Alþýðublaðið - 17.02.1928, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 17.02.1928, Blaðsíða 2
2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ ALÞÝÐUBLA9IÐ [ kemur út á hverjum virkum degi. | Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við Hveriisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. til kl. 7 síðd. Skrifstofa á sama stað opin kl. 91/,—10Vs árd. og kl. 8—9 síðd. Simar: 988 (afgreiðsian) og 1294 (skrifstofan). Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 hver mm. eindálka. Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan (í sarna húsi, sömu simar). A^ingi. v Einkasala á steinoliu. HaralduT Gftðmundsson ílytur þingsá lyk tLinarti! I ög'u í "sameánuðu þingi um að skora á stjórnina, að hún neyti heimiMar þeirrar, sem gefin. er í lögum frá 1917, til að koma á dnkasölu ríkisins á steinolíu. Einkasala á tóbaki. HéÖirin Valdimarsson flytur frv. iim einkasölu ríkisins á tóbaki. Komi hún til framkvæmida uim næstu áramót. í greinargerðínni eru tekjur ríkissjóðs af þeirri emkasölu varlega áætlaðar 200 til 300 þúsundiT kr. á átri. Eins og kunnugt er, hefir einka- sala ríkisins á olíu komið vno>tí- enduinum að miklu gagni, en tö- bakseinkasalain flytur ríkissjóði tekjur, sem ella lenda hjá fáeln- um mönnum. '■l Rkisprentsmiðja. Haraldur, Ásgeir og Gunnar flytja þingsályktunaTtillögu íneðri deild um að skora á stjórnina að láta gera fyrir næsta þing áætl- un um stofnkostnað og starf- rækslu ríkisprentsmiðju, er geti annast preritun fyrir ríkið og opinlberar stofnanir, I greimar- gerð segir, að prentunarkoistnað- nr þeixra, að með tölduim pappír, heftingu og þesis konar, nemi ár- iega nim 250—300 þús. kTóna, en ríkisstyrkur til bókaútgáfu ekki þar með talinn. Öpinber reikningsskil hlutafélaga. „Útgerðin þolir ekki að greiða hátt kaup. Hún. tapar! Hún tap- ar.“ Þetta er vanasvar stórútgerð- nrmanna, þegar verkafólkið gerir kröfur til nauðsynlegrar borgunar fyrir vjnnu sína. Hitt hefir aldrei fengist, að plöggin væru lögð á foorðið og sönnur færðar á, hvort þessar staðhæfingar eru sanmaat eða ósannar. Stóratvinnurekendur hiafa talið það einkamál sitt, hvort þeir stjórníuðu fyrirtækjun- lum svo sæmilega, að þau gætu greitt verkafóikinu, sem við þau vinnur, lífvænleg laun. Nú flytur Sigurjón Á. Ólafsson frv. um, að þessári leyndarfolæju verði svdft af htatafélögum, sem hafa 50 þúsiund kr. hlutafé eða meira. Þau skuli skyld áð birta útdrátt úr rekstrar- og eigna- reikndngum sínum í Lögbirtinga- folaðimi ár hvert, eigi síðar en mániuði eftár aðaifund. Skal aðal- fiundur auglýstur í víðlBsnu blaði með a. m. k. viku fyrirvara, og sé ritstjórum stjórmnáiabiaða eða umboðsmönnum þeirra hedmilt að sitja þá fundi og skýra opin- berlega frá því, er þar f.er frarn. Bankastjórar inniendra ba'nka eða umboðsmenn þeirra Ixafi einnig rétt til að vera viðstaddir aðal- fundina. Brot gegn lögunum varði 5—20 þúsund króna sektum. — Á það er bent í greinargerð, að alifiest fyrirtækja þessara verða að ,taka stórlán í bönkunum og að komið hefir fyrir, að alþingi hefir hlaupið unidir bagga með þeim, annaðhvort með áfoyrgðuim eða efitirgjöfum, .ellegar öðrum fjár- hagsst'uðningi og töp þcirra þá stundum lent á þjóðinni, bæði -foeint og óbeint. í annan stað á mikill hiiuti verkalýðsins afkomu sína undir því, hvernig á rekstri -stóTÍðjufélaganna er halidið og á því réttlætiiskröíu á réttiri vit- neskju um það, hvemig þedm er stjórnað. Efi-i deiid. Þar gexðust þau furðulegu tíð- indi, að frumvarp Jóns Baldvins- sonar um breytúngu á kosninga- lögum tii sveita og bæjarstjórna var felt við 3. umræðu. Eins og getið var um hér í blaðimu, var búið að fella úr því ákvæðið um að lækka aldurstak- markið úr 25 niður í 21 árs aldur, en breyting hefði getað orðið á því aftur. ef firv. hefði komist tii neðri deiidar. En íhaldsmenin höfÖu aðstoð tveggja Framsókn- armanna til þess að drepa það, og var það felt með 7 atkv. gegn 5. Þessir tveir Framsóknarmenn, sem Irarna sveriu foendur sínar. vonu þeir Guðmundur Ólafisson og Einar Árnason. Einn ífoaids- maður (H. Steinss.), greiddi at- kvæði með frumvarpinu. Meðal þeirm, .sem greiddu atkvæði með því að hafa fyrirkomúiagið fram- vegis eiíns og nú, að hægt sé að svifta rnenin kosningarrétti fyrir fátækt, var fulltrúi kvenfólksins, sem átti að vera, Ingibjörg H. Bjamason. Frumv. Erlings og Ingvars um einkasöliu á síM ’ fór til 3. umr/ Til 1. umr, var frv. er Erlingur fiytur um stofnun síldarbræðslu- stöðva. Töluðu Erlingur og fjár- máiaráðfoerra með því. Var því vísað til sjávarútvegsnefndar. Við frv. Einars Árnas. um breytingar á þingsköpum hafði Jón Þorláksson komið með breyt- ingartiliögur þess efnis, að kosn- ar væru nefndir, sín fyrir hverja 4eild, er hefðu utanrikismálin til meðferðar. Var auðsjáanlega. meining Jóns með þessu að reyna að koma í veg fyrir, að tillaga Héðins um sjö manna nefnd, er kosin sé til þessa starfs í sam- einuðu þ'ingi, yrði samþykt. Jón Baidv. talaði móti tillögum Jóns Þorl. og voru þær allar feldar. Til umr. voru en.n fremur frv. um friðun skóga o;g frv. um söiu prestsetursjarðarinnar Garða á ALkranesi, er hreppiirinn þar vill kaupa. Weðri delld. Bann gegn næturvinnu. Fr.v. ium bann gegn næturvinnu við höfmina hér í Reykjavík og í Hafnarfirð'i ,var í gær til i. umr. Sigurjón skýrði frá því, ab slík iagasetning, sem tryggi eyrar- vinnumöninum næturfrið, er marg- endiurtekin krafa verkamannainna sjálfra, og að reyn.t hefir verið að ná sainningi við atvinnurek- endiur um, að næturvinnu við af- greiiðisl.u skipa yrði hætt, en ekki fengist samkomuiag, sam verka- mönnum væri unt að ganga afc, Þá beniti hann á, að trygging næt- urfriðarinis er nauðsynieg, bæði vegna þes,s, að nóttin er hverjum manni eðl.ilegastur svefntími og að ,með því að færa viinnuna alia fol dagsiins verða fleiri hennar að- áöjótándi, svo að atvinnan skift- ist réttlátlegar mjður á hafniar- verkamennina. Með reglulegum vinnutíma verð^ afköstin meiri, heldur en, þegar menn vaka dægr- um saman v,ið vinnuna, og y,rðu ’því lögin atvinnurekeinidum einnig til hagnaðar. í nágrannalöndun- im sé ha fnarverkamönnum ætl- um 8—9 stunda vinna á dag í hæsta iagl. Séu og eyrarvinnu- menn hvergi jafn úttaugaðiir og hér, enida ræður að líkindum, að það fari eftir því, sem vinnutím- inn er lengri og óreglulagri og lífskjörin erfáðari. — Útgerðar- mennimir ól. Thors og Jón Ól- afsson töluðu mest á móti frv. og voru mótbárurnar sömu og í fyrra. Hélt Ólafur því fram, að verkamennimir sjálfir vildu ekki afnám næturvinnunnar, en Jón Ól. kvað næturvinnu isjaldgæfa, og taldi hann málið hvorki stórmál né nauðsynjamál. I annan stað foélt hann því fram, að togarar myndu þurfa að vera tvöfált fleiri nætur frá veiðum, ef þeir væru ekki afgreiddir á nöttunni. Var og á Ólafi að foeyra, að hon- utn þætti verlsakaupið óeðlilega hátt. Sigurjón hrakti staðhæfingar þeirra og sýndá m. a. fram S, að togarar þyrftu ‘að jafnaði ekki að iiggja lengur í hðfn milli veiði- ferða, þó að frv. yrði að lögurn, ef að eins yrði kappkostað að foaga afgreiðslu þeirra og ferð- um þar eftir. Frv, var vísað til 2. umr. með 14 atkv. gegn 10 að viðhöfðu nafnakálli og til alLshierjarniefndr ar. Með frv. greiddu atkvæði: Al~ þýðuf'lokksfulltrúarndr 3, Ben. Sv., Ásgeár, Bjarni, H. Stef., Ing. Bj., M. T„ Sveinn, Tr. Þ., Þorleifur, Hákon og Sig. Eggerz. Hákon og Bjami foæítu þó vdð: „Til 2.“, en ekki þarf það að þýða, að þeir æt'li isífotar að snúast gegn því, og kemSir það síðar í ijós. ,,Nei‘£' sögðu Jörundur Lárus, Hannes og 7 íhaldsmenrx. Fjarstaddár voru Berníharð, Gunnár-«g Magnús dós- ent, en Ól. Tho rs kvaðgf foafa sagt, að foann íetteði ekki að bregða. fæti fyrjr, að frv. kæmi.st til mefnd- ar, (og greiddi ekki atkvæði. Einhvern tíma hefðu verkamenn ekki foúíist við, að Jöruindur Bryn- jólfsson, fyrrverandi formaður ,-,Dagsbrún-ar“ og maður, sem á verkamönnum það að þakka, að hann komst fyrst inn á þing, mendi bregðast ver við nauð- isyinjBmsáli þeirra heldur en Hákon í Haga. Atvinnuleysísskýrslur. Þá kom fív. um söfnun atvinnu- Ieysisský’Tslna einnig til 1. umr„ en henni varð ekki lokið í gær. Sigurjón benti á, að vinnuafl fóiksins er dýrmætasti auður foverrar þjóðar og að hverju þjóð- félagi er skylt að gefa gaum að atjvinnuleyis'isbölinu pg reyna að ráða foót á þvi. í annan stað vitnaði foann til þess, að í flest- um mennimigarlöndum er það talin sjálfsögð skylda að skrá atvinnu- iausa menn, jafnvel vikulega eða máinaðarlega, en í írv. er að eims farið fram á, að þaö sé gert einu simni á ársfjórðungi. Vér íslend- ingar höfurn ekki efni á að láta f jölda vimnufúss fólks ganga lamg- tímum vinnulausan, en fyrsta stig- ið er að fá glögt yfirlit yfir at- vininuria. Haraldur benti á, að at- vinuuleyisið og kvföinn ^um aíkom- una, /sem af því leiðir, er þyngsta byrðin á verkaiýðnum. Fyrst þurfi að fá greinagóðar skýrslur uui atvinnu manna og atvinnuleysi og grípa isíðan til róttækra ráða til að bæta úr atvimnuieysinu, ekki að eins I bráð, hejMur til fram- búðar. Sýndi hann fram á, að at- vinnumá! verka yðsins varða mjög aila landsmenn. Sigurjón benti á, að þótt dýrtíðarvinna sé að eims bráðabirgðarráðstöfun, en engin fTamtíðarlausn, þá hefðu þó slíkar atvinnubætur hér í Reykjavm, gerðar á réttum tíma, létt miiklu' foærri útgjöldum til fátækrafram- færis af öðrum foreppum, sem þeir foefðu annars þurft að greiða tíl metnna hér, heldur en nam vinnu- launum þelrra sömu manna af dýrtíðarvinnufénu. — Jón Ólafs- son talaði tvisvar gegn frv. og þó einkum gegn atvinnufoótum. Mintíst foanjn á „Titan“ sem bjarg- vætt gegn atvinnuleysinu, en ialdi þó jafnframt líklegt, aÖ þaði féiag láti ekki byrja á neinum fiamkvæmdum. Þá vildi hann kenna jafnaðarmönnum um vöxt Reykjavíkur. Benti Haraldur þá á, að þeir, sem beinlínis hafa smaiað fólki foingað annars stáð- ar af landinu, eru togaraútgerðar- ^menn, þegar þeir hafa ekki vilj- að- greiða sanngjarnt kaup, enda stafi tregðan við að fá ráðna bót á atvinnuleysinu mest af því, að því meina sem það er, því m'eiri •von 'hafa s tóratv i nn urekendum iri

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.