Tíminn - 14.05.1964, Blaðsíða 8

Gísii Magnússon, Eyhildarholti:
HÆSTARÉTTARDÓMUR
I.
fhaldsblöðin í höfuðstaðnuin
hafa ósjaldan gert sér alltítt um
Kaupfélag Skagfirðinga. Er ekki
nema sjálfsögð góðgirni að gera
ráð fyrir því, að falslaus um-
hyggja felist að baki, enda þótt
svo óhöndulega takist til um
stjórn á pennanum, að annað komi
á pappírinn en það, sem inni fy.’
ir býr.
Hér koma sýnishom af stór-
karlalegum yfirskriftum nokkurra
þessara blaðagreina, og gefa þær
dáindis góða hugmynd um efni
þeirra og inntak:
Morgunblaðið 28. janúar 1961:
Rannsókn hafin á bókhaldi K.S.
físir 28. janúar 1961:
Skattsvik í Skagafirði?
Útsvar hækkað á Kaupfélagi
Skagfirðinga um 290 þúsund kr.
við að það kærði útsvar sitt
Morgunblaðið 11. marz 1961:
Misfeliur í bókhaldi og framtali
Kaupfélags Skagfirðinga-
Morgunblaðið 19. ágúst 1961:
Útsvarskæra Kaupfélags Skag-
firðinga kostaði fél. 203 þús. kr.
hækkun. Söluskattsmál félagsins
í rannsókn.
Morgunblaðið 26. apríl 1964:
Útsvarsmál Kaupfélags Skag-
firðinga tekið upp að nýju.
Stjórn Kaupfélags Skagfirðinga
efur ekki talið ástæðu til að inna
ð þessum ástarjátningum íhalds-
Haðanna. En nú, þegar lokádóm-
ur er genginn í útsvarsmáli kaup-
félagsins, telur stjórnin við eiga að
málefni séu rakin nokkuð og révt
1 rá staðreyndum skýrt. Gefur og
grein Morgunbl. hinn 26. f. m. ær-
ið tilefni til að hlutlaust sé greint
trá dómi Hæstaréttar.
II.
Morgunblaðið birtir oft hæsta-
réttardóma — óbrenglaða. Má það
kalla góðra gjalda vert.
Kaupfélag Skagfirðinga hefur
átt í málaferlum við bæjarstjórann
á Sauðárkróki f. h. bæjarsjóðs
vegna álagningar útsvars árið 1960.
Málið gekk sína boðleið — og þó
með nokkrum töfum — til niðuv-
jöfnunarnefndar, yfirskattanefn<l-
ar, ríkisskattanefndar, héraðs-
dómis, Hæstaréttar,
Hinn 8. dag apríknánaðar s. 1
kvað Hæstiréttur upp dóm í mál-
inu. Kaupfélag Skagfirðinga vann
málið og náði að lokum óskoruð-
um rétti sínum. Kröfur félagsins
allar teknar til greina. Bæjarstjóri
f. h. bæjarsjóðs dæmdur til að
éreiða félaginu fjárhæð, sem, að
viðbættum vöxtum, nemur meír
en 400 þús. kr.
Morgunblaðið birti ekki þenna
dóm, enda ekki við að búast —:
Samvinnufélag ber sigurorð af
hreinhjartaðri íhaldsklíku.
En Morgunblaðið gerir annað,
minnugt þeirra klassisku orða
Steph. G., að „hálf-sannleikur oft-
ast er óhrekjandi lygi“. Hinn 26.
f. m. birtir blaðið stórfrétt ura
það, að cfaginn áður hafi framtals
nefnd Sauðárkróks samþykkt „að
tilkynna Kaupfélagi Skagfirðinga,
að hún hafi í hyggju að taka úfc-
svarsmál félagsins upp að nýju,
þ. e. að hækka útsvarið fyrir árið
1960.“
Hinn 30. desember 1960 hækk-
aði niðurjöfnunarnefnd Sauðár-
króks áður á lagt útsvar á K. S.
um kr. 290.800,00 — án þess að
hafa úrskurðað og svarað út-
svarskæru félagsins dags. 1. sept-
ember, og án þess að hafa til-
kynnt félaginu um þessa fyrirhug
uðu hækkun, svo sem lög mæla
fyrir, svo að félaginu gæfist kost
ur á að leggja fram ný gögn og
skýra málið af sinni hálfu.
„Niðurjöfnunarnefnd gætti ekki
þessarar skyldu sinnar um tilkynn
ingu“, segir í dómi Hæstaréttar.
Á þessum grundvelli ætlar svo
framtalsnefnd að „taka útsvarsmál
félagsins upp að nýju“ og „hefur
í hyggju að hækka útsvar yð-or
árið 1960 . . .“, sbr. bréf bæjar-
stjóra til K. S. dags. 25. apríl og
frásögn Morgunbl næsta dag —!
og má svo náið fréttasamband milli
hjúa og húsbænda vera mjög til
fyrirmyndar. Mun þessi ráðagerð
hafa til orðið á einum miklum
píslarfundi í innsta hring íhalds-
ins, er borizt hafði tilkynningin
um hrellingardóm Hæstaréttar.
Þessi fáu orð um tilkynningar-
skylduna, sem greind eru, innan
tilvitnunarmerkja, hér að framan,
eru allt og sumt, sem Morgunbl.
tilfærir úr dómi Hæstaréttar. Og
ekki stendur á úrskurðinum —:
„Hér er því um hreinan form-
galla að ræða“, segir blaðið. Ójá,
ekki var það nú annað né meira.
Aðeins ofurlítill ,,formgalli“. Kaup
félagið raunverulega í sömu sök-
inni og áður, þrátt fyrir dóm
Hæstaréttar. Bæjarstjóraklíkan
engilhrein, því að svona mistök
hafa „stundum komið fyrir áður“,
segir Morgunblaðið-
Aðeins „formgalli“. Má um þesa
dómsmálafrétt Morgunblaðsins
segja, að „sjaldan bregður mær
vana sínum“, þegar samvinnufélög
in eru annars vegar.
En hér var raunar ofurlítið ann
að og meira í efni, sem enn mun
sýnt.
III.
Hinn 13. ágúst 1960 hafði niður
jöfnunarnefnd Sauðárkróksbæjar
lokið niðurjöfnun útsvara fyrlr
það ár. Nam útsvar Kaupfélags
Skagfirðinga kr. 435.400,00. Hinn
1. september 1960 kærði kaupfé-
lagið útsvarið til niðurjöfnunar-
nefndar og krafðist lækkunar. Uin
' ástæður fyrir þeirri kröfu segir
svo í dómi Hæstaréttar:
„I. Áfrýjandi (þ. e. K. S.) taldi,
að lækka bæri útsvarið um 38%
þar sem útsvör sumra útsvarsað-
ilja hefðu verið lækkuð þanmg,
en slfik lækkun ekki látin ná til.
útsvars hans. Sé þessi aðferð ó-
heimil samkvæmt ákvæðum 11. gr.
laga nr. 43/1960.
2. Þá telur áfrýjandi, að óhei.n-
ilt hafi verið að hækka gjaldstofn
tekjuútsvarsins vegna framan-
greinds frádráttar á samvinnu-
skatti“, — en niðurjöfnunamefnd
hafði hækkað gjaldstofn til tekju
útsvars um kr. 11847,00 „vegna of-
færðs frádráttar samvinnuskatts
á rekstrarreikningi."
Þessar voru meginástæður fyrir
lækkunarkröfu K.S.
Niðurjöfnunarnefnd lét ekki
svo lítið að svara kærunni. Um
það segir í dómi Hæstaréttar:
„Ekki verður séð, að niðurjöfn- ,
unarnefnd hafi að sinni úrskurðoð '
kæru áfrýjanda samkvæmt 1. máls- •
gr. 22. gr. laga nr. 66/1945 né ,
heldur tilkynnt honum samkv. 2. i
málsgr. sömu greinar, að kæru i
hans yrði ekki sinnt."
f stað þess að úrskurða kæruna
og tilkynna K.S. þann úrskurð, svo ,
sem henni bar skylda til, gerði <
hún sér lítið fyrir og hækkaði áð- 1
ur álagt útsvar um kr. 290.800-00, '
þ. e. upp í kr. 726.200.00, að feng ;
inni skýrslu endurskoðanda, er ,
nefndin hafði, samikv. bréfi bæj- ,
arstjóra til K. S. dags. 17. des. -
1960, fengið til „að athuga ýmis <
atriði í bókhaldi áfrýjanda“ (Hrd.) 1
Þetta gerðist hinn 30. desemb ;
er 1960. 1
„Áfrýjanda var“ —segir í dómi <
Hæstaréttar — „tilkynnt þessi '
breyting á útsvari hans með bréfi, 1
dags. 31 desember 1960 Hinn *
10. janúar 1961 kærði áfrýjandi [
útsvarið til niðurjöfnunarnefndar.
Krafðist hann 1) að felld yrði nið
ur hækkun sú, sem gerð var á
útsvarinu 1960, og 2) að lækkuð >
yrði útsvarsfjárhæð samkvæmt a'ð
aíniðurjöfnun í ágúst 1960, svo
sem hann hafði áður gert kröfu
til. Niðurjöfnunarnefnd úrskurð-
aði á fundi 23. janúar 1961, að
útsvarið skyldi standa óbreytt.
Næst kærði áfrýjandi útsvarið
til yfirskattanefndar hinn 25. jan
úar 1961. Á fundi 21. febrúar 1961
úrskurðaði yfirskattanefndin gjald
stofn útsvarsins þannig:“
Hér kemur sundurliðun gjald-
stofna til útsvarsálagningar á K.S..
samkv. úrskurði yfirskattanefndar,
og fjárhæð útsvarsins (tekjuútsvar
veltuútsvar, eignaútsvar) ákvörðuð
samkv. því kr. 638.400,00, þ. e.
lækkun kr. 87.800.00.
„Áfrýjandi skaut úrskurði yfir
Framhald á 12. si3u.

P

Hesturinn og börnin
Á fjölmörgum sveitaheimil-
um ganga hestar að nafninu til
tamdir, í högunum aldrei snert
ir og afmyndaðir af spiki. Börn
in á þessum heimilum þekkja
lítið til hesta og koma sjaldar,
sum aldrei, á hestbak. Innst
inni þrá börnin að kynnast dýr
unum og alveg sérstaklega hest-
um og að læra að ríða þeim.
Þetta má því ekki vera þann
ig, að þau alist upp hestlaus
þar sem hestamir em til. Á
hverju einasta sveitaheimiii,
þar sem börn og unglingar era,
verður að hjálpa þeim til að
nota hesta sér til gagns og
gamans. Aðalvandi heimilanna
er að eiga þæga, hrekklausa vel
tamda hesta. Foreldrum í sveit
um ber skylda til að leysa þá
þraut að eiga þannig hesta, að
böm geti notað þá sér t'l
gamans.
Hestana á svo að geyma á
sumrin í girðingarhólfi við
túnið- Hagar í þeirri girðingu
mega vera snöggir að sumrinu,
þó ekki verri en svo, að hestun
um líði vel, þeir nýta mjög vel
hagann og haustið er nægur
tími til holdasöfnunar undir
veturinn. Hestunum er það fyi-
ir beztu sjálfum að þeir séa
ekki mjög feitir og saddir þeg
ar þeir eru notaðir, en þá t'á
þeir að sjálfsögðu að taka nið
ur í góðu haglendi.
GuSmundur Þorkelsson tamdl Sóta slnn að mestu sjálfur. Þarna má
sjá of saddan og feltan relðhest.
Á þeim hestum, sem geymdir
eru í hólfi heima, þarf bam-
anna vegna að vera múll eða
hálsband á þeim hestum, sem
bömunum era ætlaðir til reið
ar og góður krókur eða kofi
svo að auðvelt sé að króa hest-
ana af og ná þeim. Einnig
þarf að vera góð bakþúfa. Börn
og unglingar geta riðið á poka
eða gæruskinni, þegar þau
leika sér á hesti, en beizli
þurfa þau að eiga. öll börn cg
unglingar verða að fá sitt leik
frelsi að lokinni hjálparvinnu
fyrir heimilið og foreldrana.
Til leiksins þarf að vanda og
eitt og annað um að velja, eit.t
af því á að vera hestar og þ'eir
verða að vera við höndina, þá
venjast börnin á að bjarga sór
sjálf. Að elta hest og stríðn
við að ná honum til þess uð
skjótast á bak honum, gerir eng
inn með glöðu geði tij lengdar.
enda er það víðast svo nú að
hestar em örsjaldan teknir 03
þess vegna verða jafnvel hæg-
látir hestar styggir, óþægir 3 3
mjög óþjálir þegar lóksins er
búið að handsama þá og komið
er á bak þeim. í girðingu speki
ast hestar fljótt séu beir oft
teknir. Þá er líka auðvelt a">
skjóta að þeim brauði og matar
leifum. Svo barf að tala við
hestana, þeir skilja svo margt
Þetta allt ásamt venjum m
æfingu gerir þá þæga og ljúfa
Jafnframt verða hestarnir ást
Sigurbjörg Jóhannsdóttlr, Akureyri, með barnabörn sín á hestum
afa þelrra.
sælir á heimilunum og fava
fljótt að veita fólkinu umhugs
unarefni og unað. Þjóðin fær
skilning á því á ný hvað hest
urinn getur enn orðið henni
dýrmætur þó að flest hin fornu
afnot, sem íslendingar höfðu
af hestinum séu úr sögunni
Þrældómstímabilinu í lífi ísl
hestsins er nú lokið — eins
og hjá fólkinu.
Nóg er til af nýjum þörfum
verkefnum fyrir hestinn alveg
eins og fólkið þrátt fyrir alla
vélavinnuna. Á skemmtiferðum
æskulýðsins á hestum lærir
hann að þekkja og skilja, ekki
einungis kosti og snilli heldur
líka þarfir hestsins í brúkun og
tileinkar sér nærgætni og marg
víslegan þroskandi skilning í
þeim samskiptum.
Foreldrum ber að skýra fyr-
ir börnum sínum, að þar sem
hesturinn ekki getur talað við
knapa sinn, beri honum að
muna og hugsa vel og rétt um
allt, sem hesturinn þarfnast og
rækja það af alúð og umhyggju
FramhalO 8 15 síðu.
Ekl
8
T i M I N N, flmmtudagur 14. maí 1964.