Tíminn - 01.02.1964, Qupperneq 7

útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramJrvæmdastjórl: Tómas Arnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Frétta.
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Daviðsson.
Ritstjómarskrifstofur i Eddu húsinu. símar 18300—18305 Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl.. sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Krag og Bjarni
Fyrir rúmu ári síðan, áttu Danir við verulegan vanda
að etja í efnahagsmálum. í Danmörku fóru þá með stjórn
eins og nú flokkar jafnaðarmanna og radikala. Þeir hafa
veika aðstöðu á þingi, eða líkt og ríkisstjórnin hér. Krag
forsætisráðherra taldi áhættusamt fyrir stjórnina að hefj-
ast handa um víðtækar efnahagsaðgerðir, án þess að
freista þess a. m. k- áður að ná víðtæku samstarfi um
lausn þeirra. Þess vegna sneri hann sér jöfnum hönd-
um til verkalýðssamtakanna og flokka stjórnarandstöð-
unnar á þingi. Þetta bar þann árangur, að víðtækt sam-
komulag náðist um lausnina og framkvæmd hennar var
þegar tryggð. Almennt er nú álitið í Danmörku, að þetta
hafi verið hyggilega ráðið.
íslendingar standa nú vafalaust frammi fyrir miklu
meiri vanda í efnahagsmálum en Danir gerðu í fyrra.
Framsóknarmenn telja ástandið svo alvarlegt, að þeir
álíta hyggiiegt að reyna nú að fara sömu leið og Krag
forsætisráðherra fór í Danmörku í fyrra — þ. e. að freista
þess að ná víðtæku samkomulagi bæði utan og innan
þings uin lausn efnahagsmálanna. Frumskilyrði þess er
vitanlega nákvæm úttekt á efnahagsmálunum, enda ekki
öðru vísi hægt að átta sig á því, hvað þarf að gera- Á
grundvelli slíkrar úttektar er hægt að meta þær leiðir,
sem til greina koma.
Bjarni Benediktsson forsætisráðherra og félagar hans
hafa hins vegar annað viðhorf í þessum málum en danska
stjömin. Tillögu Framsóknarflokksins um að reyna að
leysa þessi mál með víðtæku samkomulagi var hafnað.
Morgunblaðið í gær fer ekki dult með ástæðuna- Slíkt
samstarf hefði getað kostað það að fórna hefði þurft því,
er eftir stendur af „viðreisninni“, en það er forgangs-
réttur hinna ríku og sérhagsmunir þeirra. Þessar leifar
„viðreisnarinnar“ skulu varðar meðan auðið er.
Þjóðin mun dæma um, hvort þetta sé rétt stefna.
Telur hún það meira virði að verja forgangsrétt hinna
ríku en að freista þess að leysa vanda efnahagsmálanna
með sem víðtækustu samstarfi?
V aldabraskarar
í umræðum þeim, sem hafa orðið um hin nýju lög
um söluskattshækkun og fiskuppbætur, hafa talsmenn
stjórnarflokkanna lagt áherzlu á, að hér hafi verið farin
„skársta leiðin“ af þremur, sem um hafi verið að velja,
en hinar tvær hafi verið almenn kauplækkun eða geng-
isfelling.
ff
Fyrir fjórum árum, þegar „viðreisnin11 svonefnda var
lögfest, var því hins vegar haldið fram, að uppbótar-
leiðin væri verst af öllum leiðum. Á þessu sama var
mjög hamrað fyrir kosningarnar í vor. Engin, sem hlýddi
á talsmenn stjórnarflokkanna þá og lagði trúnað á mái
þeirra, mun hafa átt von á því, að það yrði fyrsta verk
þeirra á hinu nýbyrjaða þingi, að taka upp stórfelldar
uppbætur og úrskurða það „skárstu leiðina“!!
Ekkert sýnir betur, að orð núv. valdhafa er ekki neitt
að marka. Þeir eru valdabraskarar, sem segja eitt í dag
og annað á morgun og hafi ekki annað markmið en
að hanga í stólunum til að verja hagsmuni nokkurra
forréttindamanna- Þetta er augljósara nú en nokkurru
sinni fyrr.
Fðnísfugrem w MProdusenfeni<(
Afkoraa landbúnaðarins er
vandamál í flestum löndum
En hvarvetna er hann nauðsynlegur undirstöðuatvinnuvegur
í umræðum um landbúnaðar.
mál hér á landi, gætir oft þeirr
ar skoðunair, að það sé íslenzkt
fyrirbrigði, er sé örðugum skil-
yrðum að kenna, að hið opin-
bera þarf að gera ýmsar ráð-
stafanir til að tryggja hag land-
búnaðarins. Sannleikurinn eir
hins vegar sá, að landbúnaðar-
inn hér nýtur á margan hátt
minni styrkja og fyrirgreiðslna
en í mjög mörgum löndum.
Jafnvel í Bandar., þar sem bún-
aðarskilyirði eru stórum betri,
nýtur landbúnaðurinn stór-
felldrar, opinberrar aðstoðar. í
grein þeirri, sem hér fetr á eftir
og þýdd er úr norska blaðinu
„Produsenten“, sem er gefið út
af Landbrukets Sentralforbund,
er nokkuð vikið að hinum mis-
munandi vandamálum, sem
landbúnaðurinn glímir nú við
víðs vegar um heim. En þótt
vandamálin séu mismunandi,
virðast menn þó hvarvetna sam.
mála um eitt: Landbúnaðurinn
er undirstöðuatvinunvegur, sem
engin þjóð getur án verið, ef
ekki á i'lla að fara. Hefst svo
greinin úr „Produsenten“:
LANDBÚNAÐUR er atvinnu-
vegur, sem á við sín vandamál
að stríða í öllum löndum, en
I þáu eru ekki sama eðlis alls
| ,stáðár. í svo nefndum þróunar-
’ ion'dum ér venjulega aðal
vandamálið að auka framleiðsl-
una til þess að veita ört fjölg-
andi og vannærðum íbúum
nægilega fæðu Kommúnista-
ríkin eiga einnig í miklum erf-
iðleikum með að ná þeirri aukn
ingu, sem valdhafarnir gera
ráð íyrir í áætlunum sínum. Á
liðnu ári varð mjög mikill upp-
skerubrestur af völdum þurrka
í Sovétríkjunum og Austur-
Evrópu Þetta olli því, að þessi
ríki urðu að flytja inn korn í
miklu stærri mæli en venjulegt
er.
Vandamálin eru allt annars
eðlis í hinum þróaða hluta
heimsins, en iðnþróuðu ríkin í
Norður-Ameríku og Vestur-
Evrópu eru mikilvægustu ríki
þessa heimshluta. íbúar þess-
ara landa búa þegar við gnægð
matar, og þar eykst framleiðsla
landbúnaðarvara örar en eftir-
spurnin eftir þeim.
ÞETTA FRÆÐIR okkur mik-
ið bæði um styrk og veikleika
fjölskyldurekstrar-fyrirkomu-
lagsins, en það er alls ráðandi i
landbúnaði þessara landa
Hæfni til þess að nýta fram
leiðslumöguleikana er yfirgnæf-
andi, enda þótt búin séu flest
of smá til þess að hagkvæm-
ustu framleiðsluaðferðum verði
við komið.
En skipting framleiðslunnar
á mjög mikinn fjölda sjálf-
stæðra smábúa veitir litla mögu
leika til að haga framleiðsl
unni i samræmi við eftirspurn
ina, eins og iðnaðinum er í höf-
uðdráttum kleift. Þetta viðhorf
var undirrót gamla orðtaksins
um, að iðnaðurinn hagræði
framleiðslunni, en landbúnað-
urinn hagræði verðinu. Þróun-
in á kreppuárunum milli 1930
og 1940 sýndi okkur, hvernig
þessi regla verkar í fram-
kvæmd.
OFFRAMLEIÐSLA gerði
’ fljótt vart við sig í þróuðu
löndunum aftur upp úr 1950,
og varð meira og meira vanda-
mál. Síðan hafa verið fyrir
hendi öll skilyrði til nýrrar
landbúnaðarkreppu í hinum
efnahagslega þróuðu löndum.
En valdstjórn hvers lands um
sig hefir leitazt við að koma í
veg fyrir of alvarlegar afleið-
ingar.
Ástæðan til afskipta yfirvald-
anna er annars vegar sú, að í
nútíma þjóðfélagi væri ekki
látið líðast að ein atvinnugrein
yrði sárri fátækt að bráð, þegar
aðrir þegnar þjóðfélagsins
njóta örra, efnahagslegra fram-
fara. En hins vegar hefir
nokkru valdið óttinn um, að
verð landbúnaðarvara kynni að
valda smitun meðal annarra at-
vinnuvega
AÐGERÐIR YFIRVALD-
ANNA hafa verið með ýmsu
móti í hinum ýmsu löndum. En
hvarvetna hefir markmiðið ver-
ið að tryggja landbúnaðinum
hærri tekjur en hann hefði bor
ið úr býtum, ef afskiptin hefðu
ekki komið til. Almennasta að-
ferðin hefir verið að veita inn-
lendum landbúnaði forgangs-
rétt á heimamarkaði, svo að
þar gæti gilt hærra verð.
Þetta ^ einföld aðferð ef
framleiðslan fer ekki fram úr
eftirspurninni. En fari fram-
leiðslan fram úr því marki,
verður að flytja út það, sem
umfram er. Þegar til þess kem-
ur, er að mæta verndarráðgerð-
um annarra landa gegn inn-
flutningi. Venjulega verður því
að selja hina útfluttu vöru fyrir
mun lægra verð en framleið-
endur í influtningslandinu fá
fyrir sína framleiðshi. Smátt og
smátt hefur sótt í það horf, að
Landbútnaðarmálin valda ráðamönnum mjög miklum áhyggjum, en
þó óvíða meiri en í Sovétríkjunum, þar sem ríkisreksturinn hefur
vægast sagt gefizt illa.
landbúnaðarvörur, sem fluttar
eru milli landa, eru seldar við
verði, sem ekki á neitt skylt við
framleiðslukostnaðinn.
ÞETTA hefir komið harðast
niður á framleiðendum í þeim
löndum, sem verða að flytja út
mikinn hluta af landbúnaðar-
afurðum sínum. En landbúnað-
ur annarra landa hefir orðið
að búa við þrúgandi áhrif þess
lága gerviverðs, sem nefnt hef-
ir verið heimsmarkaðsverð.
Við verðum einnig varir við
þetta hér hjá okkur, (þ.e. Norð-
mönnum) Hér fer á sömu leið
og í öðrum löndum. Þeim, sem
landbúnaðinn stunda, tekst ekki
að fylgjast með í hinni al-
mennu velmegunarþróun, þrátt
fyrir mikla hagræðingu fram-
leiðslunnar og þá fækkun við
framleiðsluna, sem af henni
stafar.
Vandamál landbúnaðarins
lúta engum landamærum. Þetta
kom skýrt fram á fundi í Amst-
erdam nú fyrir skömmu, þar
sem Evrópumenn og Banda-
ríkjamenn ræddu þessi mál, en
bandaríska landbúnaðarráðu-
neytið hafði gengizt fyrir þess-
um fundi. Sumir kunna að
halda. að erfiðleikar landbún-
aðarins hér hjá okkur séu eitt-
hvað alveg sérstakt fyrir þetta
land. Þeir hefðu komizt að raun
um allt annað ef þeir hefðu
verið viðstaddir fyrrnefndan
fund.
Tilgangurinn með fundinum
var að ræða þessi mál 1 sam-
bandi við milliríkjaverzlun með
landbúnaðarvörur. í fundinum
tóku þátt fulltrúar iðnaðarins,
verzlunarinnar og sambanda
launþega Meginvandamálið
reyndist vera tekjuhlutfall
þeirra, sem landbúnað stunda,
og hvaða möguleikar væru á
aðferðum, er leiddu til heppi-
legri þróunar í þeim efnum en
við höfum átt við að búa síð-
ustu tíu eða tólf árin.
z
TÍMINN, laugardaginn 1. febrúar 1964 —