Alþýðublaðið - 18.02.1928, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
'fyiTi umærðu (af tv.efm) var
þing&ályktunartillaga, ex Erlingur
flytu,r um að fella miður útflutn-
ingsg^aid af síld, er seld var til
Rússlands 1927.
Neðrf delld.
Forkaupsréttur á hafnarmann-
virkjum.
Fulltrúar AlþýðufLokksíns í efri
dieild, Jón Baldvinsson og ETling-
ur Friðjónisson, flytja frv. um
heimild handa kaupstöðum og
kauptúnum, sem eru sérstök
hreppsfélög, til forkajupsréttar á
hafnármánntvirkjum og fasteign-
um, sem þeim er nauðsyn á að
g'eta eignast að dómi bæjarstjórn-
ar eða hreppsnefndar. Frv. er
samhljóða því ,sem Jón Baldv.
flutti á siðasta þingi. Er það nú
kiomið gegn um efri déild og
'k)oim í gær fyrir neðri deild. Var
því eftir litlar umræður vísað til
2. 'umr. með 14 atkv. gegn 8 og
til allshn. Greiddu viðstaddir í-
(haldsmemm og Sveinn í Firði at-
kjvæði gegn frv., en aðrir deild-
armenn með því að viðhöfðu
naínakalli, en 6 deildarmenn voru
fjarstaddix.
Endurskoðun siglingalaganna
o. fl.
1 gær f ór fram ein umræða um
þings ályktunart i 11 ögu Sigurjóns
og Haralds um að skora á stjórn-
ina að láta endurskoða siglinga-
Íöggjöfina, og var hún samþykt
sem fullnaðarályktun neðri deild-
ar.
Frv .þau, sem nú skal greina,
gengu öll til 2. umr.' og nefnda:
Frv. um aukna landhelgissgæzlu,
þ. e. að smíðað verði nýtt varð-
skip til viðbótaT og fé til þess
varið úr Land{h.e]gissjóði (komið
frá e. d.). Vísað til sjávarútvegs-
nefndar. Frv. um friðun Þing-
valla, uim löggildingu verzlunar-
staða í Bervík og Dritvík á Snæ-
fellsnesi og á Broddanesi við
Kollafjörð í Strandasýslú (bæði
ko'min frá e. d.) og uim samþyktir
uim sjúkTaskýii og læknisbústaði
fóru öll til allshn. og frv. um
sauðfjárbaðaniir til iandbúnaðar-
nefndar. Um þingsái.till. um rík-
isprentsmiðju vax ákveðin ein um-
ræða.
T ogaravökulögin.
Svo isem vitaniegt var hefir
sjávarútvegsn. n. d. klofn^ð um
frv. um aukinn hvíldartíma tog-
araháseta. Leggur meiri hlutinn
'til, að það verði samþykt, þeir
Sigurjón, Sveinn( og Jörundur, en
íhaldismennirnir í nefndinni, Ól.
Thors og Jóhann úr Eyjum, eru
ekki á því að veita sjömönnuinum
þessa sjálfsögðu réttarbóL
Ofvöxttsr kauptúnaima.
Efiir Pétur Þ. Einarssonar frá
ytra Hóli.
Á nokkTum stöðum hér á iandi
hafa myndast þorp eða kauptún,
þar sem atvinna getur verið fjöl-
breytt og lífsskilyrði eru góð.
Kauptún þessi hafa flest risið
upp nú á síðustu 50 áTum, og
vöxtur þeirra hefir verið mestur
allra síðustu árin — og virðist
enn ekki hafa náð hámarki.
Nú eru erfiðir tímar í atvinnu-
lífi þjóðarinnar, sérstaklega í
landhúnaði, og þeirn fækkar ört,
er hann stunda, í mörgum sveit-
um, er bafa þó góð ræktunarskil-
yrði frá náttúrunnar hendi. Þetta
orsakast af því, að bændur i
sveitum þessum geta ekki selt
afurðir búanna því verði, er þarf
til að bera allan reksturskostn-
aðinlh, og flytja því margir, er
yfir eignum og fé hafa að ráða,
til þeirxa sveita, er betri hafa
aðstöðu til markaðar, og keppa
um söluna. Aðrir, er ekkert eiga
nema tvær hendur tómar, flytja
aðallega í sjávarþorpin og mest
í hin stærstu og keppa þar um
stopula og ilfa launaða atvinnu.
Straumur þessi hefir fylt kaup-
túnin, svo að nú bryddir alvar-
lega á atvinnuskorti í helztu og
bezt settu kauptúnum landsins, og
útlit er fyrir, að þar verði fjölg-
unin mest og samkeppnin hörð-
ust. En af því leiðir, að allmikið
fjármagn þarf til að byrja sjálf-
stæðan atvinnurekstur, m. a.
vegna hárrar húsaleigu, lóðar-
gjalda og óeðlilegs verðs á ýms-
um lífsnauðsynjum, t. d. land-
búnaðarafurðum.
Atvinnufyriífeek in verða stærri
og stærxi, en fjölga ekki að sama
skapi og tala ve.rkalýðsins hækk-
ar.
Af þessu leiðir, að lífsskilyrðin
versna dag frá degi hjá daglauna-
mönnurn og öðrum verkalýð
kauptúnanna, atvinnudeiiur harðna
og í fám orðum sagt:
Kaupstaðabúa vantar atvinnu.
Sveitirnar vantar vinnukraft.
Ýmsir hafa bent ú ráð við
þessu, — nýbýli og aukna rækt-
un o. s. frv., en ekkert af því,
sem bent hefir v-erið á, ber á-
rangur, nema í kring um beztu
útfiutningshafnirnar og þar, sem
inminlandsmarkaður er fyrir Iand-
búnaðarafurðir.
Fáir munu hafa bent á það ráð-
ið, að nema ný lönd, byggileg
þeim, er atvinnu leita um þvert
og endilangt landið, með því að
stofna kauptun með álíka góðum
lífsskilyrðum og bezt hafa feng-
ist hér á landi, og koma stórri
og frjósamri sveit í tölu þeirra,
er nauðsynlega aðstöðu hafa til
útflutnings og innlendrar afurða-
sölu.
Væri það ekki stórt spor í þjóð-
arbúskapnum, ef beina tækist
þeim stiaumi til kauptúnanna, er
nú gerist óheiilastraumur, á nýj-
an staö, þar sem gott og ódýrt
væri að stofna atvinnufyrirtæki
í smáum stíþ og gera um leið
stórar sveitir byggilegar, sem nú
eru að tæmast af fólki?
Húnavatnssýsla er einhver
stærsta og byggilegasta sveit á
Norðurlandi, ,-en á sama tíma og
þjóðinni allri hefir fjölgað að
mun, hefir stórfækkað íbúum hér-
aðsins.
Borið saman við aðstöðuna á
Aimreyri og nágrennið, þá hafa
Blönduós og Skagaströnd aðflestu
leyti eins góð skilyrði til sjáv*-
arútvegs og ræktunar; að eins
eitt viantar á jafna aðstöðu, og
það er — störskipahöfn.
Möguleikarnir hafa verið athug-
aðir á Skagaströnd, þeim eina
stað, er tiltækilegt þykir að
byggja höfh við Húnaflóa austan-
verðan, og virðist þar vera svo
ódýrt og gott hafnarstæði, að
sliks munu fá dæmi. — Nú á
þinginu mun verða flutt frumvarp
til laga um hafnargerð á Skaga-
strönd og vera stutt með fjöl-
mörgum gildum rökurn, en mik-ia
áherzlu má leggja á það, að þarna
er fyrir höndum landnám, og það
í' svo stórum stíl, að enginn beinn
styrkur til atvinnureksturs á sjó
eða landi getur komið að jafn-
mikiu gagni og hafnargerð á stað
eáns og Skagaströnd, því hér er
um að ræða aukna möguleika fyr-
ix svo að segja alt landið.
Ef byggja æiti kauptím á stærð
vdð A.kureyri, á fáum árum, þar
sem lítil eða engin bygð er fyrir,
þá væri hægara að ráða skipulagi
og bygginigum heldur en reynst
hefir, þar sem kauptún hafa
þotið upp án fyxirhyggju um
skipulag og niðurröðun, og ætti
það að geta ráðið úokkru um,
hversu gott yrði að eiga lieima
í slíku kauptúni. Er það þó ekkert
aðaiatriði.
Aðaisönnunin fyrir því, að
Skagaströnd yrði rnjög ódýr bær,
er sá staðreynd, að þegar nægi-
legt framboð ísienzkra afurða, úr
sjó og af iandi, er fyrir hendi,
þá skapast lægsta verð á þessum
vörum til meytendanna í kauptún-
inu, og er þar nokkuð öðru málí
að .gegna en raun ber vitni um,
á Siglufirði, í Vestmannaeyjum og
víðar, þar sem landbúnaðarfram-
leiðsla er af skornum skamti.
Stefna ber að því, að atvimnu-
rcgir vor Islendinga taki hönd-
um saman um að rækta larndið
og fæða íbúana.
Hingað til hefir landslag ráðið
mestu um þaö, hversu víða þetta
hefir átt sér stað, og af þvl m. a.
stafar ósamræmið í atvinnuilífi:
þjóðarinnar, en með hafinargerð
Skagastrandar er stigið stórt spor
i þá átt að jafna aðstöðuna og
auka möguieikana til framfara í
landiniu.
í 1. tbl. iþrótí'ablaösins þ. á.
eru nokkrir molar, þýddir úr „I-
dræt,siiv“, um síðustu hmefaleika-
sýningu Tunney og Dempsey. Er
það þö'rf bending til þeirra, sem
um þessar mundir eru að undir-
búa hér hnefaleikásýningu.
Öllum siðuðum mönnum er það
fullljóist, að hnefaleikar eru ein-
hverjir hinir viðbjóðsleguistu leik-
ar, sem tíðkast í hinum svokall-
aða mentaða heimi. Ætti að mega
vænta þess, að sannir íþróttavin-
ir ynnu á móti því, að slík við-
urstygð ýrði sýnd hér opinber-
lega. Reykvíkingar eru fáir, sem
betur fer, sokknir eins djúpt í
andlegt volæði og auðkýfingarnir,
amerísku, sem aðailega styrkja
þessa leika með mörgum millj-
ónum króna árlega, og horfa á
þennan ómannúðlega hildarleik
eins og gráðugir úlfar. Auðvitþ
að ná fagnaðarlætin ekki hámarki
sínu nema annaðhvort hálftröll-
ið liggi dautt á vígvelliuum.
Jafnaðarmenn! Sannir mannvin-
Ir herjast gegn öllu því, sem vinn-
ur mannúðinmd ógagn.
R. J.
öiffl dagiiuK ©g wegisaa.
T
bíæturlæknir
el í nó'tt Daníel Fjeidsted,
Lækjargötu 2, sími 272 og 1938.
Togararmir
„Bairð;inm“ kom af veiðum í