Tíminn - 03.01.1964, Page 13

"ísar »
Þorkell Guðnason
frá FagraneskoiS
Þorkell Guðnason frá Fagra
neskoti 1 Suöur-Þingeyjar-
sýslu, andaðist á Elli- og
hjúkrunarheimilinu Sólvangi
i Hafnarfirði 6. október síðast
liðinn á 86. aldursári. Var út-
för hans gerð frá Fossvogs-
kirkju hinn 13. sama mánað-
ar með yfirsöng séra Jakobs
Jónssonar.
Þorkell var fæddur að Jódís
arstöðum í Skriðuhverfi í Suð
ur-Þingeyjarsýslu 2. janúar
1878, sonur Guðna bónda þar
jíónssonar og Önnu Þorkels-
áóttur.
Mér er ókúnnugt um upp-
vöxt Þorkels; veit aðeins að
hann var óskilgetinn og tel
því víst.að hann hafi snemma
orðið að sjá sér farborða af
eigin ramleik, eins og títt var
um börn á þeim árum, og
ekki sízt þau, er fædd voru
utan hjónabands, því fátækt
var almenn, ekki sízt eftir
harðindakaflann sem í hönd
fór á 9. tug aldarinnar. Eigi
að síður mannaðist Þorkell
vel; fór I gagnfræðaskólann á
Möðruvöllum og útskrifaðist
þaðan árið 1901, 23 ára gam-
all.
Ég hverf nú í slóð minning-
anna um meira en 60 ár aft-
ur 1 tímann, til þeirra stunda
er fyrst tókust kynni okkar
Þorkels Guðnasonar. Hann
átti þá heima í Fagraneskoti
á norðurbakka Vestmanns-
vatns í Reykjadalnum, en þar
var hann lengi heimilisfastur.
í Fagraneskoti bjó lengi Jón
Jónsson frá Vaði, bróðir Kjart
ans á Daðastöðum og þeirra
systkina. Jón átti fyrir konu
Steinunni dóttur Hansar á
Hóli á Köldukinn, mestu fríð-
leikskonu. Taldist Þorkell
vera þar í húsmennsku, ó-
kvæntur. Hitt mun þó hafa
verið raunin að þeir Jón og
hann hafi rekið þarna eins
konar félagsbú, því Þorkell
vann búinu að öllu og átti all
margt af sauðfé. Kenndi Þor-
kell sig ætíð síðan við Fagra-
neskot. Enda átti hann þar
sín fegurstu og hugljúfustu
manndómsár við náttúrufeg-
urð, sem aldrei getur úr minni
liðið.
Þorkell var á þessum árum
frábærlega vinsæll og dáður
um allar austursveitir Suður-
Þingeyjarsýslu. Hann var fjör
káifur hinn mesti. ágætlega
gefinn, spaugsamur, vel hag-
mæltur og listfengur á fleiri
vegu. Hann stældi rithönd
Benedikts frá Auðnum, eins
og reyndar gerðu margir
menn í Þingeýjarþingi- En
Þorkeli tókst það bezt allra
manna. Hann skrifaði fyrir
Benedikt nokkra árganga af
„Ófeigi“, félagsblaði Kaupfé-
lags Þingeyinga, en það var
jafnan skrifað í mörgum ein
tökum, einu fyrir hverja deild
félagsins. Tókst Þorkeli þetta
svo vel, að Benedikt sjálfur
átti örðugt með að finna mun
sinnar eigin skriftar og hans.
Mestu mun þó hafa orkað
um almennar vinsældir Þor-
kels í Þingeyjarsýslu að hann
spilaði á harmoniku langtum
betuir en aðrir menn þar um
slóöir og fórnfýsi hans og elja
að spila fyrir dansi á skemmti
samkomum átti sér engin tak
mörk. Á uppvaxtarárum mín-
um í Reykjadal þótti það ekki
áhorfsmál að efna- jpar - til
skemmtisamkomu, ef ekki var
áður tryggt, að Þorkell kæmi
þangað til þess að spila fyrir
dansinum. í Þingeyjarsýslu
var uppi um sömu mundir ann
ar hagmæltur gleðimaður, er
spilaði á fiðlu betur en aðrir
menn, þótt sjálílærður væri.
Hann var Hjálmar Stefánsson
frá Neslöndum, sem byggði
nýbýlið Vagnbrekku í Mý- j
vatnssveit og bjó þar til dauða :
dags. Kona hans var Kristín
Jónsdóttir frá Kraunastöðum. I
Hjálmar kom oft á skemmti-
samkomur með fiðlu sína og i
spilaði fyrir dansi. Og þegar!
svo bar til að þeir „Keli í |
Koti“ og Hjálmar lögðu sam- j
an snilli sína og tónkynngi,
steig dansgleðin í salnum svo
að yfir tók allt er menn höfðu
reynt og þekkt í þeim efnum
efnum.
Eg hafði unglingurinn á
þessum árum nokkur p'ersónu
leg kynni af Þorkeli. Hann
mun nokkur fyrstu árin eftir
skólagöngu sína hafa stundað
barnakennslu á vetrum. Eg
minnist þess að hann hafði
þessháttar námskeið einhvern
hluta úr vetri í Giaumbæ í
Reykjadal. Við bræður, Jón á
Laxamýri og ég, gengum þá
til hans á kvöldin um nokk-
urt skeið og nutum tilsagnar
hans. Hann var skemmtileg-.
ur fræöari og vel að sér. Minn
isstæðastar eru mér þó rökk
urstundirnar sem við áttum
með honum, þegar við rædd-
um um eitt og annað, laust og
fast, settum saman vísur og
höfðum uppi gamanmál. í
þeim efnum hafði Þorkell
T f M I N N, föstudaginn 3. janúar 1964- —
skemmtilega hæfileika til að
bera; var allt í senn: hug-
kvæmur, hnyttinn og græsku-
laus.
Síðan lögðust ár og fjar-
lægðir milli okkar Þorkels og
kynni okkar tók af um langt
skeið. En stuttu eftir að Ríkis
útvarpið tók til starfa kom
hann til mín og spurðist fyrir
um atvinnu. Hann var þá fyr
ir nokkru alfluttur til Reykja-
víkur og átti hér fast athvarf
um skeið. Tala útvarpsnot-
enda var þá ört vaxandi og
ekki sizt í Rvík. Utan Reykja-
víkur var pósthúsum og póst-
afgreiðslumönnum falið að
hafa innheimtuna með hönd-
um og greidd fyrir það lítils
háttar þóknun. Enda höfðu
þessir þjónustumenn jafn-
framt með höndum eftirlit
með útvarpsnotunum hver i
sínu umdœmi, og höfð.u upp á
| leyndum notendum. En á
1 þeim tók snemma að bera
vegna ólöglegs innflutnings
.viðtækja. Pósthúsið í Reykja
vík tók ekki að sér þessa þjón
ustu, og varð því að ráða sér-
j staka innheimtumenn i höfuð
borginni, því þótt margir
kæmu af sjálfsdáðum til þess
að greiða hið lága afnota-
gjald (30 krónur), sem i
fyrstu var ákveðlð, voru hinir
þó fleiri, sem ekki komu.
Nú stóð svo á er Þorkell leit
aði til mín, að ég átti hægt
með að verða við tilmælum
hans. Þannig bar það að, að
hann gerðist opinber þjón-
ustumaður og varð fastráðinn
starfsmaður Rikisútvarpsins
i)m tugi ára.
.iaovfic -• • ffitati rttrj
I þessu starfi sínu kynnti
Þorkell sig hið bezta, eins og
hann ávallt um ævi sína
hafði gert í öllum störfum og
kynningu; var trúr, ástund-
unarsamur, grandvar, dagfars
prúður og vinsamlegur, glað-
vær, spaugsamur og lét fjúka
í kviðlingum. Mér er óhætt
að staðhæfa það að hann
hlaut þokka góðan og vinsæld
ir hvers manns, sem með hon
um störfuðu í útvarpinu.
Þorkell lét eftir sig eina
dóttur barna, Önnu að nafni.
Hún er nú fulltíða kona, mjög
mvndarleg og virðist honum
lfk, flugfreyja að atvinnu. —
Móðir hennar er frú Elinborg
Kristjánsdóttir og búa þær
mæðgur saman að Grettis-
götu 44A í Reykjavík.
Þorkell Guðnason var ó-
venjulega vel gerður maður
um gáfur og eiginleika þá,
sem prýða góðan dreng. Glað-
værð samfara hófstillingu og
velvild auðkenndu dagfar
hans allt. Mér urðu kynni mín
af honum, fyrr og síðar á-
vinningur. Þau auðguðu mig
að hlýhug og bjartsýni. Fyrir
þvi er mér Ijúft að minnast
hans nú á 86. afmælisdegi
hans. Minningin um hann
verður mér hugstæð, meðan
ég er ofar moldu.
Ég bið bonum blessunar
Guðs og hugsa gott til end-
urfunda.
2. janúar 1964.
JÓNAS ÞORBERGSSON.
RAFGÆZLUMANNSSTARF
í Neskaupstað er láust til omsóknar.
Laun og önnur kjör samkvæmt hinu almenna
launakerfi opinberra starfs nanna
Frekari upplýsingar um starf og kjör eru veittar
hjá rafmagnsveitum ríkisms, Laugavegi 116,
Reýkjavík. Sími 17400.
Umsóknarfrestur er til 10. lanúar. Upplýsingar
um menntun og fyrri störf ry]gi umsókninni.
Rafmagnsveitur ríkisins
Fiskibátar óskast
Útgerðarfélag Siglufjarðar n i. óskar eftir að
kaupa tvo báta, hvorn 70 tii 90 smálestir að stærð.
Bátarnir mega ekki vera eidii en 5 ára.
Tilboð sendist oss fyrir 15 :anuar 1964.
Útgerðarféla^ Siglufjarðar h.f.
Starfsstulkur óskast
Starfsstúlkur vantar nú þegar í eldhús Klepps-
spítalans.
Upplýsingar hjá matráðskommni í síma 38164.
Reykjavík, 2. janúar 1964.
Skrifstofa ríkisspítalanna
OKKUR VANTAR
til starfa við frystihúsið. Ákvæðisvinna við pökk-
un og snyrtingu. Enn fremt.r nokkra karlmenn í
fiskaðgerð. Fæði og húsnæði á staðnum.
Upplýsingar í símum 1104 og 2095.
HRAÐFRYSTIHÚS KEFLAVÍKUR H.F.
BERLÍNARBRÉF
Framhald af 7 síðu.
Okkur hefur löngum verið inn-
prentað að aðaltilgangur manns-
ins hér á jörðu sé að bæta okkur
sjálf, í von um fegurra mannlíf.
Því miður sjáurn við alltof sjald-
an þrúgur þessarar sjálfsögðu
hugsunar, því oftast eru a.m.k.
pólitísk góðverk aðeins tæki til
framdráttar skoðunum en eru ei
til vegna þeirra sjálfra. Aldoux
Huxley segir einhvers staðar:
„Allt sem sameinar er gott, allt,
sem sundrar er illt.“
Því tilfæri ég þetta, að borið
hefur á gagnrýni á samkomu-
lagið, og hefur ýmsum hér vestan
megin þótt það hafa slíkt póli-
tískt áróðursgildi fyrir „tilveru-
baráttu" austansvæðisins að
fórnað hafi verið framtíðarhags-
munum fyrir stundarlöngun.
Skulum við vona, að svo sé ekki,
enda held ég að þegar lengra er
litið, geti pólitísk barátta ekki
hagnazt á létti mannlegra þján-
inga.
Hinu ner ei að leyna, að aust-
anmenn hafa notað þetta til hins
ýtrasta til stuðnings tveggja ríkja
kenningu sinni.
Og því er það, að mér finnst
eins og ekki hafi verið látið und-
an af einskærri mannelsku eða
náungakærleik fyrir líðandi
mannskepnum. Heldur, að þeir
snjöllu áróðursmenn þekkja veik
leika okkar mannanna að við er-
um svo þakklát fyrir hverja sól-
skinsglætu, sem við fáum, að við
þökkum jafnvel honum, sem einu
sinin afnam hana, fyrir gæzku
hans og mildi, er við fáum að sjá
hana aftur Við þökkum fyrir að
fá það keypt, sem við einu sinni
'áttum.
Það ber því austantjalds stjórn
spekingum ómerkilegan vott um
kærleiksást eða kristilega mildi
að nota slíkt mannúðarmál sem
áburðarkerru í hugsjónalegum á-
róðri og pólitískri valdagræðgi.
En þrat fyrir alla gagnrýni, og
jafnvel þótt samkomulag þetta
sé afsprengi vonarinnar um á-
róðursgildi þess, þá er það gott
svo langt sem það nær, því það
sameinar en sundrar ekki, — því
óvíða á þessari jörðu er gleði
mannanna jafr, óblandin eða jóla-
hátíðin jafn kærkomin sem hér
í Berlín þessa köldu desember-
daga.
Vonandi var þetta einn ein-
stakur tilviljaður atburður sprott
inn af augnabliksþörf, heldur
upphaí þess að stjórnmálin hér í
Berlín taki tillit til mannlegra
tilfinninga, og beri virðingu fyrir
manninum, sem sjálfstæðum ein-
staklingi.
Þröstur Ólafsson.
13