Alþýðublaðið - 28.11.1950, Síða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjiidagur 28. nóv. 1950
- : & : , ' .
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal; þing-
fréttaritari: Helgi Sæmundssorí; auglýs-
ingastjóri: Emilía Möller. Ritstjórnar-
sírnar: 4901 og 4902. Auglýsingasími
45^6. Afg^oiðsl^ímí ,£90Q. AÖ^etur: iUr
þýjðuhúsið. *
Áiþýéuþréiit^rííðjáh h.f.
TVÖ ÞING hafa undanfar-
ið fjallað um atvinnuástandið
x landinu, annars vegar hið ný-
íokna þing .Alþýðusambands
íslands, hins vegar alþingi.
Samanburður á afstöðu þess-
ara tveggja þinga í því efni
er sannarlega lærdómsríkur
fyrir þjóðina.
Aðalakrafa Alþýðusambands
þingsins var: Vinna handa öll-
um íslendingum. Þingig bent.i
á þá augljósu staðreynd, að
íslenzka bjóðin á nægilega
mikið af framleiðslutækjum og
auðlindum til þess að hægt sé
að tryggja öllum vinnufæram
laridsmönnum arðbærá atvinnu
og mannsæmandi lífskjör. En
hér er illa á haldið. Þess vegna
er nú atvinnuleysi og skortur
við dyr alþýðuheimilanna í
iandinu. Astæðan er sú ,að sam
stjórn borgaraflokkanna, sem
fer með völd í landinu, gerir
engar ráðstafanir til að firra
þjóðina þessari válegu hættu,
en hefur stóraukið byrðar
íolksins og lætur sem ’nún sjái
ekki atvinnustöðvunina og
heyri ekki raddir landsmanna,
sem skora á hana að hefjast
nanda.
Myndin af ófremdarástandi
atvinnulífsins er skýrt dregin
í ályktun Alþýðusambands-
þingsins um atvinnu- og kaup-
gjaldsmál: Mikill meirihluti
vélbátaflotans liggur bundinn
í höfn, hraðfrystihús og fisk-
iðiuver eru stöðvuð, niðursuðu
Verksmiðjur og fiskþurrkunar-
hús illa hagnýtt og flestar verk
smiðjur tæpast hálfnýttar sök-
um efnisskorts. Þess vegna
skoraði Alþýðusambandsþingið
á ríkisstjórnina að gera nú
þegar öflugar ráðstafanir til að
örva framleiðsluna og tryggja
fulla nýtingu allra framleiðslu
tækja landsmbnna árið um
kring og lagði jafnframt fyrir
hina nýju sambandsstjórn að
beita öllum mætti samtakanna
til að knýja ríkisvaldið til að-
gerða á þessu sviði. Ríkis-
stjórnin getur því fyrirfram
sagt sér, hvaða afleiðingar á-
framhaldandi aogerða'eysi af
hálfu hennar vhrðandi atvinnu
ástandið í landinu muni hafa.
Alþýðusamtökin láta ekki aft-
urhaldið kalla atvinnuleysi og
skort yfir íslenzkan verkalýð
að óreyndu.
*
Þetía er afstaða hins ný-
lokna þings alþýðusamtakanna.
Hún er skelegg og hispurslaus.
En hver er afstaða alþingis og
ríkisstjórnar aíturháldsflokk-
anna, sem ber ábyrgð á ófremd
arástandi atvinnulífsins?
Þeirri sparningu er fliót-
svarað. Hún hefur látið sem
hú.n vissi ekki af neinum erfið-
ieikum, þegar óþurrkarnir
norðan lands og austan í sum-
ar eru undanskildir. Alþýðu-
samtökin báru. fram í septem-
ber þá kröfu, að fram færi
rannsókn á atvinnuástandinu í
’andinu. Ríkisstjórnin skellti
við hanni skolleybum og hef-
ar ekkert gert á þessu hausti
til að draga úr atvinnuleysinu,
þar sem það er tilfinnanlegast,
hvað þá til hins, að draga úr
hættu þess á þeim stöðum, þar
sem atvinnustöðvun vofir yfir.
Alþýðuflokkurinn hreyfði
ctöðu Alþýðusambandsþingsins
og álþingis. Annars vegar er
þing verkalýðshreyfingarinnar,
sem krefst vinnu handa öllum
landsmönnum og ráðstafana
þessu máli á alþingi strax og ; til að bægja vofu atvinnuleys-
það kom saman til funda. I isins og skortsins frá dyrum
Hvaðanæva hafa svo borizt j bjóðarinnar. Hins vegar al-
áskoranir um, að mál þetta þingi, þar sem meirihluti aft-
verði til lykta leitt í samræmi urhaldsf.okkanna,. með . aríjtis-
brodii fyltongar
hlusta á raddir fólks-
ríkisstj'órhin 'Isétur fulltrúa |nSt hvað þá að ljá máls á
stuðningsliðs síns í híáiiMðéig- aðgérðum til úrbóta.'
andi þingnefnd leggja, til, að j
málinu verði vísað frá, og su r
> ■ Ú
1 Baráttan milli alþýðusam-
stefna er mörkuð af persónu- bandsþingsins og alþingis varð-
legum tilmælum forsætisráð- ;-r al-a Þegna þjoðfe agsins.
herrans. En ekki nóg með það. feir sem vx ja utryma atvmnu-
Meðan rtvinnutækin eru að eysmu og skortnmm skipa ser
stöðvast úti um land og þing > með verkalyðshreyfing-
heildarsamtaka verkalýðsins unm’ sem .er ^taðraðm 1 að
krefst feðgerða, fæst þetta mál ,llfsk^or sin' Himr. sem
ekki tekíð á dagskrá alþingis iata S1S enSu sklPta- Þott at'
af því að forsætisráðherra má
ekki vera að því að feka þátt í
umræðum um það. Hann var
svo upptekinn af að láta full-
trúana á flokksþingi Fram-
sóknarmanna d'ansa í kringum
sig, að hann gat ekki rætt at-
vinnuástandið í landinu á al-
þingi!
Og ekki nóg með þetta: Rík-
isstjórn afturhaldsins leggur
til, að vinnumiðlun á vegum
ríkisins sé hætt í kaupstöðum
lándsins, einmitt þegar henn-
ar er mest þörf. Þetta á að
heita sparnaðarráðstöfun! En
raunverulega er um það að
ræða, að íhaldsmeirihlutinn í
bæj'arstjórn Reykjavíkur fái
aðstöðu til þess að ráða allri
vdnnumiðlun í höfuðstaðnum
með pólitíska flokkshagsmuni
fyrir augum. Ríkisstjórnin, sem
ber ábyrgð á gengislækkun-
jnni, aukningu dýrtíðarinnar,
óstjórninni og vanstjórninni,
þykist ætla að fara ag spara.
Og þá á fyrst að spara framlög
ríkisins til vinnumiðlunarinn-
ar, einmitt þegar hennar er
allra mest þörf!
vinnuleysi og skortur verði
hlutskipti þjóðarinnar á ný,
eiga samleið með ríkisstjórn-
inni og meiri hluta hennar á
olþingi.
Slíkur er munurinn á af-
SVO SEM ÁÐUR hefur ver
ið tilkynnt var heimilt sam-
kvæmt viðskiptasamningi milli
íslands og Vestur-Þýzkalands
frá 15. marz að flytja ísfisk til
Þýzkalands á tímabilinu 1. ág.
til 15. sept.
Þar sem enginn ísfiskur var
íluttur héðan til Þýzkalands a
þessu tímabili vegna togara-
deilunnar, og hið samnings-
bundna magn því ónotað hefur
utanríkisráðuneytið unnið að
því undanfarið fyrir milligör-gu
aðalræðismanns íslands í Þýzka
iandi að fá löndunartímabilið
framlengt. Fyrir nokkru sam-
þykktu Þjóðverjar að íeyfa físh
Iandanir um einn mánuð í við
bót eða til 15. desember og nú
hefur tekizt að fá landanatíma
bilið framlengt til ársloka,
Aðaláliygjguefni alþýðumiar. — YaxaritH óíti um
land alít. -rmChíðsgáálíur á hætílitímim er ^yikr , £[
1 Bhevttar aðstsfeðiir. !I
semi.
!« . -tini ■
ÓTTI VERKALÝÐSINS við
atvinnuleysið er orðinn mjög
tnikill. Mér gafst tækifæri til
að tala við allmarga fulltrúa á
þingi Alþýðusambandsins og
eitt fyrsta umræðuefni fulltrú-
anna uían af landi var atvinnu-
istandið og horfurnar með þa3.
Víðast hvar er atvinnan af
mjög skornum skammti og
sums staðar sáralítil vinna.
rónninn í orðræðum fulltrú-
anna var litlu hetri en fyrir síð-
ustu styrjöld — á tímuin at-
vinnuleysísins.
KVÍÐINN er nú miklu meiri
en hann var þá. Það stafar
fj'rst og fremst af því að dýi
tíðin er ægileg og fer sífelít
vaxandi með hverri viku. Um
það er engurn blöðum að fleftá,
eð ríkisstjórninni, sem nú situr,
hefur alls ekki tekizt að gera
það, sem hún lýsti yfir að hún
væri mynduð til að gera. Hanni
hefur mistekizt ætlunarverk
eitt. Grundvöllur þess var geng
islækkunin, en hún hefur, þ.rátt
fyrir allar yfirlýsingar og full-
yrðingar stjórnmálamanna og
eérfræðinga, ekki reynzt neitt
bjargráð.
ÞETTA HLJÓTA ALLIR að
viðurkenna, sem ekki eru
blindaðir af pólitísku afstæki.
En gera verður þó ráð fyrir að
þeir séu nokkrir. Það er ber-
sýnilegt, að það er verið að
hrinda íslenzkri alþýðu niður í
sama armóðinn og hún átti við
Skipulag bœjarútgerðar
TVÖ ÞING, sem nýlega hafa
^setið á rökstólum, gerðu til-
lögur varðandi bæjarútgerð
togara, sem vert er að veita
áthygli. Þingin voru Alþýðu-
sambandsþing og sambands-
þing ungra jafnaðarmanha,
en meginefni umræddra til-
lagna er á þá lund, að bæjar-
utgerðferfyrirtækin skuli
ganga úr Félagi íslenzkra
botnvröpuskipaeigenda og
stofna eigin hagsmunasam-
tök.
ÞESSAR TILLÖGUR eiga tví-
mæla’aust rót sína að rekja
til togaraverkfallsins, sem
nýlega er afstaðið. Þótti þá
mörgum jafnaðarmönnum og
öðrum, er styðja hugmynd-
ina um bæjarútgerð togara,
sárt að sjá bæjarútgerðarfyr-
irtækin verða að stfenda við
hlið auðkýfinga þeirra, sem
i-áða einkaútgerðinni, cg taka
sömu afstöðu til verkfallsins
og þeir.
FYRIR ÞESSU eru eðlilegar á-
stæður. Félag íslenzkra botn-
vörpuskipaeigenda eru öflug
samtök, sem haía svo sterk
ítök. varðandi vinnslu og sölu
togaraaflans, tryggihgar skipa
og annag viðkomandi rekstri
togaranna, að það mun hing-
að til hafa verið ókleift að
gera út togara hér á landi án
þess að vera innan vébanda
FÍB. Bæjarútgerðarfélögin
hafa því verið tilneydds, að
vera í þessum samtökum, en
eru þar í minni hluta og
verða að lúta lögum félags-
íns. Þá eru í samtökunum
sektir, sem skipta hundruð-
um þúsunda, ef einhver með-
limur skerst úr leik í vinnu-
deilum og gerir sérsamninga
við sjómenn.
ÞETTA VELDUR ÞVÍ, að af-
staða bæjarútgerðarfyrir-
tækjanna hlaut áð verða hin
sama og þeirra samtaka, sem
þau eru í. Hitt leynist þó
engum manni, eins og Al-
þýðusambandsþingið benti á,
að tilgángur bæjarútgerðar er
annar en tilgangur einkaút-
gerðar. Bæjartogarar eiga
fyrst og. fremst að tryggja
atvinnu og framleiðslu, og
þeim er ætlað að fleyía gróða
góðæris yfir á tap piagurra
ára. Þá verður að meta það
hverju ’sinni, hvort sú at-
vinha' og framleiðsla, sem
skipin tryggjá, réttlæta elcld
íaprékstur, ef slíkt er óhjá-
kvæmilegt, og hvort það er
meira tjón þjóðféláginu að
standa undir halla eða leggja
skipunum, missa framleiðsl-
una og standa uppi með sjó-
menn og Isndmenn átvinnu-
lausa. Einkatogarar lúta hins
vegar því lögmáli, að þeir
skuli stöðvaðir, þegar eigand-
inn telur sig ekki hafa þann
hag af þeim, sem hann óskar
eftir.
BÆJARÚTGERÐ er ný hér á
landi. Að vísu hafa Hafn-
íirðingar átt togara í 20 ár,
en flestir bæir aðrir stofn-
settu bæj.arútgerð eftir síðari
heimsstyrjöldina. Þessi fyrir-
tæki eru því flest illa stæð
íjárhagslega enn sem komið
er, og getur verið vandkvæð-
um bundið fyrir þau að.stofna
nægilega sterk samtök, er
vinni fyrir þau það starf, sem
FÍB gerir nú. Þó hljóta bæj-
arútgerðfe.rfyrirtækin að
stofna slíkt samband svo fljótt
sem unnt er, eins og Alþýðu-
sambandig og ungir jafnaðar-
ínenn liafa nú skorað á þau
að gera. Slíkt damband ætti
méðal annars, eins og þing
SUJ benti á, að gera ýtarlega
atb.ugun á rekstri og rekstr-
arkerfum allra togara í opin-
berri eign, svö fe.ð hi'ð hag-
kvaímasta lekstrarkerfi finn-
ist, en slíkt sé ekld á reiki
eins og nú er; og loks ættu
stjprnendur bæjartogaraiina
að miðla hver öðrum af
reynslu sinni jafnóðum og
stj'ðja hver annan.
■ to 'íennfiBðöid rníjiBmaárunt-.ií
tð fcúa fvrr á árum. AfleiSingin
er auðsæ öllum þeim, sem aug-
un hafa opin. Vaxandi og harðn
andi stéttabarátta, breytingais á
stjórnmálaástandinu og harðn-
andi átök í stjórnmálalííinu.
ÍSLENZKRI ALÞÝÐU tókst.
á stýrjaldárárunum að bæta
hag sinn að mun. Það kom fram
fyrst og fremst í betra matar-
æði hennar, bættum húsákynn-
um, yfirleitt umbótum á brýn-
ustu lífsnauðsynjum he’;nar.
Nú er sá tími liðinn, nú verður
alþýðan að skera af nauðþurft-
um sínum, lækka lífskröfur sín
ar, sem aldrei hafa þó verið
miðaðar við annað en það allra
brýnasta, en jafnframt gín við
atvcinnuleysið, sem eyðileggur
heimilin, leggur líf unga fólks-
ins í rúst_ bgear í upphafí og
veldur alhliða tjóni í öllum
greinum þjóðlífsins.
SVO VIRÐIST eins og' ótti
verkalýðsins hér í Reykjavík
við atvinnuleysið sé ekki eins
áberandi og ótti verkamann-
anna ut á landi. Hér virðast nt-
vinnumöguleikarnir enn sem
komið er vera mragþættari og
vonin um vinnu haldizt því
lengur í brjóstum alþýðunnar
en úti á landi, þar sem skipa-
stóll er af skornum skammti,
ekki nema eitt frystihús eða
kannske ekkert og bókstaflega
enginn iðnaður. Þar er bví
fárra úrræða völ.
EN ÞRÁTT FYRIR ÞETT.A
er vofa atvinnuleysisins farin
að fikra sig að ayrum alþýð-
unnar hér. Þó að atvinnuleysis-
skráning sýni ekki mikinn
fjölda atvinnulausra manna, þá
er það vitanlegt, að þeir eru
miklu fleiri og þá sérstaklega
meðal ungra manna. Enn kem-
ur að því, sem oft var rætt um
á atvinnuleysistímunum, að
geigvænleg hætta bíður þjóðar-
innar ef æskulýðurinn fær ekki
verk að vinna.
ATVÍNNUÁSTANDID er ao-
alviðfangsefnið í dag. Atvinnan
er grundvöllur alls. Pex uni
aukaatriði er skaðlegt. Orða-
gjálfur á alþingi um einskis-
verð mál verkar á alþýðuna
eins og svik. Þetta verða fyrir-
svarsmenn stjórnmálanna að
gera sér Ijóst. íslenzkur verka-
lýður lætur ekki hrinda sér
þegjandi og hljóðalaust niður í
eymd atvinnuleysisins. Hann er
albúinn að leggja hart að sér á
öllum sviðum, binda örlog sín
við afkornu atvinnuveganna og
möguleika á sölu íslenzkra af-
urða, en þó því aðeins að eitt sé
yfir alla íátið ganga ja.fnt.
Framar þolir hann ekki neinar
afætur við hjartarætur sínar.
iií fekk
E TJ
HAFNARFJARÐARTOG-
ARINN JTJIJ kom af veiSum í
fyrrinótt með liSIega 300 smá-
lestir cf kr.rfa. Aílinn er að
mepn Iejrti brærMur hjá vérk-
smiðjuniii Fiskur og Mjöl.