Alþýðublaðið - 10.10.1952, Qupperneq 4

AB-Alþýðublaðið
10. okt. 1952.
Stjórnarhól Eysfeins
EYSTEINN JÓNSSON leit
í fjárlagaræðu sinni á alþingi
síðast liðinn þriðjudag yfir far
inh veg núverandi ríkisstjórn
ar; og þóttist sjá, að það væri
hárla gott, sem hún hefði gert.
Kvað hann ríkisstjórnina hafa
miðað ráðst.afanir sínar við
þáð, að ráða bót á óheilla-
ástandi, fyrst og fremst með
þýí að bæta aðstöðu framleiðsl
urinar, halda uppi atvtnrm og
Jcóma á fjárhaglegu .iafnvægi
í landinu. En því óheilla-
ástandi, sem ríkisstjórnin
héfði fengið í arf, lýsti hann
með þeim orðum. að atvinnu-
leýsisvofan hefði beðið á
næsta leiti og f jörmargar nauð
sýnjavörur verið seldar við
uppsnrengdu verði á svörtum
márkaði.
Og hvernig er þá það heilla
ástand, sem við hefur tekið í
vdldatið núverandi ríkisstjórn
ar og Eysteinn Jónsson er svo
áriægður með? Jú, atvinnuleys
isvofan bíður nú ekki lengur á
næsta leyti, heldur gengur
hún ljósur/. logum á bundruð
um aiþýðuheimila; og það eru
ekki lengur áðeins fjölmargar
náuðsynjar, heldur allar, sem
nú eru seldar á hinu gamla
svartamarkaðsverði, og marg
ar s.iálfsaet á verði, sem ligg-
ur langt yfir því! Það er ekki
að furða, þótt Eysteinn væri
í f járlagaræðu sínni unp með
sér. En bessi er nú útkoman
af þriggia ára ráðstöfunurn
rík’sstiórnarinnar, — gengis-
lækkun, bátagjaldeyrisbraskí,
ófakmörkuðum innflutningi
eflends iðnaðarvarnings, af-
námi ails verðiágseffirlit's og,
hinu friálsa okri. Dýrtíðin hef
ur vaxið svo óðfluga á þessum
þíemur árum, að við höfum
nú Evrómunet, ef ekki heims-
met, í hennj: atvinnuvegirnir
einkum sjávarútvegurinn og
iðnaðurinn, eru á hel.iarbröm,
og atvinnuleysið hlutfall'.'ega
meira en í nokkru öðru landi
Vestur- og Norður-Evrópu!
Utvárpsrœða Gylfa Þ. (rísíasonar: : í •"
mar í
Og eftir slík afrek ríkis-
stjórnarinnar bykist Eysteinn
Jónsson þess umkominn, að
fræða okkur um það, hvað sé
heilbrigð stjórnarstefna! „Heil
brigð stjórnarstefna miðar
ætíð að því meðal annars“,
sagði hann í fjárlagaræðu
sinni, „að vinnuafl þjóðarinn-
ar notist sem be7,t“. Þetta er
vissulega rétt; en er það hugs-
anlegt, að ráðherrann hafi
ekki fundíð, hvernig hann
löðrungaði sjálfan sig og með-
ráðherra sína með þessum orð
um? Eða er hann sokkinn nið
ur á sama stigið og Björn Ól-
afsson, sem neit.aði því á al-
þingi fyrir ári síðan, að nokk-
urt atvinnuleysi væri til í land
inu, og lét sér ekki segjast það j
fyrr en sjötíu atvinnulausir j
hafnarverkamenn í Reykjavílc,
höfðu gert honum heimsókn ’
á skrifstofu hans í Arnarhvoli
til þess að leiða hann í allan *
sannleika um afleioingarnar |
af stefnu ríkisstjórnarinnar? ■
Nei, eins rétt og það er, að
heilbrigð stiórnarsfefna mið-
ar ætíð að því rneðal anrsar.s
að vinnuafl þjóðarinnar not-
ist sem bezt, — eins víst er
hitt, að stefna núverandf rík-
isstjórnar, sem valdið hefur
stórkostlegu atvinnuleysi í
landinu meðan heildsalar og
ótíndir braskarar velta sér í
óbófi os auðsöfnun, — er
ekki heilbrigð stjórnarstefna.
En þetta er vist það f járhags
lega .iafnvægi í landinu, sem
Eysteinn Jónsson var að hæl-
ast af og þakkaði rikisstiórn-
inniífjárlagaræðu sinni. Hann
boðaði greiðsluhallalaus f járlög
og hreykti sér mjög af því að
gefa það. En skyldi hann hafa
. hugsað nokkuð út í hitt, hvern
ig fiárlög albýðuheimilanna á
íslandi eru um þesasr mundir,
eftir þriggja ára okur, ajvinnu
leysi og óstjórn þeirra flokka,
sem nú fara með völd hér á
landi?
unum
Alagning á báíagjaldeyrisvörur fyr
ir 100 millj. nemur öðrum
ævmiyri
áf frjálsu venluninni er nú ekkert eftir
anneð en aiagningarfreisið og okrið
Svðrt og galvanízeruð vafnsrör.
y2“, %“, 4.. — 3/4”, i“, i,V4“.
Tréfex
• v2“.
Samband ísL hyggingafélaga
Sími 7992 og 6069.
vegna prestskosninga í Reykjavíkurprófastsdæmi verða
haldnir sunnud. 12. okt. 1952 á þessum stöðum:
Fyrir Bústaðasókn í Fossvogskirkju.
Fyrir Kópavogssókn í barnaskólahúsinu.
Fyrir Háteigssókn í Sjómannaskólanum.
Fyrir Langholtssókn í leikskólanum við Brákarsund.
Allir kjörfundir hefjast kl. 10 árd.
Kjörstjórnir mæti kl. 9.
Safnaðarnefndirnar.
A.B — Alþýðublat5icí. Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Eitstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjórn-
arsimar: 4901 og 4902. — Auglýsingasími: 4906. — Afgreiðslusími: 4900. — Alþýðu-
prentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10. Áskriftarverð 15 kr. á mánuði; 1 kr. í lausasöiu.
m 4
HÁTTV. ÞINGMAÐUR ísa- i 1||
fjarðarlcaupstaðar, Hannibalj
Valdimarsson, hefur nú gert
fjárlagafrumvarpinu hin
gleggstu skil. Þegar dæma á
um gerðir ríkisstjórnarinnar í
fjárhags— og efnahagsmálum,
verður þó einnig að skoða mál j
in frá nokkuð víðara sjónamiði,
og mun ég leitast við að gera
það.
Gengislækkunm.
Þegar hæstv. ríkisstjórn tók
við völdum, taldi hún það meg
intakmárk sitt, að gera verzlun
landsmanna frjálsa og tryggja
arðbæri útflutningsatvinnuveg
anna án aðstoðar ríkisvaldsins.
í þessu skyni lækkaði hún
gengi krónunnar 4im 43% og
sagðist um leið ætla að beita
sér fyrir heilbrigðri fjármála-
stefnu ríkis og banlca. Svo
mjög treysti hún á töframátt
gengislækkunarinnar til þess
að koma jafnvægi á þjóðarbú-
skapinn, að hún rauk í það
nokkrum mánuðum síðar að
gefa verulegan Iiluta innflutn-
ingsins frjálsan og afnema nær •
allt verðlagseftirlit. Ahuginn;
fyrir verzlunarfrelsinu náði
hins vegar elcki til úíflutnings-
ins. Ýmsir máttarstólpar Sjálf
stæðisflokksins höfðu og hafa
enn hag af höftunum í útflutn
: íngsverzluninni. Þess vegna
! var „frjáls verzlun" á því sviði
óþörf.
i Gengislækkunin hefði engan
veginn þurft að reynast eins og
hún hefur reynzt, ef samhliða
henni hefði verið gerðar skyn-
samlegar og réttlátar ráðstaf-
anir til þess að endurskipu-
leggja sjálfan rekstur útflutn-
irigsatvinnuveganna og inn-
flutningsverzlunarinnar, til
tekjujöfnunar og til þess að
uppræta brask og óheilbrigða
gróðamyndun. Það var hins veg
ár fásinna að treysta á gengis-
breytinguna eina sem ein-
hvers konar töfrabrögð til þess
að koma sjúku og spilltu efna-
hagskerfi allt í einu á réttan
kjöl. Afleiðingarnar urðu og
eftir því. Erlendur varningur,
nauðsynlegur og ónauðsynleg-
ur, tók að streyma inn.í land-
ið. Það var auðvitað gagnlegt
og nauðsynlegt að bæta úr hin
um gífurlega vöruskorti, sem i
landinu var. En það var sann
arlega óþarft og ástæðulaust
að hrúga inn í landið hvers
kyns varningi, sem auðveldlega
mátti framleiða í landinu
sjálfu, svo að hundruð iðnverka
• fólks urðu tafariaust atvinnu
laus og nýtízku vélar starfslaus
ar. Gífurlegur halli varð á
verzlunarjöfnuðinum, en
Bandaríkjastjórn hljóp undir
bagga, m. a. með því að greiða
stórar fjárhæðir inn á reikning
íslands hjá Greiðslubandalagi
Evrópu.

Gylfi Þ. Gíslason.
Síðan núverandi ríkis-
ríkisstjórn tók við völdum,
hefur endurgjaldslaus. vöru-
innflutningur til landsins
numið 19 milij. dollara eða
310 millj. kr. miðað við nú-
verandi gengi. En á sama
ííma hafa útlán bankanna
aukizt um hvorki meira né
tninna en 555 millj. kr.
Bátagjalcleyrisbraskið.
Gengislækkunin reyndist
hins vegar engan veginn dúga
til þess að tryggja arðbæri út-
flutningsatvinnuveganna og þá
einkum ekki bátaútvegsins.
Vorið 1951 eða ári eftir að geng
islækkunin var samþykkt, var
bátaútvegurinn að stöðvast- Ef
það hefði verið rétt vorið 1950,
að gengisbreyting ein væii
nægileg og réttmæt sem bjarg
ráð gegn hallarekstri í útflutn
ingsatvinnuvegunum, hefði
mátt búast við því, að ríkis-
stjórnin beitti sér fyrir nýrri
gengislækkun. Það gerði hún
þó ekki, heldur tók upp báta-
gjaldeyrisskipulagið svo
nefnda, sem að vísu er óbein
gengislækkun. Með því var í
raun og veru tekið að skrá tvö
gengi á krónunni, eitt fyrir báta
afurðir, en annað fyrir aðrar
útflutningafurðir. Þetta var
gert þrátt fyrir það, að þeir
sérfræðingar ríkisst j ór nari nn-
ar, sem undirbúið höfðu gengis
lækkunina, höfðu einmitt varað
sérstaklega við því að iara inn
á þá braut að skrá tvöfalt
gengi á krónunni. Með báta-
gjaldeyrisskipulaginu hófst eitt
hvert rnesta brasktímabil í. sögu
íslenzkrar verzlunar Ýmsir
milliliðir hagnýttu sér hið ó-
venjulega ástand út í æsar og
skófluðu milljónum í vasa sinn
með lítilli fyrirhöfn. Skýrslur
þær, sem verðgæzlustjóri safn
aði um álagningu, sýndu, að
upphæð sú, sem milliliðir hækk
uðu álagningu sína um frá því
sem áður hafði verið leyft, nam
meiru en því, sem bátaútvegs-
i menn fengu í sinn hlut. Báta -
útvegurinn fékk m. ö. o. ekkí
Inema tæplega helminginn af
, viðbótarverðinu, sem neytend-
ur voru látnir greiða. En aþt
lét ríkisstjórnin gott heita.
Ýmsum fór að detta í hug, að
það hefðu kannske alls ekki
verið bátaútvegsmennirnir,
sem fyrst og fremst hefðu átt
að hagnast á bátagjaldeyrinum.
Ábyrgðarlaust ævintýri.
Eitt ár leið til viðbótar. I
íjós kom, að jafnvel bátagjald
eyriskerfið dugði ekki. Pleiri
og fleiri vörum var að vísu bætt
á bátalistann, svo að dýrtíðin óx
í sífellu og kaupmáttur krón-
unnar minnlcaði. Samt barðist
bátaútvegurinn í bökkum, af
því að vanrækt hafði verið að
endurskipuleggja sjálfan rekst
urinn. Fyrstihús, saltendur ög
aðrir þeir, sem vinna úr fiskin
um, græddu hins vegar vel, því
að þeir gátu skammtað bátun-
um og þar með sjómönnunum
verðið. En lítið fór fyrir jafn-
væginu, sem lofað hafði verið,
að sigla skyldi í lcjölfar gengis
læklcunarinnar. Yerzlunarjöfn-
urðúrinn við útlönd varð óhág-
stæðari og óhagstæðari.
Síðan ríkisstjómin tók við
völdum, hefur hallinn á verz!
unarjöfnuðinum numið
hvorki meira né minna en
570 millj. króna, og er ekki
nema nokkur hluti þess inn-
flutningur vegna fram
kvæmdanna, sem unnið er
að fyrir erlent aðstoðarfé.
Annað eins hefur ekki gerzt
áður í sögu þjóðarinnar. En
minna virtist ekki duga til
þess að opna augu ríkisstjórn
arinnar örlítið fyrir því, að
stefna hennar í viðskipíamál
um hefur verið ábyrgðar-
laust ævintýri, framkværaan
legt aðeins vegna þess, að
að hægt var að senda erlend
um aðila reilcninginn.
Stefnulaust fimbulfamb.
En þegar það er ekki leng-
ur hægt, híjóta afleiðingarn
ar því miður að verða þeirr
mun hastarlegri, og virðist s;
tími nú vera að koma. Þes:
vegna er ríkisstjórnin nú ai
snúa við á braut „frjálsi
verzlunarinnar“. Hún e
smám saman að taka aftur all
an lcjarna þess, sem hún hafð
eftir sérfræðingum sínum vor
ið 1950, því að fyrir skömmt
hefur ríkisstjórnin látið þaí
boð út ganga, að framvegi
verði ekki lengur frjáls inn
flutningur á fjölmörgum vöru
tegundum, sem verið hafa á „fr
Iista“, síðan skömmu eftir a
ríkisstjórnin tók við völduir
heldur megi nú aðeins flytji
þær inn frá vöruskiptalöndun
um_, þar sem bæði er erfitt að f
margar þeirra, auk þess ser
þær eru yfirleitt dýrari og Jal
ari að gæðum. Með þessu e
ríkisstjórnin að kistuleggja þ
stefnu, sem hún boðaði, þega
hún tók við völdurn, án þes
þó, að hún hafi hreinskilni o
djörfung til þess að játa þa
og án þess að hún hafi gert sé
grein fyrir, hvers konar heil
arstefnu hún ællar að fylgja
staðinn.
En ráðstafanir þær, ser