Tíminn - 14.05.1964, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánssoh.11 Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Hin frosna hönd
Kunnur atvinnurekandi í SjálfstæSisflokknum var
nýlega inntur eftir því, hvort ekki væri nú bjart yfir at-
vinnurekstrinum í landinu, þar sem góðæri væri víðast
við sjávarsíðuna. Hann kvað því hins vegar ekki að
heilsa, því að hin frosná hönd legði sína köldu fingur
á flesta atvinnustarfsemi í landinu.
Nánar aðspurður sagði hann, að hin frosna hönd væri
hin mikla lánsfjárkreppa, sem hlotizt hefur af spari-
fjárbindingunni í Seðlabankanum. 800 millj. af spari-
fé þjóðarinnar hafa verið lagðar þar til hliðar og gerðar
gagnslausar fyrir atv’innulífið og uppbygginguna í land-
inu. Meðan ríkisstjórnir í öðrum löndum keppa að því að
tryggja atvinnuvegum sínum eðlileg stofn- og rekstrar-
lán, skapar íslenzka ríkisstjórnin lánsfjárkreppu með
hinni stórfelldu frystingu sparifjárins.
íslenzkir 'atvinnuvegir búa nú við meiri lánfjárskort,
styttri lán og hærri vexti, en finna má dæmi um í ná-
grannalöndunum. Lánsfjárhöftin leggjast vissulega eins
og frosin lífvana hönd á flestan atvinnurekstur lands-
manna. Aðeins þeir, sem njóti sérstakrar náðar valda-
manna og lánastofnana, eru nú einhvers verulegs megn-
ugir. Framtak allra annarra kyrkja lánsfjárhöftin meira
og minna í greip sinni.
Lánsfjárhöftin, sem eru afleiðing sparifjárfrystingar,
leggja ekki aðeins sína frosnu hönd á atvinnuvegina i
landinu. Þau gera efnalitlu fólki ógerlegt að eignast eigið
húsnæði. Því hefur dregið mjög úr íbúðabyggingum og
húsnæðisvandræðin, ásamt meðfylgjandi okri á flest-
um sviðum, aukast svo að segja daglega.
Ríkisstjórnin lofar því hátíðlega við flest tækifæri að
hún skuli draga úr höftum. Efndirnar eru þær, að
hún hefur komið á stórfelldustu lánsfjárhöftum, sem
þrengja í vaxandi mæli aðstöðu atvinnuveganna og upp-
byggingarnar í landinu. Og þó finnst ríkisstjórninni ekki
nóg að gert. Seinustu daga þingsins hefur hún notað
til þess að fá stóraukna heimild til sparifjárfrystingar og
lánsfjárhafta. Svo ill, sem lánsfjárhöftin hafa verið hing-
að til, munu þau reynast mörgum atvinnurekstri óbæri-
leg, ef stjórnin reynir að nota þessa heimild. Því reyna
nú margir vitrustu menn stjórnarflokkanna að koma í
veg fyrir þetta, en vafasamt er, hvort það muni takast.
Ný höft
Ríkisstjórnin aflar sér nú heimildar til að geta hindrað
einkabanka í því að opna útibú. Slíka heimild hefur
hún raunverulega nú, hvað snertir ríkisbankana. í augum
margra kann þetta að líta sakleysislega út, en sé nánar
aðgætt er hér verið að skapa hið víðtækasta ‘fordæmi.
Hver er t. d. munur á því, að setja höft á fjölgun útibúa
og höft á fjölgun verzlana? Ef til vill kann ýmsum að
þykja skynsamlegt að setja slík höft á verzlanir, en
hvað er þá orðið úr samkeppni og frjálsræði, er átt
hefur svo ríkan þátt í framförum vestrænna þjóða?
Athyglisvert er, að þessi nýju höft eru runnin undan
rifjum þess flokks, sem sérstaklega þykist fylgjandi
frjálsu framtaki og vera andvígur höftum. Það kemur
hér vel í ljós, að þessi málflutningur er aðeins áróðurs-
bragð hjá Sjálfstæðisflokknum. Megintakmark foringja
hans er að efla forréttindi vissra manna og fyrirtækja.
í því skyni eflir hann nú alls konar höft og þó fyrst og
og fremst lánsfjárhöftin.
Marjorie Hunter:1
Appalachia - helzta landsvæði
fátæktarinnar í Bandaríkjunum
Johnson forseti leggur meginkapp á uppbyggingu þar.
VIÐAST hvar í Bandaríkj-
unum eru aSeins fátækrablettir
innan um allsnægtirnar, en í
Appalachia eru aðeins alls-
nægta-blettir innan um fátækt-
ina.
Appalachia er stðrbrotið og
fagurt landssvæði, sem nær til
tíu fylkja í suður frá Pittsburg
og allt til Birmingham. Lands-
svæðið sem heild er eitt hið
erfiðasta efnahagslega viðfangs
efni bandarísku þjóðarinnar,
þrátt fyrir mikil auðæfi í sum-
um borgunum þar. Þarna eru
víðlendustu fátækrahverfi í
sveit í Bandaríkjunum og hin
torveldustu viðfangs.
f apríllok fór Johnson forseti
fram á við fulltrúadeild þings-
ins, að hún samþykkti 228 mill
jón dollara fjárveitingu til um-
bóta í Appalachia fjárhagsárið
júlí til 1964 til jafnlengdar
1965. Ætlunin er að verja
meira fé til uppbyggingar :
þessum héruðum á næstu ár-
um, eða jafnvel allt að 4 mill-
jörðum dollara.
APPALACHIA nyti auðvitað
góðs af öðrum fjárveitingum
samkvæmt fyrirhugaðri bar-
áttu ríkisstjórnarinnar gegn
fátæktinni almennt, en fyrir
rúmum tveimur mánuðum fór
stjórnin fram á við fulltrúa-
deild þingsins milljarð dollara
fjárveitingu í þessu skyni.
Framkvæmdir þær, sem þar
er um að ræða eru þó í þágu
þjóðannnar allrar og einkum
miðaðar við þarfir einstakling
anna.
Gert er ráð fyrir að koma á
fót vinnusveitum fyrir æsku-
fólk, þar sem það gæti notið
nokkurrar menntunar samhliða
starfsþjálfun. Til dæmis er
ætlunin að útvega vinnu hluta
úr degi með námi í miðskólum
Ennfremur á að veita styrk
til framkvæmda innan héraðs
til þess að vinna gegn fátækt-
inni, stofna friðarsveitir og út-
vega fjármagn til eflingar land
búnaði og ýmiss konar öðrum
smáatvinnurekstri.
Landsvæðið býr yfir ýmsum
auðlindum, sem enn eru að
mestu ónýttar. Þar eru miklir
skógar. sem ekki næst til frá
vegi. Mikið er um fallvötn, en
orka beirra óbeizluð að mestu.
Sums staðar í fjallahéruðum
þessa landsvæðis er einhver
mesta náttúrufegurð í austan-
verðum Bandaríkjunum, en
vegir sem þangað liggja, eru
mjög lélegir, mjög lítið um
tækifæri til að njóta þar hvíld-
ar og hressingar og því fátt.
sem iaðar ferðamenn þangað
LAND9VÆÐIÐ Appalachia ei
: heild fátækt og þess vegna er
margt af fólkinu þar fátækt
Og landsvæðið í heild er fá
tækt af því að margir af íbúum
þess eru fátækir. Fyrirætlun
stjórnarinnar um að verja mill
jarð dollara til baráttu gegn
fátækúnni hrykki því skammi
til að ráða bót á þeim vanda.
sem við er að stríða í Appalac
hia.
Æskufólkið kæmi að vísu of
an úr fjallahéruðunum til þess
að ganga í vinnuflokkana og
njóta góðs af starfsþjálfuninni
APPALACHIA-POVERTY BELT
Appalachia is a cfuonicaDy dcptctscd area in the Appata'chian
Mountain rcgion. Figures in boxcs indicate uncmployment rates
in states' Appalachia regions.
o&lantic
Ocecm
UNEMPLOYMENT COMPARED
AppatacMa

En engin störf biðu þess að
þjálfun lokinni, nema því að-
eins að verulegar efnalegar
framfarir yrðu á landsvæðinu
almennt.
Unnt væri að veita aðstoð
til að koma á fót smáatvinnu-
rekstri, en þó því aðeins, að
fyrir hendi yrðu viðskiptavin-
ir með einhver auraráð. Og
unnt væri að fá iðnrekendur til
þess að koma á fót iðnrekstri i
Appalachia, en þó því aðeins,
að séð yrði fyrir fullnægjandi
vegakerfi, vatnsmiðlun og virkj
unum. Forsetinn hefir látið i
Ijós bá skoðun, að báðar fjár-
veitingarheimildirnar þurfi til
ef unnt eigi að vera að létta
fargi fátæktarinnar af lands-
svæðinu.
LaNDSVÆÐI þetta nær
yfir alla Vestur-Virginíu og
hluta af níu öðrum fylkjunr
Pennsylvaníu, Ohio, Kéntucky,
Maryland, Virginíu, Tennessea.
Norður-Karolínu, Alabama og
Georgíu. Það er um 165 þúsund
fermílur að flatarmáli, eða 10
sinnum stærra en Sviss. Þar
eru 340 sveitarfélög og íbúarn
ir 15.3 milljónir.
Svæði þetta stendur öðrum
hlutum Bandaríkjanna langt að
baki, hvaða mælikvarði, sem
notaðui er til samanburðar:
Þar hefur þriðja hver fjöl-
skylda neðan við 3000 dollara
í árstekjur, en sé miðað við
þjóðarheildina er það fimmta
hver fjölskylda, sem svo lítið
ber úr býtum
Þar þurfa 26% íbúanna
meiri háttar viðgerða við, en
Dökka svæðið á uppdrættinum er Appalachia, fjallasvæðið, þar
sem er mest fátækt I Bandaríkjunum. Tölurnar sýna atvinnuleysl
í hinum ýmsu héruðum þessa landsvæðis. Uppdráttur þessi er úr
The New York Times.
ef miðað er við öll Bandaríkln
er þessi tala ekki nema 18,1%.
Atvinnuleysið í Appalachia
nam 7,9% árið 1963, en 5,7%
þegar öll Bandaríkjaþjóðin var
tekin sem heild. Embættis-
menn stjórnarinnar eru þó
þeirrar skoðunar, að atvinnu-
leysið sé í raun og veru mun
meira en þetta, þar sem svo
margir séu hættir að reyna
að afla sér atvinnu. Þeir gera
ráð fyrir, að um 15% karl-
manna og 21,4% kvenna reynd
ust atvinnulaus ef öll kurl
kæmu til grafar.
MENNTUNARKOSTNAÐUR á
einstakling í Appalachia nemur
53,80 dollurum á ári, en 69,68
dolluruín þegar þjóðin er tekin
sem heild Algengara er þar en
annars staðar að unglingar
hætti námi, Þar er keypt minna
af vörum og minni sparifjár-
söfnun en annars staðar.
Miklu af því fé, sem ætlað er
til eflingar efnahagslífsins á
svæðinu, yrðj að v.erja til að-
stoðar fylkjunum við vegalagn
ingu, ef takast á að fá þangað
fleiri terðamenn, koma af stað
auknu skógarhöggi og auknum
iðnaði. Miklu fé þyrfti einnig
að verja til varna gegn vatns-
flóðum, vatnsmiðlunar og virkj
ana vegna iðnaðar og útilífs,
skolpíagna, umbóta vegna trjá-
ræktar og timbursölu, breytinga
lélegs ræktarlands í bithaga
fyrir búfé, til að greiða fyrir
nýrri og aukinni notkun kola
og endurbóla á landi,sem spillzt
hefir vegna námureksturs.
Framhald 6 13. siðu
T í M I N N, fimmtudagur 14. maí 1964.