Tíminn - 18.02.1964, Qupperneq 9

r
ske0.“ Svo heldur ritgerSin á-
fram með tilvitnanir í Ara
j fróða, bæSi í Landnámabók og
fslendingabók, sem skráðar
voru nokkuð eftir árið 1100, og
j i allar þær sögur sem kunnar
j eru flestum íslendingum.
Eitt hið skemmtilegasta við
notkun kaþólskra heimilda i
þessu sambandi er það, að þá
svo aUðvelt að „slá Colum-
bus út“ á eigin vettvangi. Ka-
þólska kirkjan hefur átt mik-
in þátt í því að halda uppi á-
róðrinum fyrir Columbus sem
binn „eina rétta“ — fyrstan
hvítra manna að stíga fæti á
ameríska grund. Skólabörn og
fullorðnir, hér í álfu, sjá í
anda Christopher Columbus
stigandi á strönd meginlands-
ins með spánska fánann í
hendi. Ef hugsað er um stað-
reyndir aðeins augnablik, þá
vita allir að sú mynd úr for-
tiðinni er blekking ein. Colum-
bus sá aldrei meginland Amer-
íku. Árið 1492 fann hann eyju,
sem tilheyrir nú Bahamaeyjum
og lét hana heita San Salvador.
Hann kom fjórum sinnum í
þessa heimsálfu, náði til Mið-
Ameríku og Suður-Ameríku og
nærliggjandi eyja — en hver
viti borinn maður veit það vel
að hann sá aldrei meginland
N orður-Ameríku, og I rauninni
hefur því aldrei verið haldið
fram.
Kaþólskir mega vel montast
af afrekum Columbus, og á
hann sannarlega heiður skilið.
En þeir kaþólsku eiga Leif
heppna alveg eins og þeir eiga
Coiumbus. Þegar maður talar
um kristna trú á fyrri öldum,
þá talar maður nærri eingöngu
um Rómversk-kaþólsku kirkj-
una. Leifur var hinn fyrsti ka-
þólski trúboði til Vesturheims,
sendur af Ólafi konungi
Tryggvasyni í Niðarósi, og tveir
prestar sem hann kom með til
Grænlands kristnuðu lýðinn
þar að mestu leyti, þó þeim
hafi ekki tekizt með Eirík
rauða sjálfan.
Stundum er verið að grínast
um ferðalög Columbusar — að
hann hafi verið líkastur sum-
um nútíma stjórnmálamönnum.
Hann vissi ekki hvert hann ætl
aði þegar hann fór af stað,
ekki heldur hvar hann var,
þegar hann náði landi, né hvar
hann hafði verið þegar hann
kom aftur heim — og að ferð-
imar voru gerðar upp á láns-
fé. Þetta er eins og hvert ann-
að spaug. Ferðir Columbusar
skapa þáttaskil í sögunni. Ekki
tókst honum Þorfinni karls-
efni að mynda varanlega ný-
lendu hér á Ameríska megin-
landinu. En í kjölfar Colum-
busar sigldu landnámsmenn, og
byggðir hvítra manna mynduð-
ust, suður á bóginn. Þrátt fyrir
þá vegsemd og virðingu sem
ítalir sýna Columbus, úr því
hann var fæddur í Genóa, þá
finnst mér eitt sláandi. Hann
ferðaðist á vegum Spánar, ekki
Ítalíu, og það voru spönsk áhrif
og tungumál Spánar sem hann
veitti brautargengi.
Nú hef ég talað þó nokkuð
um kaþólskar heimildir og um
trú þá sem ættfeður okkar
héldu fram að siðabótinni, fyr-
ir rúmum 450 árum. Staddur
þar sem ég er í kvöld — í lút-
herskri „dómkirkju" Vestur-ís-
lendinga ætti ég vafalaust að
fara að hætta því. Það er auð-
velt, sérstaklega ef ég fer að
vitna í grein sem birtist í
Manchester Guardian á Eng-
landi, um mitt sumarið, 1958.
Það var þegar „þorska-stríðið“
geisaði milli íslendinga og Eng
lendinga, og landar unnu loks
rw * r iwwi——W—
sigurinn í deilum um fiskveiða
bann og útfærslu landhelgistak
márka. Greinin er eftir James
Morris og heitir „Iceland’s
Spiky Isolation." Hún er grín-
kennd, stundum hvöss, en yf-
irleitt góðviljuð í garð landa.
Hér er ein setning, til dæmis:
„Það eru aðeins örfá hundr-
uð sem fylgja kaþólskri trú á
öllu íslandi, og varla nokkur
Gyðingur, og jafnvel hestarn-
ir og sauðféð eru með lútherskt
augnaráð'*. Á frummálinu
„There are only a few hundr-
ed Catholics in the whole of
Iceland ,and hardly any Jews,
and even the ponies and sheep
have a Lutheran look in their
eyes.“ Eg læt ykkur dæma um
það, hvað sé „lútherskt augna-
ráð.“
Grein Morris byrjar á því að
segja að íslendingar tala um
Tyrkjaránið á seytjándu öld
alveg eins og það hafi skeð í
fyrra. Honum finnst landar
sokknir f sögunni, montnir af
þjóðerni sínu og bókmenntum,
tortryggnir, en oft vingjarnleg-
ir og gestrisnir, en bezt er þó
að ganga að þeim með gætni.
Við fyrstu kynni líta þeir á
erlendan aðkomumann eins og
laxfiskur mundi skoða síld —
sem einkennilegan fisk af lak-
ari tegund.“
Síðustu setningar greinar-
innar eru víðtækar að efni, og
aðeins meinfyndnar. Hann lýk-
ur lýsingunum þannig: „En ís-
lendingarnir, að meira leyti en
flestir aðrir, eru mótaðir af
umhverfinu, þar sem vantar
allan mildleika; þeir þekkja
sögu sína nákvæmlega; > þeir
fagna unnum sigrum í bardög-
um við grimma náttúru; o"
þeir eru ákveðnir í því að
halda öllu, sem unnizt hefur.
Og þá, þegar þeir eru djarf-
astir, og tæta í sundur milli-
rikjasamning eða hrækja fram-
an í flota Stóra-Bretlands, meg-
um við kannske hugsa fyrst um
útgerðarmenn í Grimsby, o-
næst um þjóðarstolt okkar, og
þaðan af um siðferði, og svo
um hernaðarlist og loks um
hagfræði — en áður en lýkur
verðum við að hugsa um kring-
umstæður íslands, lengst norð-
ur í reginhafi, sokkið í sögunni, H
með stífni einangrunarinnar, B
þjáð af eldgosum og bullandi H
hverum og ósvífnum Tyrkjum. g
En samt, ef þú hefðir gifzt H
inn f ætt Grúms Geitskörs H
mundi ekki vígahugur grípa þig 8
við og við?“
Jæja, þá er komið að Grimi
geitskó, og nærri ósjálfrátt fer
maður að raula versið hans
Jónasar Hallgrímssonar úr Ijóð
inu „Fjallið Skjaldbreiður:"
Hamragirðing há við austur
Hrafna rís úr breiðri gjár.
Varnameiri veggur traustur
vestrið slítur bergi frá.
Glöggt ég skil, hví Geitskór
vildi
geyma svo hið dýra þing.
Enn þá stendur góð í gildi
gjáin, kennd við almenning.
Og nú er búið að vitna í gull
fallegt, hrífandi ljóð. Kannske
áheyrendur megi fara að
hugga sig — ræðan hlýtur
bráðum að taka enda. Getur
verið að sumum finnist það
hálf leiðinlegur vani. helzt hjá
okkur Vestur-fslendingum, að
fara að vitna í einhverjar ljóð-
línur þegar loksins á að slá
botninn í eitthvað erindi.
Þetta er svo sem vel skiljanlegt
samt. Guð sé lof fyrir það að
þar sé til þessi sterki þáttur j
hugarfari Islendinga sem gerir
Frsmhald i 15 síSu
Einár Ágústsson:
IHALD OG ENNBU
MORGIJ NBLAÐIÐ sendir
okkur borgarfulltrúum Fram-
sóknarflokksins kveðju sína s. 1
föstudag. Tilefnið er afgreiðsla
borgarstjórnar á tillögu frá okk
ur Birni Guðmundssyni svo-
hljóðandi:
„Borgarstjórn Reykjavíkur a-
kveður að láta fara fram athug
un á því méðal borgarbúa, hvort
þeir hafi innbú sín bruna
tryggð — og ákveður jafnframt
að beita áhrifum sínum til hins
ýtrasta til þess að allir tryggi
innbú sín“
Um rökstuðning okkar fyrir
tillögunni vísa ég til frásagnar
Tímans hinn 8. þ. m.
Þetta treystu Sjálfstæðis
menn í borgarstjórn sér ekki til
að samþykkja. Aðalröksemdir
þeirra voru að ekki mundi vera
hægt að afla þeirra upplýsinga,
sem tillagan fjallar um. Þess
vegna breyttu þeir tillögunni í
einfalda hvatningu til borgar
búa um að brunatryggja innbú
sitt og gerðu hana þar með að
engu.
Morgunblaðið hneykslast nú
mjög á því að við Framsóknar-
menn lýstum trausti okkar á
starfsmönnum borgarinnar til
að framkvæma umrædda athug-
un. Virðist blaðið telja það hina
mestu fásinnu að halda að
starfsmenn borgarinnar valdi
þessu verkefni. Ég skal ekki
hefja deilur við Morgunblaðið
um það, hvort hér hafi verið um
oftraust að ! æða af okkar hálfu
heldur viðurkenni fúslega að
vel géti verið að áíit biaðsi'hs
sé réttara, enda er hver sínum
hnútum kunnugastur.
Hinu vil ég hins vegar vekja
athygli á, að réttsýni Morgun
blaðsins og nákvæmni í frétta-
EINAR ÁGÚSTSSON
flutningi nýtur sín einkar vel í
þessu máli.
Framsókr.armenn hreyfa
nauðsynjamáli í borgarstjórn.
Sjálfstæðismenn breyta þeirn
tillögu i lítilsverða áskorun til
. borgarbúa og fella niður það
frumkvæði borgarstjórnar, sem
okkar tillaga gerði ráð fyrir.
Samkvæmt fundarsköpum
kemur breytingartillagan fyrr
til atkvæða Með samþykkt
hennar var útilokað; að aðaltil
lagan yrði borin undir atkvæði
Þess vegna gátum við af eðlileg-
um ástæðum ekki samþykkt þá
tillögu, sem að okkar dómi
gekk of skammt. Morgunblaðið
segir frá málinu á þann hátt að
fólki er ætiað að álykta að
Framsóknarmenn séu á móti
innbústryggingum!
Sannleikur málsins er vitan-
lega sá, að með flutningi fram-
angreindrar tillögu ætluðum
við að fá tram raunhæfar að-
gerðir borgarstjórnar í miklu
nauðsynjamáli, en Sjálfstæðis-
menn treystu sér ckki t;t V,
stuðla að innbústryggingum
með nokkrum þeim hætti, sem
að gagni gæti orðið. Þetta finna
þeir nú og þess vegna er gripið
til gamalreyndra aðferða, sem
óneitanlega hafa oft gefizt þeim
vel.
Við minnihlutamenn í borgar
stjórn Reykjavíkur erum ekki
óvanir því ;ð meirihlutinn felli
tillögur okkar. Það er nær und
antekningalaust regla þeirra.
Venjulega aðferðin er að
bera fram og samþykkja ein-
hvers konar breytingar- eða frá
vísunartillögu, misjafnlega mik
ið í samræmi við dagskrármál-
ið.
Að þessu sinni tókst þó þann
ig til að jafnvel meirihlutamenn
gátu ekki allir greitt breyting-
artillögunni atkvæði.
Einn þeirra, Úlfar Þórðarson
læknir, treysti sér ekki til að
verða meiri hlutanum samferða
að þessu sinni.
Slíkt gerist ekki á hverjum
degi í borgarstjórn Reykjavík-
ur, og hefði verið full ástæða
til þess fyrir Morgunblaðið að
geta þeirra merku tíðinda. Það
er þó ekki gert, hvað sem
veldur.
Ég hef ekki lagt það í vana
minn að eltast við rangfærslur
Morgunblaðsins í fréttaflutn-
ingi af borgarstjórnarfundum,
og ætla mér það heldur ekki í
framtíðinni.
Mér þykir þó í þetta sinn rétt
að birta örfásr athugasemdir til
þess að þeir mörgu er mál þetta
varðar fái tækifæri til að kynn-
ast staðreyndum þess betur en
auðið er af frásögn Morgun-
blaðsins.
„andbúnaðarmál
Nýtt heyvinnslu-
tæki - fjölfætlan
MIKIÐ frægðarorð hefur far
ið af nýju heyvinnutæki, sem
fluttist hingað til landsins í
fyrsta sinn í fyrrasumar. Tæki
þetta hefur fengið lögskráð
nafnið fjölfætla með einka-
rétti, og þótt það minni nokk-
uð á skordýrsnafn, breytir það
ekki þeirri staðreynd að fjöl-
fætlan er margra manna maki
við þurrkun á heyi. Hún hef-
ur dugað betur við að snúa
heyi en aðrar vélar að sögn
þeirra, sem hana hafa notað,
þannig að hún loftar það vel og
tætir vel úr því, eins þótt land-
ið sé óslétt. Það sem einkenn-
ir þessa vél fyrst og fremst er,
hvað hún hefur mikla vinnu-
breidd, og að hún dreifir úr
múgum, en hingað til hefur
ekki verið hægt að gera það
með vélum á viðunandi hátt.
Fjölfætlan er vestur-þýzk
framleiðsla og varð hún mest
selda heyvinnuvél Þýzkalands
árið sem leið og sú nýjung í bú-
vélum, sem hvað mesta athygli
hefur vakið erlendis á árinu.
Innflytjandi hér er Þór h.f. f
fyrra kostaði vélin hér sextán
þúsund og níu hundruð krónur,
meðalstærð, (sjá mynd). Vél
þessi hentar á öllum meðalbú-
um hér, en vinnuDreidd er 3,20
m. Stærri gerð er til með allt
að 5 m. vinnubreidd. í léleg-
um þurrki og stopulum flýtir
þessi vél verulega fyrir við hey
þurrkun, sem byggist á því
hvað hún tætir vel úr. Fjórtán
vélar af þessari tegund eru
komnar til landsins. Þær hafa
farið á ýmis helztu búin og í
fyrra var vélin í prófun á
Hvanneyri, og þar varð niður-
staðan þessi:
L o k a o r ð :
Fjölfætlan FAHR Kh 4 L
var prófuð af Verkfæranefnd
ríkisins sumarið 1963 og notuð
alls um 85 klst.
Fjölfætlan reyndist snúa
heyi með góðum árangri, jafn-
vel á ósléttu landi. Einnig
dreifir hún vel úr múgum, séa
þeir ekki of þykkir.
Afköst við snúning eru góð,
eða 1,5—.2.5 ha á klst.
Fjölfætlan er lipur og auð-
veld í notkun og hirðingu og
ending reyndist viðunandi góð.
T í M I N N . hrlSiudaginn 18. febrúar 1944 —
0