Tíminn - 15.12.1964, Síða 8

8
TÍIV9INN
ÞRIÐJUDAGUR 15. desember 1964
— Ég mundl segja að það væri
aldarandinn. Það er staðreynd að
það er ekki talið „fínt“ að sækja
kirkju. Og kannski finna ungling-
ar að gerðar eru til þeirra kröfur,
og einmitt á þessum aldrl vilja
þau brjótast undan hvers konar
aga. Og kirkjan gerir kröfur til
þeirra, sem þau óska ekki eftir og
því hverfa þau. Ekki endilega
vegna þess þau séu trúlaus.
— En fermingarbörnin, líta þau
aðeins á ferminguna sem illa nauð-
syn?
— Það er næsta erfitt að gera
sér grein fyrir hugarfari þeirra
sumra. Ég er hræddur um að mörg
komi af því að allur þorri unglinga
lætur ferma sig, heldur en trúar-
legar ástæður liggi til grundvallar.
En hins vegar er ég ekki í neinum
vafa um að þau verða fyrir'sterk-
um áhrifum á sjálfan fermíngar-
daginn. Hversu varanleg þau áhrif
eru veit ég ekki.
Vantar jólabarnið.
— En nú er mikil kirkjusókn á
jólum. Er það trú eða eins konar
jólastemmning, sem veldur?
— Nú veit ég ekki, hvernig það
er hér, því að þetta eru mín fyrstu
jól sem prestur í Reykjavík. En ég
mundi segja að ef fólk kæmi
á jólum, en aldrei annars. fagnaði
ég því.
— En jólahald okkar almennt,
er það ekki komið út í öfgar?
— Ég sagði einu sinni í prédik-
un — og var skammaður fyrir —
að ég væri hræddur um að það
vantaði raunverulega jólabarnið í
vagninn. Það er gott og fagurt að
reyna að gleðja aðra. En þegar
aðalatriðið er að hafa sem mest
upp úr jólunum þá er þetta kom-
ið út í öfgar. í sveitum er jóla-
hald miklu fábrotnara og minna
um að vera, sveitafólk heldur sín
jól á allt annan hátt en kaupstaða-
fólk.
— Viljið þér láta breyta messu-
forminu, taka t.d. aftur upp klass-
i^ka messu?
m— Hvað sjálfan mig snertir hef
ég ekki áhuga á því, kannski er
það vegna þess ég hef ekki kynnzt
því. En ég held ekki að kirkju-
sókn svo léleg vegna þess að messu
formið henti ekki. Það er ekki
aðeins kirkjan sem á við erfiðleika
að etja. Allur félagsskapur, sem
gerir kröfur til manna á í vök að
verjast. Stjórnmálamönnum dett-
ur ekki í hug að boða til eíns fund-
ar á ári án þess að hafa uppi gleði
og loddarabrögð fyrir utan ræð-
una. Ef kirkjan færi inn á þá braut
gæti verið að aðsókn yrði meiri.
Kannski liggur þetta í að við vilj-
um komast undan ábyrgð, hvert
og • eitt og varpa henni
á heildina. Og því er
ekki að leyna að kirkjan
gerir kröfur til einstaklingsins.
Það mætti ef til vill segja að góður
kirkjusöngur yrði til uppörvunar.
En meðan kjör organista og söng-
fólks eru óbreytt næst takmarkað-
ur árangur. Og ekki er hægt annað
en dást að þessu fólki, sem leggur
á sig mikla vinnu fyrir litla borg-
un.
Þyrfti að nýta Irafta eldri presta.
— Væri ekki æskilegt að prest-
ar stæðu í nánara sambandi við
heimilín?
— Jú, sannarlega. Og þá er kom-
ið að máli, er ég hef mikinn áhuga
á. Og það er á hvern hátt kirkjan
geti notað sér krafta aldr-
aða presta, sem eru komn-
ir yfir aldurstakmörk em-
bættismanna, en eru í fullu
fjöri. f stóru prestakalli væri þýð-
ingarmikið að geta notað starfs-
krafta þessara manna einkum til
húsvitjana í samráði við sóknar-
presta. Þeir væru á margan hátt
ákjósanlegir til þessara starfa, þvi
að þeír hafa meiri lífsreynslu og
kannski víðtækari skilning en hin
ir ungu. Ég veit náttúrlega ekki,
hvernig Reykvíkingar tækju þessu,
en ég hef þá trú að þetta verði
að komast í framkvæmd og þegar
fólk hefði jafnað sig eftir mestu
undrunina tæki fólk því vel og
þetta gæti áreiðanlega orðið mörg
um til góðs. sagði sr. Sigurður
Haukur að lokum.
Séra Jón Thorarensen,
sóknarprestur í Nes-
kirkju
Ég bið sr. Jón Thorarensen að
segja mér lítillega í hverju jóla-
undirbúningur hans sé fólginn.
— Ég byrja venjulega að semja
ræðurnar snemma í desember og
hef lokið því í góðan tíma fyrir
jól.
— Hvernig er kirkjusókn á jól-
um?
— Alltaf mjög góð. Og þá kem-
ur fólk á öllum aldri. Og mikið
húsaskóla — og þar var ég reynd-
ar settur inn í embættið á sínum
tíma.
Bygging Neskirkju.
— Víltu segja mér smávegis um
kirkjubygginguna og hvernig
hún gekk fyrir sig?
— Þá væri nú miklu betra fyrir
þig að tala við hann Stefán Jóns-
son, prentsmiðjustjóra, segír sr.
Jón Thorarensen. — Hann er for-
maður sóknarnefndar og veit allt
um þetta. Ég skal hringja í hann
fyrir þig.
Svo gefur hann mér samband
við Stefán sem fúslega veitir mér
upplýsingar.
— Strax á fyrsta ári safnaðar-
ins var kirkjubyggingarmálinu
hreyft og undirbúningur hafinn.
Lóð undir kirkjuna var tryggð og
efnt til samkeppni um uppdrátt
að kirkjunni. En þótt margt hefði
unnizt á skömmum tíma var erf-
iðasta viðfangsefnið óleyst — fjár-
hágshlið málsins. Varð þetta til
þess að málið strandaði í bili, eða
Séra Jón Thorarensen.
er um að heilar fjölskyldur komi.
— Er ekki mikið annríki presta
á jólum?
— Jú, það er mikið. Sérstak-
lega mikið um skírnir. Og öll
hjón gifti ég hér í kirkjunni, það
er miklu almennara nú að fólk
vilji gifta sig í kirkju En ég skíri
börn í kirkjunni og heíma hjá því
á jólum, þá eru oft fjölskylduboð
og fólk langar að láta athöfnina
fara fram heima hjá sér. En bað
var oft erfitt áður en kirkjan kom.
Ein jól man ég eftir að ég skírði
sautján börn sama daginn — og
bara eitt á hverjum stað, svo að
þetta voru talsverð hlaup. Ég byrj-
aði snemma morguns og var ekki
kominn heim fyrr en seint um
kvöldið. Og það má segja að prest-
urinn sé ekki íeiknaður með í
sinni eigin fjölskyldu á jólunum,
hann er ekki heima nema á nótt-
unni. Áður en kirkjan var reist
gerði ég flest öll prestsverk hekna
hjá mér, og það var lengst af í
lítilli íbúð.
Allir skyldu byrja í sveit.
— Hvar varstu prestur áður en
þú komst til Reykjavíkur?
— Ég var i Hruna — þar sem
dansinn var um árið. í tíu ár. Þar
var mjög góð kirkjusókn öll árin.
Og enginn prestur skyldi starfa
Reykjavík fyrr en hann hefur ver-
ið sveitaprestur um nokkra hríð.
Sá sem ekki hefur verið sveita
prestur, þekkir ekki, hvað það er
að vera prestur á íslandi.
— Hvar messaðír þú. áður en
Neskirkja komst upp?
— Ég og kórinn áttum raunar
hvergi samastað fyrr en við feng-
um inni í kapellu Háskólans. Svo
messaði ég líka reglulega í Mýrar-
til ársíns 1951 að sóknarnefndin
vakti málið að nýju og ákveðið
var að hefjast handa um að hluti
kirkjunnar yrði reistur. Nefnd
sem sett var á laggirnar
um þessar mundir tókst að
koma verulegum skriði á
málið. En í beinu sambandi við
fjárhagsörðugleika Nessóknar
varð til hugmyndin um stofnun
kirkjubyggingarsjóðs Reykjavík-
ur, með árlegu framlagi borgar-
innar. Og varð þetta til þess að
nú var hafizt handa af miklum
krafti. Og kirkjan síðan vígð 1957.
Neskirkja mun nú standa í um 6
millj. króna. Af því hefur söfnuð-
urinn lagt fram um 60%.
Safnaðarstarfið ágætt.
Nú gef ég sr. Jóni aftur orðið.
Hann segir:
— Kvenfélag Nessóknar, sem er
j elzta félag safnaðarins hefur allt-
í af starfað af sérstökum dugnaði og
| það er ekki sízt þeim að þakka að
I kirkjan komst upp, konurnar hafa
j sýnt mikla ósérhlífni í staríinu.
j Bræðrafélag er einníg hjá okkuf,
j ágætis félag, og stofnað til að
styrkja kirkjuna og hennar starf
á ýmsan hátt.
— Viltu breyta messuforminu
ef það yki áhuga fólksins
á kirkjunni?
— Fyrst og fremst þarf kirkjan
að hafa fastmótað helgisiðaform,
sem engum presti ætti að leyf-
ast að breyta.
Það getur verið •>& onöirn'”’
I þyrfti messuformið, en þá get
ég um leið sagt þér. að ég e>
. gerlega á móti klassisku messunn
| Hún er bæði leiðinleg og sviplaus
— Er nokkur tími til rítstarfa?
— Nei, hann verður naumur, ép
I er hættur að gefa út Rauðskinnu.
En mig langar að skrifa eina skáld
sögu. Hugmyndirnar eru svo sem
nógar, en aftur á móti lítill tími
tíl að vinna úr þeim.
Enginn getur verið svo öllum líki.
— Finnst þér trúaráhugi fólks
svipaðar og þegar bú byrjaðir
prestskap?
— Hann hefur breytzt til batn-
aðar, það er enginn vafi á því.
Fólk hugsar meira og hlýlegar um
þessí mál núna. Og við sjáum til
dæmis áhuga fólks á safnaðarstarfi
og kirkjubyggingum, hann er
geysimikill. Og það er enginn
ástæða til að kvarta undan slæmri
kirkjusókn. Hún er oft mjög góð,
á öllum hátíðum, við fermingar,
við meiri háttar jarðarfarir.
Sr. Jón Thorarensen sagði að
endingu:
— Eg hef alltaf verið ánægður
með mitt hlutskipti sem prest-
ur. Og ég er þakklátur
fyrir að hafa alltaf átt
gott sóknarfólk, sem hefur
reynzt mér og mínum vel. Það get-
ur enginn prestur verið svo öllum
líki, en við reynum að gera það
sem við getum fyrir söfnuði okk-
Séra Þorsteinn Björns-
son, fríkirkjuprestur
Eg spyr sr. Þorstein fyrst, hvern-
ig hans jólaundirbúningi sé háttað
og um kirkjusókn á jólum.
— Jú, það er alltaf fullt á að-
fangadagskvöld, og mjög góð
kirkjusókn hina jóladagana, seg-
| ir sr. Þorsteinn Björnsson. — Hvað
jólaundirbúning snertir, hef ég
aldrei komizt upp á lag með að
semja ræðurnar löngu fyrirfram,
eins og sumir prestar eru býsna
seigir við. Víst er annríkí presta
mikið á jólum, báðir jóladagarn-
ir nær samfelld lota, ef svo má
segja. Hvers vegna fólk komi til
kírkju? Ég held það sé bara venj;..
Ég hef heyrt, að ýmsum finnis'
engin hátíð vera nema þeir fari í
kirkju. En það er auðvitað ekki
nema brot af söfnuðinum. sem
kemur.
Safnaðarstarf erfiðleikum buntiið.
— Viljið þér segja nokkuð frá
starfi Fríkirkjusafnaðarins?
— Mér telst til að í honum séu
'i áttunda þúsund meðlimir, bað
voru fleiii, við síðustu skiptingu
‘ireyttist þetta dálítið. Kvenfélag
Kríkirkjunnar er með elztu kven-
félögum landsins, brautryðjandi
þessari starfssemi. Bræðrafélag er
við lýði líka, aðallega til að hlaupa
undír bagga, þegar fjárskortur ger
ir vart við sig. Eins og þér sjálf-
sagt vitið borgar söfnuðurinn
prestinum laun. Og venjulega
standa sóknargjöldin undir dagleg
um rekstri safnaðarins, en þegar
eitthvað sérstakt þarf að gera er
farið bónleiðina til ýmissa. Kven-
félagið starfar á svipaðan hátt og
önnur félög sinnar tegundar, einn-
íg held ég að það hafi einhverja
gjafaúthíutun handa efnalitlu og
öidruðu safnaðarfólki fyrir jólin.
Barnasamkomur höfum við engar.
Við eigum í erfiðleikum með það,
vegna þess að frikirkjufólk er
dreift út um bæinn og úthverfi
hans. Því komu mæður oft með
börnum sínum og það varð aftur
til þess að þetta varð ekki eins
frjálst og hefðu þau verið cin.
Æskulýðsfélag starfaði með
nokkrum krafti, en lætur nú ekki
til sín taka. Og okkar vandamál er
náttúrlega að hafa ekkert safnaðar
heimíli fyrir svona starf, því að
þetta getur aldrei orðið eins frjáls
legt í kirkjunni sjálfri. f nokkur
ár æfði Guðmunda Elíasdóttir
drengjakór, sem var orðinn harla
góður. Nú hefur það lagzt niður.
Við gætum orðið biskupar!
— Eru fríkirkj uprestar alveg ut
I an við félagsskap þjóðkirkju-
| presta?
i — Nei.Ég er meðlimur í Presta
félagi íslands og prestafélagi Suð-
urlands. Og við megum auðvitað
vera áheyrnarfulltrúar á Synodus,
en höfum ekki atkvæðisrétt. Og
víð getum ekki tekið þátt í að
kjósa biskup. Hins vegar gætum
við orðið biskupar, ef einhver vildi
kjósa okkur, bætir sr. Þorsteinn
brosandi við.
Tíu sinnum erfiðara í Reykjavik.
— Þér hafið verið prestur í Ár-
nesi á Ströndum og á Þingeyri áð-
ur en þér komuð hingað. Hver er
nú aðalmunurinn á starfinu?
— Ég var í Ámesí frá 1936 ta
1943. Þá voru þar miklir upp.
gangstímar og mikil drift í öllu,
Og þar bjuggu þá um fimm hundiv
uð manns. Nú hefur fólkinu fækk-
að um helming. Síðan var ég önn-
ur sjö ár á Þingeyri. Og til Reykja-
víkur fluttist ég 1950. Og mér
finnst — já, tíu sinnum erfiðara
að vera prestur hér. Það er sér-
staklega erfitt, þar sem hér hef ég
aðeins eina kirkju og til þess er
ætlast að maður sé alltaf að messa.
Prestakallið í Árnesi var strjál-
býlt og víðáttumikið, en mér
fannst ferðalögin bara hressandi.
En kannski má segja að maður
búi lengi að fyrstu gerð og það sé
óheppilegt að byrja prestsskap á
svona stað, þar sem lítið er að
gera. Á Þingeyri þjónaði ég einni
kirkju að auki. Það var mjög gott.
Og munurinn er auðvitað sá að í
fámenninu þekkir maður sinn
söfnuð. Því miður verður
því ekki viðkomið hér.
Hvort tveggja er að frí-
kirkjufólk er dreift um allar
jarðir og til að vera prestur í stór-
um söfnuði þyrfti presturlnn að
vera bæði mannglöggur og minn-
ugur — hvað ég ekki er. Ég svara
þegar í mig er kallað — en ég geri
víst lítið af fyrra bragði.
Skrítnir fuglar, sem fóru í gtið-
fræði.
— Er fólk trúlausara nú en þeg-
ar þér hófuð prestskap?
— Neí, ég held það hafi verið
verra fyrir þrjátíu árum, þá voru
fleiri opinberir andstæðingar kiikj
unnar. Og þótt aðsókn að guð-
fræðideildinni þyld ekki sérlega
góð núna, var hún sízt betri áður
fyrr. Og það var ekki laust við,
að þeir þættu heldur skrítnir fugl
ar, sem fóru í guðfræði um það
leyti sem ég var við nám. Það er
líka miklu minna um. að fólk sé
gefið saman hjá borgardómara en
var. Og nú láta langflestir skira
böm sín og ferma. Kannski stafar
það af eftirlæti við bömin, sem
vilja vera eins og fjöldinn — og
foreldrar era sannarlega eftirlát-