Alþýðublaðið - 15.10.1953, Blaðsíða 5

S'imjntudagur 15. október 1953
ALÉ*ÝÐUBLAÐIÐ
Útvarpsræða Hannibals Vaídimarssonar: Síðari hluti
ÞA E-R komið að 13. grein-
ínni. Fjárveitingum til sam-
giöngumálanna — hiima verk-
legu framkvæmda. — Og nú
feoma lækkanirnar . eins og
fyrri daginn.
Á fjárlagafrumvarpmu fyr
ir 1154 er áætlað' til nýrra
akvega 8 milljónir og eitt
hundrað þúsuml krónur, en
á g.-ldandi fjárlögum þessa
árs eru ætláðar 10.195.000
krónur til nýrra atkvega.
ILækkunin nemur þannig
tveiinur milljónum. Til víð-
kaids er kins vegar ætluð
sama upphæð og á í járlögun-
tqii; en þar liefur vegamála-
: íjói! tali® sig þarl’a tveímur
nilíjónum meira og aðrar
■tvær milljónir tii endurbóta
á aðalleiðum. Sú fjárveiting
er J’annig fjórum inilljónum
lægri en vegamálasljóri tel-
ur nauðsynlegí. Til brúar-
gerða eru á gildandi fjárlög-
um ætlaðar rúmar fjórar
milljónir, en á fjárlagafrum-
varp/nu eru brúnum ætlaðar
3 rnilljónir á næsta ári.
Læltkunin er 1 milljcn.
Til vita- og hafnargerða
eru á J>essa árs fjárlögnm ætl
aðar 11.699.000, en á frum-
varni næsta árs ekki nema
10.809.000. Lsekkunin er
800.000.
Samkvæmt fjárlagafrumvarp
inu er áætlao að ríkissjóður
styrki strandferðaskip með
7,750 3l'undum króna. Við því
er í siálfu sér ekfeert að segja,
því að auðvitað hefur þessi
nauðsyn’ega þjónusta við fólk-
i.ð í dreifbýlinu enga mögu-
leika tii að bera sig — sízt ax
öHu nú við vaxandi vöru- og
fólfesiflutnmga með bílum og
Hugvélum.
En vitlausara fyrirkomulag
er naumast hægt að hagsa sér
á bestum m'álum.
E;nkafyrirt*ki er látið
hafa hinn gróðavranléga
hhif : vöruflutninga tíf lands
ins o» sá einkareksíur Iiaíð-
tir skattfrjáls, en ríkið reknr
síðan þann hlutaun, sem ekki
getur rneð nokkru móti borið
sig. Er þó auðsætt, að vöru-
og fóíksflutningamir TIL
LANrtSINS ættu aö vera í
ríkisrekstri og verja síðan
nokkrum hluta þess gróða.
sem með því fengisí, til að
standa undir halía strand-
ferða og flótabáíaferSn.
Sama er að segja um flug-
samgöngurnar, sem ríkið
kemst ékki hjá að hafa hið
strangasta eftirlit með og veíta
hina fuHkomnustu aðstöðu
Þær er.u svo þýðingarmikil
þjónusta fyrir þjóðina, að þær
mega alC.3 ekki veita fjárgróða-
mönmum frítt spil. Auk þe=s
eru þær svo alþjóðlegar í eðli
öínu, að það er jafn eðlilegt, að.
þær séu í ríkisrekstri, eins og
pósit- og simaþjónustan. Néttó
útgjold ríkisisjóðs til flugsam-
gangnan.ná eru þegar orðin 3,3
miMjónir.
Fjórtánda grein: Til kirkju-
og kenr umála hækkar um
tvær miir.jónir. Er niðurstöðu-
talan 58 milljónir. Þar af eru
til kirkjumála 6 miiljóni r.
Sama upphæð og á þessu ári.
Fai*a þannig til kermslumál-
anma 52 milljónir eða sama upp
I - S
S HEE fer á eftir síðari ■
S hluti útvarpsræðu Hauui- (
^ bals Valdimarssonar um ^
• fjárlagafmmvarpið, en þar >,
> er rætt um sanigöngumálin, S
^ menntamá’in, atvinnumálin S
^ og iðnaðarmálin og gerS)
^ grein fyrir' meginstefnu Al-)
þýðuflokksins varðandi af-
S greiðslu f járlaganna. Niður-
S staðan er sú. að AiþýSu-
S flokkurinn telúr þjóðinni það ^
S til góðs, áð ævidagar i- ^
) haldsstfórnarinnar, sem ÓI- \
^ afur Thors Iiefur mi mynd-S
^ að, ver'ði sem fæstir. S
hæð og áætluð er til tekna af
áfengisverzlun ríkisins.
vSá liður þessarar greinar.
áem einna örast hækkar frá ár!
til árs. er ken.n.slueftirlit, sem
nú er komið upp í 570 000 krón ■
ur.
LOFORÐ OG EFNDIR
Framlög ríkissjóðs til at-
vinnumála samkvæmt 16. gr.
haldast óbreytt í frumvarp'.nu,
54 milljónir. Aðalbreytingin er
sú. að útgjöid vegna fjárskipt-
anna lækka um 7 milljónir, en
sama upphæð fer til raforku-
mála. Samkvæmt skýringum
ráðherra með írumvarpinu
virðast þó aðeins 2 milljónir
eiga að fara til nýrra raforku-
framkvæmda. Er það sýnu
minna en búast hefði mátt við
ef.tir glæstum loforðum stjórn-
arsamningsins.
Sjlást þesis engin merki, að
hæ.stvir.t stjórn gevi sér Ijóst,
að ráðast verður hið bráðasta í
stórfelldar rafarkuframkvæmd
ir á Vestfjörðum og Austfjörð-
um, einmitt nú, begar miklum
og merkilegum áfanga er náð
í rafvæðingu Suðurlands og
Norðuriar.ds með viðbótarstór
virkjunum í Sogi og Laxá.
En það er vitaö mál, aS sú
gerólíka og óhngstæða aS-
' Bta'Sa afcvinnulífsins í þeim
landshlutum, sem út undan
hafa orSið í raforkumálun-
um. getur á skömmnm tíma
leitt til landauðnar austan
lands og vestan, ef ekki fæst
fljótlega vissa um, að ftain-
kvæmdir séii á næsta leiti og
þeirra. ekki langt að bíða,
Lar.d.búnaoinum eru ætlaðar
343/2 milljón, sjávarú.tveginum
6 milijónir og iðnaðinum 2
milljónír. Eru þessi M.utföll lík
og áður rnilli aðalatvinnuveg-
anna og er engin von til þess,
að þau þyki réttlát eða veki
ánægju.
Þýðingarmestu rá'ðútafan-
ir, seirt gerá þyrfíi fyrir sjáv
arútveginn, eru í fyrsta lagi
að kaupa nokkra litla diesel
tog ara til að aí’Ia hráefna
fyrir illa hagnýtt fiskiðju-
ver, og tryggja þannig
þrennt í senn: Atvinnurék-
endum bætta cfnahagsaf-
komn, verkafólki í Jandi at-
vinnu og þjóðarheildinni
aukin framleiðsluverðmæti.
Jafnframt verður þegar að
koma í veg fyrir nauðnngar-
sölur nauðsynlegra atvinnu-
tækja úr útgerðarbæjununi,
sem barizt hafa við aflaíéysi
mörg i’.ndanfarm ár,
AS víniia, ötuilegar en gert
hefur verio að rftarkabköfhm
fyrir sláyárafurðir,
Og að tryggja sjómönnum
okkar imdjr öllunv kringum-
sípeðum RETT verð fyrir afía
sinn. sýo að staudist saman-
burð víð fiskverð nágranna-
lan.da, '* ssm. við kemim við,
eifts o.T til dæmis Noregs.
Hlýtúr hæstvirtri r'iklsst.iórn
eo vera fe.unrupt um.,a5 það er
eirmitt þatta atriði, ssm mast-'
an bá-tí á í. hví að eríitt er að
fá sjómsnn á •fiskifiotann, sýp
að útgerðarman-n eru í íullri
alvöru farnir að ta’a um inn-
fluitning eriendra fiskimanna.
SVIKFN VP) rONAÐINN
Fráfarandi stiórn fékk það
eft.írmæli, að hún hefði ve.rið
iðnaðin.'jm . landinu næ.sta ó-
börf og óvinveitt. Rétt fvrir
ko!«minsramar þóttirf hún þó
ætla að bæta ráð s:tt. Og var
þá lofað gulli o? grænum skóg
um iðnaðinúm til eflingar
Nú er'ný stiórn búin að svna
andlit =i.tt. Og tT iðnaðarins
brosir hún ekki. Það er þegar
komið í Jiós.
Fyrir kosn.in-va.rnar iofaði'
gamla stjórnin. hví m p , að
fiskibátar skvld-u ekki flutfír
inn frá útlördrjrri, "kvldu
innlendar sk.ipa-.míðastöðvar fá
alla þá nýsmíði fiúkiháta, er
þær gætu annað.
Segir um betta í ský-rslu til
15. íðnþings íslendinga:
,,Um miðjan september s.l.
fengust þær fréttir úr fjárhags
ráði, að þá ætti að taka til af~
greiðslu til samþykktar eða
synjunar nær 20 beiðnir um
innflu.tning skipa. Skrifaði þá
landssambandið enn fjárhags-
ráði og fór þess á leit. að frest-
að yrði aðgerðum, þar til al-
þingi hefði haft tækifæri tii
þess að sýna. hvað það vildi
gera til þess að tryggja, að sk-p
ín yrðu smlíðuð innan lands.
Sömu tilmæli voru og munn-
lega borin fram við atvinnu-
(Frh. á 7. síðu.)
I SAMNINGUM verkalýðs-
féiaga við a í v i n *! ur e kend u r
eru v'íðast hvar mjög skl-merki
leg ákvæði urn aðbúnað á
Vinnu;-iöð'um. T. d. um loftræst
ingu, hrair.lætistæki. salerni- o.
fl. I fiestíum tF.'.’elliún er þstta
þó aðsins pappírsgagnið eitt,
ekkert er hirt um,. að »á:kvæð- j
um þeénam-sé framiylgt. flest-1
œn til stóxrar'Vaiis.æmdar. He'.l
ir V'ic.-'.'jj.'/okkar vinna vuða án
jóco: að sinú einacta þessara á-
fevæða sé framfyCgt. Að. naín-
inu til á að vsra til svokailað
..örygg' •■jiáð“, sem ýmis sam-
tök, þ. á m. ASÍ, voru beðin að
ti’ne
fullltrúa í á s.L vori.
í ,.Öryg-gi|r-ráð“ þetta átti m. a.
I að há'fa til meðferðar slík mál
cg ,ac:t, sem v.arðar crvggi fó.'ks
á vinniuisitöðum. Ekki er vitað
að ,,öry.ggi:ráð“ þetta hatfi kom
ið saman til eims einasta fund-
ar. Þannig verða lö.gin um ör-
vggi á vinmistöðíim í fram-
kvæmd hjá núverandi valdhöf
i um.
j Eftir harða baráttu ýmissa
alturhaldsmanna á alþingi var
frumvarpið um öryggi á vinnu
í ítöðum tæ.tt í sundur o,g tekin
út úr. því m'örg mikilvæg at-
riði. Til þiess svo að framhald-
ið — siálf framkvæmd laganna
j'— stvngi ekki í stúf'við það.
sam áður hafði verið gert, er
þeim litlu ákvæðum. sem eftir
j voru í írum.varpinu, ekki fram
fvlgt. Áð þessu ber okkur að j
i úyggja. ef ekki á að skapast al
1 mer.n lítilsvirðing á samninig-
um okkar almennt.
: SIGRAR I SAMNÍNGUM
; Við geru.m háar kröfur til
þeirra manna. s,em skipa stjórn
i arsætin í verkalýðsfélögunum
, og þó sérstaklega þegar um
j.samninga við atvinnureklendur
er að ræða. Engar eru þessar
s.tjórnir bó svo ful’lkomnar, að
bær einar geti séð um alla
framkvæmd hverra samningia.
En að sjálfscigðu er ávallt mest
deilt um kaupgi aldsákvæði
þeirra. Okkur siál'fum hættir
við bví að líta of smáum aug-
Sovétlisl í þjóðleíkhúsinu
Á TONLEIKUM og listdanis
sýningu í þjóðleikhúisinu s. I.
sunnudag, sem MÍR Stofnunin
gekkst fyrir, kynntist maðhr
fráibærum liistamönnutn fró
Háðstjórnamkjunum. Sérstaka
©ftirtekt vakti hinn óvenju
mymdúglegi og fullkomni fiðliu
leikur Rafael Söboievskí’s eia
leilkara Philharmoniihljóm-
sveit.arinnar í Moskvu. Þessi
rúmlega tvitugi listamaður lék
..Ohaoorme" eftir Tomasso An-
tonio Vitali af slíku tóngöfgi
og virðuleik að hreinasta unun
var á að hlýða. Auk þess lék
hann fyrsta þáttinn úr fiðlu-
konzert Sibeli.usar. Serenade
oftir Ts jakovski úr balle.ttmúsik
eftir Prokoieffiev og Mazurka
eítir Zarisjitski. Naut hann
hinnac ákjólsanlegustu aðlstoðar
APe.ksandeirs Jerckin plíanóein
lelka.ra fyrinefndrar hljóm-
sveitar, s.em an.naðist undirteiik'
við öll atriði eímsskrárinnar,
auk þéisa sem. hann lék tvö
píanóvej fe í uppihafi tóinfeik-
anna: „E ugleiðin.g“ Tsjáfeovski
og Prelude eftir P achmaninov.
Annar megin þáttur tónleik
ctnna var eimsöngur Veru Fir-
sovu söngkonu við stóra leik-
húlsið í Mojifevu. Söing hún
Romance úr Ivan Suzanin eftir
Glinka. ,,EIegie“ eftir Rimski
Korsakov. rússneskt lag eftir
Verlamov, ,.Du bist die Ruhé“
dftir Sohubert, „Hallelúja“
Mozarts og aníu Gildu úr „Ri,go
le.tto“ eiftir Verdi. Kymntist
maður hér stórgSæsitegri
ópemcDngkonu, sem býr vfir
geysimiklu raddmagni og ör-
uggri kólóratúr íækni, >sem
lýsti sér einn-a bezt í „RiOsinais"
aríu úr „Rakaranum fró Se-
vil.la" eftir Röcsimi, s-em hún
sö.ng sem aufeaSag.
I.nna L-raeléva og Sviaíoslav
Kutnfetzov sólóda.nspar við ball
et.tinn og ópenuna í Leningrad
komu einnig tvisvar fram í liist
d ain.s og sýndu Adagío úr ball-
ettinum ,.Svanavaltnið“ elf.tir
T-’iakovski og ,.SIæðudans“ við
mú.sik eftir Sohumann, og
vaikti það séan og tónlist sú er
fyrr getur, feikna hri'fn'rgu
l'eifeh.úijgestanna.
Þórarinn Jómssoíi.
um á önnur þau hlunnindi, sem(
kjarasamningarnir færa okkH
ur. Þes3 vegna er ástandið ein^
og pa'un ber. vitni. Með slífcáj
afoklptsfceysissteínu um þal^
önmir ákvæði eins og t. d. öiW
yg.gi og aðbúnaður á vinnœtöðl
urn, er markyi- t stefn.t að þv|
að fuilkomin lítEsvírðing skap
ist um þe?3i mikilsverðu rétl- '
indi, og kjarasamnihganrir i
frsmt.íðinni verða einungis mat
ursn'nna verka í naningum áni
þecs að tpit 'sé tekið ti!i þeös, •
áð bað séu lifadi menn, er verfe
in Ieysa af hendi.
Frarnkoma atvinnuaiekenda
cg umgeE.sni gagnvart vinmu-
bcg'ur.'um verður syo lík því, a&
á.næ-gður vélstjóri ),ti yfir gangj
v'csa véi'asamstæðu. þar sem oll
ían .koetar að vj'sú ncikkra/q
króiiur.
GRUXDVAl.LAItRARATTANi
GLATAST
Með • slíku ate'kiptateysi ea»
vitandi vits horfið frá þefcní
gruindvialiarhuigBjónum, sem|
barátta verkalýðsins by.ggðist
á frá öndverðu, að fá viður-
kennt, að vinnuaílið er fram-
kvæmt af fólki, sem kneifst þesis
að ekki sé litið á það sem skyn
lausar skepnur. Fólk, sem hef-
ur sjáifsvirðingu og þo.lir eng-
um að mísbjóða hen-ni. Barótt-
an fyrir þessari viðurken.ningúi
karla og-kvenna úr alþýðustétt
var sá hjallinn á braut frum-
herjanna, siem erfiðastur vai’.
Þeir árangrar, sem áunnizt
hafa á þu "urn ve.ttvangi, era
því of dýrkeyptir til þeös að
Híða út af í ökkar eigin sinnu-
leysi. Þá er stelfnt að þvi að
glata hinu helgasta af unnura'
sigrum.
FFVAÐ EK TIL FÍÁDA?
Nú er það eðlileg spurninig
þesisara umræðna: Hvað er til
ráða? Meðan lögjaíarvaldið
sjólft hefur efeki virt þennars
lið sjálfsagðra mannréttinida
svo mikils, að slík mál geti
heyrt undir almer.na lögigæzhi,
þá verðurn við sjá'lf að taka
þessi m'ái og framkvæma tii
þess ýtrasta öil ákvæði gerðra
sam>nirjga.
Nú ber ekki að skilja þesisá
orð á þann veg, að hér sé hvatt
til hávaða og ælsj.nga um þesei
mál, það hefur sjald:naist áunn-
izt mikið eftir þeim baráttuað-
ferðum. Það verður að taka
upp samstarf við hinn samn-
mgsaðilann — atvinnurefeend-
ur •— um framfevæmd þessa.
Okkur er efeki nægjanlegt, að
vírðing skapist í okfear eigin
röðum fyrir sa.mningunumþað
verður að vera gagnfevæmur
viilji og skilningur beggja sama
ingisaðiiTa. Þ:á viarðum við jafn-
framt að krfeífjast þess, að þæí
leiífar, sem eftir urðu af frum- •
varpínu um öryggi á vinnus.töð
um og að lcgum varð, verðii
iramfevæmd og þeir, sem þar
fjalla um m'álin, verði í 1 fandit
og nán.u sambandi við vinnu-
staðina cg verkafólkið sjálft.
Fyrst ve.rðum við m. ö. o. að
vakna s.jálf, leita samvinnu og
krefja®t.þeirra hlunninda, seras
iöggjafan.um er skylt að láta í
té s.amkvæmt lögum.
RÉTTINDI I VANRÆKSLU
Hér fcsfux verið' reynt a'ð
i Framhaid á 6. uðu. •