Alþýðublaðið - 24.01.1953, Side 4

>
s
s
s
s
s
s
s
s
s
? Hverfisgötu 8. Áskriftarverð 15 kr. á mán. í lausasölu 1 kr. s
C S
s
s
: Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjóri og ábyrgðarmaður:'
SHannibal Valdimarsson. Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.;
CBlaðamenn: Loftur Guðmundsson og Páll Beck. Auglýsinga- \
í '
• stjóri: Emma Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Aug- (
j :
S lýsingasími: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,.
Jafnvægi í byggð landsins
NOKXRIR SJÁLFSTÆÐ-
ISMENN á þingi hafa flutt
þingsályktunartillögu um
jafnvægi í byggð landsins.
Margir munu vera sammála
um það., að þess sé mikil þörf,
að stuðlað verði að auknu
jafnvægi í byggð landsins
bæði með löggjafaraðgerðum
og á ýmsan annan hátt. En
það eitt er víst, að þetta aukna
1 jafnvægj næst ekki með fögr
um orðum aðeins.
Áskorun á ríkisstjórn um
að stuðla að auknu jafnvægi
landsb(yggðai|innar veldur
engu kraftaverki út af fyrir
i sig. Fólkið flytur sig að norð
an, austan og vestan til Suð-
urlandsins eftir sem áður,
meðan ekki er gripið til á-
lirifaríkari aðgerða.
Lengi var búið að tala um
; fólksflóttann úr sveitunum.
Það var almennt viðurkennt,
að hann væri langt frá því að
vera æskilegur. En hvað átti
að gera til að stöðva hann?
Engar þingsályktanir dugðu
til að hindra hann.
Þa'ð var'ð aS gera raun-
hæfar ráðstafanir til að
bæta lífsskilyrði fólksins í
sveiiunum. 'Og þegar það
hafði verið gert, hætti
fólksflóttinn úr sveitunum
að valda hugsandi mönnum
áhyggjum, — Hætti að vera
þjóðarplága.
Á sama hátt verður fólks-
flóttinn úr bæjum og kaup-
túnum á Vestfjörðum og
Norður- og Austurlandi til
Reykjavíkur og annarra bæja
og kauptúna við Faxaflóa,
aldrei stöðvaður nema með
víðtækum aðgerðum til bættr-
ar þjóðfélagsaðstöðu í þeim
landshlutum, sem fólkið er að
yfirgefa.
Og er það þá ekki gert af
þeim, sem nú flytja fögur orð
í ályktunarformi á alþingi
um aukið jafnvægi í byggð
landsins.
Því miður er iangt frá því
að svo sé. — Sömu dagana
sem þessi tillaga e:r borin
fram, er verið að ræða um
frumvarp til laga um jöfnun
arverð á olíu um allt land.
Og eru ekki allir sammála
því, að tryggja verði atvinnu
rekstri og einsíaklingum í
fjarlægum landshlutum olí-
ur á sama verði og í Reykja-
vík. Nei, því miður. Sjálf-
stæðisflokkurinn leggst einna
fastast gegn því, að olían fá-
ist fyrir sama verð um land
allt. Það er mikil andstaða
við að breyta því ranglæti,
að olíutonnið sé selt á þriðja
hundrað krónum dýrara á
Austfjörðum en í Reykjavík.
Þetta er bara eitt hinna
minniháttar atriða, sem sýna
aðstöðumismuninn, eftir því
hvar menn eru búsettir á
landinu.
Eða tökum samgöngumálin
á Vestfjörðum og Austfjörð- '
um sem dæmi: Vegamálin í
báðum þessum landsfjórðung
um hafa dregizt langt aftur
úr. Vegirnir vestan lands og
austan eru sundurlausir spott
ar, sambærilegir við það, sem
hér var algengt sunnan lands
fyrir 25—30 árum síðan. Og
þó er lítið gert til að vinna
þennan óþolandi mismun upp.
Fjárveitjing'ar tól 'vegamála
halda sífellt áfram að vera
mestar í þau héruð þar sem
samgöngurnar eru beztar fyr
ir og mest hefur verið fyrir
þær gert á undanförnum ára
tugum.
Annað dæmi er þó enn þá
stórfelldara og talar skýrara
máli um mismun lífsþæginda
og aðstöðu til atvinnurekstr-
ar eftir landshlutum. Það eru
raforkumálin. Það er búið að
virkja og endurvirkja — og
endurvirkja á ný stór vatns-
föll bæði norðan lands og
sunnan, en ekkert er gert í
vatnsaflvirkjunum fyrir Vest
firði og Austfirði. Niðurstöð
um rannsókna hefur verið
lofað ár eftir ár, en ekki koma
þær. Þeim var lofað í fyrra,
og nú er þeim aftur lofað á
komanda vori. Og þótt þær
komi einhverntíma, þá er
víst, að framkvæmdirnar láta
bíða lengi eftir sér enn þá.
Næsta áratuginn verður kom
ið í veg fyrir byggingu raf-
orkuvera fyrir Vestfirði og
Austfirði með þeim rökum, J
að það sé of dýrt að virkja*
vatnsföllin í þeim landshlut-!
um — Ef til vill er það áform
sumra manna, að bíða þess,'
að þessar úikjálkabyggðir j
leggist í eyði, svo að aldrei
þurifi til þess að koma að,
byggja þar vegi, brýr eða raf
orkuver.
Þetta, sem hér hefur verið
nefnt, nægir fyllilega til að
sýna, hvað það er, sem veld-
ur jafnvægisleysi byggðarinn
ar. Hvað það er, sem veldur
því, að heil byggðarlög hafa
lagzt í eyði og ónnur verða
að þola þungar búsifjar fólks
flóttans. — Þessi dæmi sýna
líka jafn augljóslega, hvað
það er, sem gera þarf til að
skapa aukið jafnvægi byggð-
arinnar.
En orðfagrar ályktunartil-
lögur einar saman um aukið
jafnvægi byggaðarinnan án
breytfra viðhorfa í fjármála-
og framkvæmdapólitík, með-
an byggðir eyðast, — það er
áþekkast fiðluspili Nerós keis-
ara, meðan Rómaborg var að
brenna.
VESTURHEIMSBLAÐIÐ
Lögberg flutti 4. des. s.l. grein
um ..afreksmann af íslenzkum
ættum“, eins og það kallaði
hann. Þessi maður er William.
Samúel Stephensson, og mun
hann vera lítt kunnur eða ekki
hér á landi. Ævi hans hefur
hins vegar verið svo ævintýra-
leg og merkileg, að áslæða
þykir til að birta Lögbergs-
greinina, og fer hún hér á
eftir:
MÓÐIRIN VAR ÍSLENZK
„Lífsferlll þessa manns er
svo einkeúnilegur og merkileg
ur að til ;einsdæma má telja,
en starfi hans hefur verið
þannig háttað, að hljótt hefur
verið um nafn hams fram að
þessu. í síðasta hefti Macleans
tímaritsins birtist nú í fyrsta
sinn ýtarleg greinargerð um
ævistörf hans, en frá ætterni
hans er þó ekki skýrt.
Móðir Sir Williams var ís-
Ienzk og hét Guðfinna Jóns-
dóttir, en faðir hans var af
írskum og skozkum ættum,
William Stanger að nafni;
bjuggu þau hjónin á Point
Douglas í Winnipeg í nágrenni
við Sigfús Stefánsson af Skóg-
arströnd í Snæfellsnessýslu og
konu hans Kristínu Guðlaugs-
dóttur frá Kóngabrekku í
sömu sýslu. Um ættir Guð-
finnu er ekki kunnugt, en
henni fæddist þessi sonur 11.
janúar 1896 og faðir hans dó
skömmu síðar, en ekkjan, er
átti einnig tvær dætur, fékk þá
drenginn Stefánssons hjónun-
um til fósturs; var hann þá
fæpra tveggja ára; þau gengu
honum í foreldrastað og þeirra
nafn ber hann.“
William S. Stephensson
flugkapteinn
í FYRRA STKÍÐI
,.í minningarriti íslenzkra
hermanna, er Jóns Sigurðrson-
ar félagið, I.O.D.E., gaf út er
sagt:
..William gekk í verkfræði-
deild Canadahersins 1915 og
sigldi til Englands snemma árs
1916; lærði þar fluglist og var
skipaður flugstjóri í atlögum á
vígvelli. Fyrir áræði. dugnað
og skothæfni var harm talinn í
fremstu röð flug'manna brezka
hersins; skaut til iarðar 18
þýzkar flugvélar. Hann var
sæmdur kapteinstisn og ,.Mili-
tary Cross“, „Distinguisilied
Flying Cros.s“ og ..Croix de
Guerre“. Þessi merki eru ein-
göngu veitt fyrir afburða
hreystiverk. Capt. Stsnhenson
særðist af skoti í íótlegginn í
Aisne-Marne- orustunni í júlí
1918. Aítur kominn til Canada
í marz 1919, þá sem næst
vinnufær. Er nú umsjónarmað
McCarranlögin tekin íi
á farmannaráðsfefnu í London
%
FORVÍGISMENN far-
mannadeildar ITF. (alþjóða-
sambands flutningaverka-
manna) hafa boðað til auka-
þings í London um MeCarran
lögin. pingið íhefst þann 17.
þessa mánaðar.
McCarranlögin, sem gengu í
gildi 24. des. f. á. áttu að verða
Bandaríkjunum til verndar
gegn kommúnismanum. En nú
þegar eru þau bæði af amer-
ískum blöðum og Evrópu-
blöðum talin algerlega gagns-
laus í því efni eða verra en
það. Farmannadeila ITF. hofur
ákveðið að kalla saman ráð-
stefnu um lögin, .sökum þeirra
stórfelldu truflana, sem þau
munu valda í Ameríkusigling-
um yfirleitt, og þeirra óþæg-
linda, sem þau munu hafa í
för með sér fyrir hvern far-
mann, þar ,eð þau fyrirskipa
nákvæma og jafnvel nærgöng-
ula yfiriheyrslu um stjórnmála-
skoðanir allra sjómanna í
Ameríkusiglingum.
Nú þegar hafa farmaninai- ,
samtök flestra landa Evrópu
mótmælt eindregið hinum ein-
strengingslegu ákvæðum lag-
manna og ferðafólks. Er því rík
ástæða til að ætla, að ráðstefna
þessi beri fram harðorð mót-
mæli gegn lögunum og krefj-
ist að þau verði felld úr gildi
ur Stephenson= Rassell félags-
ins í Winnipeg“.“
A^EINS UPPHAF
ÆVINTÝRANNA
„Þetta var aðeins uuphaf að
hinum ævintvralega og merka
ferli bessa sérstæða manns. I
fangabúður.um í Þ^zkalandi
bafði hann tekið eftir nýju
tæki, sem r.o+a'55 var til að
skera lokið af tindósum; vegna
Hríðsms hafði það ekki náð út-
breiðslu. Hs^n endurbætti
betta tseki. sótti uin einkaleýfi
á því í flestum löndum heims-
in? og framleiddi það. Af þessu
piiðcraS'ot Hann ^vo að hann
gat farið aftur til Englands og
sreri hann nú huga sínum að
UDpfinnirigum og alls konar
fram’eiðslu. Hann átti mestan
þátt í því að hægt varð að
send.a myndir með símskeytúm
og s.páði fvrir að sjónvarpið
yrði innan fára ára almennings
eign. Hann var orðinn milljón-
eri áður en hann varð þrítug-
ur: hann hafði þá einnig stað-
fest ráð sitt; kona hans, Mary
Simmons, er af auðugum ætt-
um. dót.tir tóbaksframleiðanda
í Springfield. Tennessee; er
hjónaband. þeirra mjög ástúð-
legt og farsælt — en engin
börn hafa þau eignazt.
Meðan William var á Bret-
landi gerðist hann allumsvifa-
mikill og eftir 1930 varð hann
st.jórnandi í mörgum félögum,
svo sem, kvikm.yndafélaginu, er
framleiddi meira en helming
allra brezkra kvikmynda; Ge-
neral Aircraft Ltd, sem fram-
ieiddi hinar ágætu Monosoar-
flugvélar; Earls Court Limi-
ted, sem byggði hinn m-esta
sýninparvöll heimsins í Lond-
on: Pressed Steel Compapy
Ltd., er framleiddi bíla, og Ca-
| talina Limited, er fyrst fram-
leiddi plastic á Bretlandi o. fl.“
GEGN SPÆJURUM
OG SKEMMDARVÖRGUM
„Vegna þessa umsvifamikla
starfs og víðtækra viðskipta
var Sir William í nánu sam-
bandi við bankana, hráefna-
freimleiðsluna og stóriðnaðinn
í öllum álfum heimsins, og
vegna þessara sambanda varð
Frh. á 7. s*ðu.
iekkfan s HlégsrSi og Keflavík. 5ýninf" .ÞjóðleiÍhSs'
' 3 ;ns a leikntmu „Rekk]-
an“ í Hlégarði Mosfellssveit verða I kvcld og í Keflavík á morg-
anna, og innan Bandankjanna ^ un. Rekkjan er eitt af vinsælustu leikritum Þjóðleikhússins,
Útbreiðið Alþýðublaðið

sjálfra hefur risið sterk mót-
mælaalda. Hafa stórblóö
vestra krafizt gagngerðrar
endurskoðunar á lögunum, og
telja þau til þess eins fallin, að
spilla vináttu USA og Evrópu-
ríkja og valda misskilningi og
gremju í garð USA meðal far-
sem flutt hefur verið í vetur og hefur það verið sýnt 18 sinn-
um við mjög góða aðsókn. Þjóðleikhúsið vill gefa fófgi utan
Reykjavík ko-st á að sjá leiksýningar sínar, eftir því sem fært
er heima í héruðum. Er þaþ hvoru tveggja að 'hér eru um ágæta
sýningu að ræða og leikritið hentugt til sýningar á minni 1-eik-
sviðum. Myndin er af frú Ingu Þórðardóttir og Gunnari Eyjólfs
syni í hlutverkum. i
£ — Alþýðublaðið