Alþýðublaðið - 24.09.1953, Síða 5

Fimmíudagur 24. sept. 1953
ALÞYÐUBLAÐIÐ
HINN 25 júli s. 1. 'iögðum við
Magnús Bjarnason aí stað með
flugvélinni Gullfaxa í ferða-
íag til Noregs og Ðanmerkur.
Skyldum við fyrst fara til Nor
egs. en að dvöl þar lokinni fór
Um við til Danmerkur. Við fé-
lagarnir 'áttum því láni að
fagna að þiggja ágætt boð
verkalýðssamtakanna í þessum
tyeimur löndum um þriggja
vikna dvöl í hvoru landinu
um sig til þess að kynnast upp
byggingu og skipulagi verka-
lýðshreygingarinnar þar.
MÓTIÐ Á LEANGKOLLEN.
Dvölinni í Noregi var þannig
feáttað, að fyrstu vikuna dvöld
um við í Osló, og var sá tími
notaöur til þess áð kynnast
uppbyggingu og starfsháttum
Alþýðusambandsíns norska, og
. enn fremur til þess að kynnast
starfsemi einstakra stéttarfé-
laga og fagsambanda. Þá skoð
'uðum við einnig marga vinnu-
staði og kynntum okkur kjör
og aðbúnað verkamanna þar,
og munum við síðar gera grein
fvrir kynnum okkar af hinum
einstöku félögum og fagsam-
böndum. Seinni vikurnar tvær
vorum við á Leangkollen, sem
er 22 km. frá Olsó á verkalýðs-
málanámskeiði, sem haldið var
af Arbeiderens Opplysnings-
forbund i Norge, en það þýðir
nánast Upplýsinga- og fræðslu
sam'band alþýðu. Þetta náms-
skeið sóttu ýmsir starfsmenn
og stjórnendur margra verka-
lýðsíélaga víðs vegar að úr
Noregi. en auk Norðmannanna
voru þarna einnig 1 Finnar, 3
Banir og 1 Svíi og svo við
Magnús.
Sá maður, sem aðallega hafði
með dvöl okkar í Noregi að
gera og var okkar aðalleiðbein
andi allan tímann, er við dvöld
•um í Noregi, var Olaf Wang
Johar.son, en hann er ritari í
Afbeiderens Opplysníngskomi-
té fo’- Oslo, en það er sú deild
‘upplýsingasambandsins, sem
befur með málefni höfuðborg-
arinr.ar að gera. Hann srjórn-
aði einnig námskeiðinu á Le-
angkollen. Olaf Wang Johan-
son reyndist okkur félögunum
í hvívetna hinn ágætasti ieið-
beinandi og félagi og tryggði í
eibu og öllu, að við fengjum
sem gleggstar upplýsingar um
starf-emi og viðfangsefni verka
lýðshreyfingarinnar. Varðandi
alit er laut að unpbyggmgu og
skipulagi Alþýðusambandsins
norska, nutum við ágætrar leið
sögu Paul Engstad, en hann
er einn af riturum sambands-
ins.
NORSKA 'ALÞÝÐUSAM-
BANDIÐ.
Uppbygging Aibýousam-
bandsins norska er í stórum
dráttum þannig, að hin eín-
stöku stéttarfélög mynda með
sér landssamtök fvrir hverja
atvinnugrein, t. d. hafa bæjar-
vinnumenn með sér sérstakt
landssamband, sem stéttarfélóg
bæjarvinnumanna í hinum ein
stöku borgum og bæium
mynda. Á sama hátt hafa flutn
ingaverkamenn sérstakt lands
samband. svo og verkamenn í
pappírsiðnaði og járniðnaðar-
menn, og þannig mætti lengi
telja. Þessi landssambönd
mynda svo með sér allsberiar
samfök verkalýðsins, Alþýðu-
sambandið.
Þnð mun flestum íslending-
um kunnugt. að verkalýðssam
tökm í Noregi eru mjög sterk.
en-^a mun það vart nokkrum
dvijast, sem til Noregs hefur
kornið, að 'verkalýðsaamtökin
bar er voldugt og ráðandi afl
í lífi norsku þjóðarinnar. Það
er líka margþætt og umsvifa-
mikil starfsemi, sefn verkalýðs
samtökin þar hafa. með. hönd-
iim. Að sjálfsögðu somja verka
lýðssamtökin í Noregi eins og
hér um kaup og kjör fyrir
yerkafólkið, en þar að auki
hafa þau mjög umsvifamikía
og. víðtæka upplýsinga- og
íræðslustarfsemi. Norðménn,
eins og aðrir frændur okkar á
Norðurlöndum, t.el-ia uppiýs-
inga- og fræðslusíarfsemi einn.
snarasta þáttinn í starfsemi
v.erkalýðsamtakanna, og í
því augnamiði haía bau stofn-
að sérstakt upplýsinga- og
fræðslusamband, sém nú er um
fangsmikil stpfnun. er lætur í
té víðtæka uppjýsingáþjón-
ustu, heldur námskeið víðs veg
ar um landið fvrfr verkafólkið
og starfrækir skóla. Þá er einn
ig á vegum verkalýðssámtak-
anna ístarfræktar víðs vegar
um landið feioaskrifstofur fvr
ir alþýðuna fil þess að auð-
velda albýðu manra að ferðast
um og hvíiast frá dagsins önn
í sumarleyfinu.
Síolt Norðmanna, ráðhúsið í Osló.
alþýðusamtökin ráðandi afl í
þjóðfélaginu, og pess -vegna
býr verkalvðurinn þar við goð
og örugg lífskjór
NYI OG GÁMLI TIMJN.V.
Á undanrórnum árum hefur
verið unnið -mjög ötuliega að
byggingú verkamar.nabúsfaða í
Noregi. Mi^ill fjöldi nýrra
verkamannabústaSa heiur ver
! ið tekinn í notkun á hverju
ári, og sífelit bætast fléiri og
fleiri við. Við áttum þess kost
að skoða þe'ssar íbúðir, þær eru
yfirleitt byggðar í allstórum
blokkum, 4—6 hæðir, en hver
hlokk hefur ailmikið iandrými.
íbúðirnár eru nokkuð misjafn
lega stórar, frá tvo til fjögur
herbergi og . jafnvel stmrri.
Innréttingar aliar eru mjög
'haganleg'ar. Þr'att fvrir miklar
íbúðabyggingar, er þó nokkur
húsnæðisekla í Osró hú.
Olaf Wang Johanson.
GÓÐ LÍFSKJÖR FOLKSINS.
Verkalýðssamtökin í Noregi
láta einnig mikið að sér kveða
í atvinnu- og félágsmálum, og
það er staðreynd, að lífskjör
almennings í Noregi eru góð,
félagslegt öryggi er mikið, og
atvinna er þar svo mikil, að
eftirspurn eftir vinnuafii er
meiri en frainboðið. Allar þess
ar siaðreyndir la’á skýru máli
( um starf og stvrk norskra al-
þýðusamtaka.' Við fengum
fullnaðarstaðfestingu á að
þetta er rétt i viðtöium við fjöi
marga verkamenn, sem við hitt
um á hinum ýmsu vinnustöð-
um er við heimsóttum. Mér er
vel í minni stutt viðtal, er ég
átti við aldraðau sporvagna-
stjóra Hann sagði eins og aðr-
ir vsrkamenn, sem við áttuni
tal við, að lífskjör alþýðu væru
góð og svo sagði gamli maður-
inn orðrétt: „Vlð norskir verka
menn búum nú víð góð kjór,
verðlagi er haldi.ð í skefjum
og nóg atvinna, við höíum
‘ vissulega eVU undan neinu að
kvarta“, svo bætti hann við og
brosti: „Verkalýðgsamtökin
okkar eru sterk, og svc höfum
við verkamaonastjórn í land-
inu“. Ji^mn sagði enn fremur,
,.Ég man nú aðra tíma. A ár-
unum fyrir og eftir 1930, þá
voru verkalýðssamtökin ekki
eins sterk og þau eru nú, og
þá stjórnuðu aðrir landmu, þá
1 bjuggnm við verkamenn v:ð
kröpp kjör, það var mikið at-
vinnuleysi“. Norsktr verka-
menn hafa lært að standa íast
um sarntök sín. Þess vegna eru
Það vár Lars Nordland, að-
algjaldkeri lijá Arbeidereis
Opplysningsforljund, sem sýndi
okkur verkamanaoústaðn'.a, og
þegar hann hafði lokiö við að
sýna okkur þessar nýju og
plæsilegu íbúðir, svo og fieiri
glæriegar byggmgar. þá sagði
hann við okkur- „Ég hef nú
Sýnt ýkk-ur góðar ibúðir og
fagrar byggingar, en við höf-
um einnig dökku hliðina, göm
ul hús-og léleg, séna við teljuna
lítt bæf til íbúöar, og nú skul-
am við fara og skoða það“. Og
svo sagði hanp: „Við viljúm
ekki, að þið sjáið aðeins það
bezta. þannig að þið haldið
kiör og afkomumöguieika fólks
ins betri en þeir.eru, við vilj-
um að þið sjáið hlutina eins
og þ“ir.eru, svo að .þið getið
gcrt ykkur raunhxía grein fyr.
I.r styrkieiki samfaka okkar og
k'.cirum aiþýðunoar.‘. Svo íýndi
hann okkúr hið gafnl.a hveifi,
qg; vissúlega var það rétt. aðf
þarna v!o"u n.órg hús hr .r1eig..
óg;ý þægindasmuð. Þegar við ’.
höiðum séð þcJ ta sagði Lara
Áordlanó. .,tv.á •. rríargt, sem
.o.iík'.vr hefur auðnazt :>ð koma
j frárr kvæm !, en þr>(' eru líka
niörg verkáij., i. ’■ ö:. óleýst.
Þettá er (ú't verkef alð, sem.
biður enn þ:i
KLÍFA ÞRUTGAN 1
ú' HÁjVIARIM'L
Þa.ð levnir;sér ekk aS það.
er vorhug-.r I pe--.rn ágæui
'cgiiro okkar i \r:« gi. Þo:r
æ't'a.. sér s.ö-rggi'.ega rð •..ífa
þiiiúgan hamarin.i ‘ Loss st
trýggja lífskjör og afkomuör-
yggi hins vinnandi fólks. Þeir
káéta sig kollótta uái'-alla sýnd
armenr.sk u. þeir vilja sjálfir
háía aðéins það, er aannast
reynist, og þeir viija einnig,
að aðrir hafi aðeins sannar hug
mvndir um þá.
í stríðinu áttu Norðmenn,
dspra daga. en það er alkunvia,
hversu hetjulega þeir börðust
gagr. o.ki va.drán.snia nnanna.
Eítir stríið tóku þeir-við landi
sí.nu í niðurníðslu. Ótrauðir
hófu þeir uppbyggingar.starfið,
og markvisst hafa þeir haldið
áfram. Þeir börðnst fast íyrir
frelsi sínu og sjálfsákvörðun-
arrétti. og nú staría þeir mark
visst að því að skapa efnahags .
legt. jafnrétti í þjóðfélaginu.
Samhugur og. samstarxsv'ilji.
fólksins setur meira en nok'k-
uð armað svip sian á h.na
norsku verkalýðshreyfingu,
og ég efa ekki, að þessum vor-
glöðu félögum takizt enn að
lvfta mörgum grettistökum í
starfi sínu fsmir frelsí, jafnrétti
og féiagrslegu öryggi.
Við félagarnir þökkum af al-
hug hinum góðu ges+gjöfum,:
þeir reyndust okkur ácæ|ir
leiðbeinendur og sannir félag-,,
ar. og vissuieca héldum við frá
Noregi reynslunni ríkari.
Jón Hjálmarssan.
íh. Salherg Guðmundsson:
/' r
V:
I ALÞYÐUBLAÐINU 11. þ.
m. er birt bréf frá , móður“ (í
Vettvangi dagsins hjá Hannesi
á horninu) út af bví atviki, er
litla telpan hvarf f-rá Hólma-
vík 3. þ. m. Bréf þetía er með
þeim hætti, að mér þykir á-
stæða til að gera við það nokkr
ar athugasemdir.
:Sá hörmulegi atburður, er
hér um ræðir, er vissulega. þess
eðlis, að hann ..snertir öll ís-
lenzk hjörtu“, eins og „móðir“
réttilega tekur fram. Allir
geta verið sammála um það,
að atburður sem þessi er
hörmulegt slys.
En „móðir“ finnur hvöt hjá
sér til að birta dóm sinn um
framkomu fólks í Hólmavík í
þessu sambandi. Hún segir að-
alástæðuna fyrir bréfi sínu
vera tómlæti það, sem henni
finnst einstakir menn í Hólma
Vík hafa sýnt í þessu. máli. Ræð
ir hún síðan um tvær konur,
sem hafi séð telpuna, og að önn
ur þeirra hafi að minnsta kosti
hejmt hana kalla á móður sína,
en hvorug hafi skipt sér af
telpunni. Enn fremur segir
„bréfritarinn ,,móðir“, að sam
kvæmt fréttum hafi maður
sem var að vinna hjá flugvell-
inum, séð telpuna. án þess að
skipta sér af henni. Þetta
finnst „móðu.r“ lýsa „svo
; JOIl. SALBERG GUÐ-:
• MUNDSSON sýslumaður *
; svarar í grein þessari, bréfi j
: frá ,móður‘, sem birtist hérL
; í blaðinu fyrir skömmu og;
■ fjallaði uiii barnshvarfið á •
■ Ilólmayík. Rekur sýslumað- ■
: urinn ýtarlega sögu þessa:
: máls, sem vakið hefur al-;
• þjóðar athygli. «
' *»
llllllttl ■11111111 «1 ■ * » lllltl •!»»»■
furðulegu tómlæti, að undrun
sætir“.
Auk þess sem hér er um ó-
nákvæma og ranga atvikalýs-
ingu að ræða hjá „móður“,
kveour hún um leið upp sinn
þunga dóm um það fólk, sem
hér á hlut að máli, þar sem.
,.móðir“ kvéðst ekki fá betur
séð en „einmitt í þetta sinn
hafi tómlæti valdið hörmulegu
slysi“. Með þessum orðum er
mikið sagt. svo að vægt sé að
orði kveðið. og þegár'þess er
gætt, sem okkur kunnugum er
vitanlegt, hve sorgaratburður
þessi faafði mikij áhrif á Hólm
víkihga, nábýlisfólk þeirra og
aðra. sem hér voru staddir, þá
Verður ekki annað sagt en
þessi dómur ,,móður“ sé í senn
grunnfæmisiegur og særandi í
garð þess : nlks. serc orðúm
þessum er að stefnt.
Skal ég nú leiðrétta missögn
bréfritarans um nefnt fólk, ejr
3. þ. m. varð telpunr.ar varí. -
Hvað aðra konuna snertir, er
það að segja, að hún sá aldrex
telpuna, heldur.heyrði eitt sinr.
hvéllan barnsgrát, sem ekki er
sannað, að stafað hafi frá þe.ss
ari telpu, þótt svo megi hpfa
verið! Um 'hiiia konuna er þaö,
að segja, að þegar hún vár að :
koma af berjamö klukkan vænr
anlega langt gengin 4 þennaa
dag. 'heýrði. hún barnsgrát og
sá síðan álengdar barn, sem!
eftir lýsingu á klæðnaði mun
hafa verið telpan, sem týhdisi'
Þegar konan svo varð þess vör,
að teípan hætti að gráta, talcli
hun, að telpan hefði komizt tfi
fullorðins 'fólks, sem hún væxd-
í fylgd með. Fólk stundaði mik
ið berjatínslu á þessúm slóðum
um þessar mundir, og þáð er
j algengt, að börn héðan úr kaup
j túninu séu á berjamö ýmist cin
eða með fullorðnum. Var því
j ekiki óréttmætt af áminnztrj
| konu að ætla, að telpan, sem.
hún sá þarna. væri með fuli-
1 orðnu fólki. Nú éftir að þessi'
kona veit, að hér var um týndut
telpuna að ræða, hef ég af táii
við hana orðið þess var, að
hún harmar það sáran að hafa'
ekki látið sér detta í hug, að
hér var á ferð ókunnugt barn,
sem þurfti leiðbeiningar og
(Frh. á 7. síðu.) i