Alþýðublaðið - 05.06.1954, Blaðsíða 4

1
ALÞYÐUBLADIÐ
Laugardagur 5. júm 1954
Útgefandl: Alþýðuflokkurimu. Ritstjóri og ábyrgðanxuðim
Eanuíbal Valdimarssou Meðritstjóri: Helgi Sæmundsso*.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur Guð-
zmmdsson og Björgvin Guðmundssozu Auglýsingastjóri:
ICmma Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
fffml: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—10. Áskrift&rverð 15,08 á mán, 1 lausasöiu: 1,00.
Húsnæðismálin og þjóðfélagið
HUSNÆÐISSKORTURINN
er eitt allra alvarlegasta vanda
málið, sem þjóðin vonaðist eft
ir að bæjarstjórn Reykjavíkur
og ríkisstjórn Islands tækju
saman höndum um að Ieysa í
sumar ásamt ö'ðrum bæja- og
sveitastjórnum.
Nú er þetta vandamál orðið
svo> stórkostlegt, að bæjarfélög
ín ráða ekki við að leysa það
ein. Ef það á ekki að halda á-
fram að versna, verður ríkis-
sjóður að bjóða fram samstarf
og aðstoð. Og þó að gott sam-
starf mótað af góðum vilja og
stórhug gæti hafÍEt nú þegar,
yrði málið sjálfsagt ekki leyst
á einu árí.
Það er vitað, að 6—T þúsund
manns búa í algerlega óforsvar
anlegu og heilsuspillandi hús-
næði í Reykjavík einni saman.
Hreysi þau, sem þetta fólk býr
í, eru óhæf til íbúðar. og mest-
tir Mutí þeirra verður ekki
gerður íbúðarhæfur, þó að of
fjár yrði til þess kostað. Yfir
þetta fólk verður því að byggja
nýtt húsnæði. Sex—sjö þúsund
manns þurfa a. m. k. 1200 íbúð
ir, og þær mundu alltaf kosta
um 220 milljónir króna.
Víst mætti ætla, að í sveit-
um, kauptúnum og bæjum ut-
an Reykjavíkur séu a. m. k.
aðrar 1200 íbúðir, sem teljast
vcrði óíbú'ðarhæfar með öllu,
og ekki sé forsvaranlegt að láta
fólk hírast í. Þannig er það
mjög varlega áætlað, að til
þess að byggja yfsr það fólk,
sem nú býr í óbæfu og heilsu-
spillandi liúsnæði, mimi þurfa
um 440—450 milljónir króna.
Þar sem hér er yt'irleitt um
biáfátækt fólk að ræða, verður
að minnsta kosti að gera ráð
fyrir að útvega þyrfti 75—
80% af byggingarkostnaðinum
að láni. Mætti meira að segja
þykja gott, ef eigin framlög
gætu orðfð 20—25%. Ríki og
sveitafélög þyrftu þannig að
útvega um 350 milljónir króna
íil þess að útrýma því he.Isu-
spillandi húsnæði, sem allsó-
liæft er til íbúðar og ekkert er
við að gera annað en að rífa
það til grimna eða taka til ann.
arra nota.
Segjum nú að takmarkið
væri ekkj sett hærra en það,
að hafa útrýmt versíu hreys-
nnum að firrun árum líðnum.
Þá mundi samt þurfa að út-
vega um 70 milljónir króna á
ári sem Iánsfé til þess að grei’ða
75—80% af byggingarkostnað-
inum.
Svona er ásíandið alvarlegt.
Svona er vanræksla liðjnna
ára og áraíuga mikil. Svona er
verkefnið stórkostlegt.
Hér hefur ekki verið rætfc
um byggingaþörfina vegna ár-
legrar fjölgunar þjóðar;nnar.
Aðeins gefin hugmynd um þær
ráðstafanir, sem gera þurfi til
að bæta fyrir vanræksíu liðins
tíma £ hyggingu íbúðarhúsnæð
is.
Og hvað ætla þá stjórnar-
völd ríb:s og hæja að gera á
þessu sumri veðurfoliðunnar £il
þess að ráðast gegn húsnæ'ðis-
neyðinni?
Um það veit enginn neitt. —
Svo mikið er víst, áð séu ein-
hver myndarleg átök undirbú-
in í byggingamálunum, þá er
vandlega um þau þagað
Hið mildasta vor er liðið. Og
komið er fram á sumar. Úthlut
un byggtlngarlóða í Reykjavík
hefur gengið miklu seinna en
menn gerðu sér vonir um eftir
kosningaloforðunum í vetur.
Alþingi fól ríkisstjórninnj að
útvega nokkurt fé — og þó állt
of lítið — til fyrirgreiðslu bygg
ingaframkvæmda. En þó að
komi'ð sé fram í júní, og bygg-
ingaframkvæmdir ættu þegar
að vera í fullum gangi, heyrist
ekkert um, að búið sé að út-
vega þetta fé. — Vonandi verð.
ur það þó útvegað fyrir haust-
ið!
Það hólar sem sé ekkert á
því ennþá, að nein fimm ára
áætlun hafi verið gerð um út-
rými'ngu heiIsuspiHandi hús-
næðis. Því síður sjást þess
nokkur merki, að framkvæmd
ir séu að Iiefjast, íil þess að
gera siíka áætlun að veruleiká.
Seinustu fregnir herma, að
nú sé helzt í rá'ði að setja allt
hyggingarfeni á bátagjaldeyris
listann til þess að Ieysa vanda
togaraútgerðarinnnr. Ef þetta
reynist satt, þýðir það mikla
verðhækkun á öllu hyggingar-
efni — mikla hækkun byggíng
arkostnaðar. Það mwndi því
þýða, að þeir einir, setn hafa
fullar hendur fjár. gætu hyggt
sér íbúðarhús. Hinir fátæku
yrðu að hætta við öll slík á-
form. Húsnæðisneyðin mnndi
aulcast en ekki minnka.
Geíur það verið, að þetta séu
þær ráðstafanir, sem stjórnar-
völdin ætla áð gera í húsnæð-
ismáíunum? — Trúlegí er það
ekki. — I lengstu lög verða
menn að vona, að þessi orðrórn
ur hafj við ekkert að styðjast.
og aldrei hafi neitt þvílikt
hvarflað að stjórnarvöldum
landsins. — Slíkar ráðstafanir
væru steinar I stað brauðs.
Híndranir í hjálpar stað. Hnefi
í andlit'ð í stað þess að rétta
fram hönd til hjálpar.
Við verðum að trúa því, að
þetta sé lygasaga frá rólum.
Við verðum að treysta því, að
bæjarstjórn Reykjavíkur. rík-
isstjórn íslands og hæjarstjórn
ir og isveitastjórnir út um land
loki ekki augunum fyrir hús
næðisneyðinni, heldur Játi
hendur standa fram úr ermum
íil hvers konar fyrigreiðslu og
geri alveg isérstaklega síórfelld
ar ráðstafanír til tánsfjárútveg
' unar. Því að húsnæðisvanda>
j málið er fyrst og fremst fjár-
hagsmál. An þess að leysa úr
lánsfjárþörf húsnæðisleysingj.
anna er allt hjalið um bygg-
ingafrelsið blekking ein. —
Hvað gerir ríÚ'sstjórnin í hygg
ingamálunum? — Það er spum
ing, sem þúsundir manna vilja
fá svör vKS, áður cn langt er
Iiðið á sumar.

Frœi>ur tennisleikari. Tennis er fögur og skemmtile§ íÞrótú sem á mikium vin-
” sældum að fagna víðs vegar um heim. Myndin er af Kurt
Nielsen, frægasta tennisleikara Dana, og var hún tekin í heimsmeistarakeppninni í London í
fyrra. Kurt Nielsen er einn af snjöllustu tennisleikurum heimsins og hefur borið frægð Dan-
merkur um viða veröld undanfarin ár með leik sínum og framkomu. Tækni hans þykir frá'bær
og sigurviljinn aflið, sem úrslitum ræður.
Afmætissamtal vi§ Jón á
skildi hver og einn
ÞEGAR ÉG af tilviljun rakst
heim til Jóns á Aoalbóli fyrir
nokkrum dögum, minntist ég
þess, að fyrir nákvæmlega fimm
árum hafði ég einnig verið _
staddur heima hiá Jóni og átt
við hann afmælisspjall.
Nú hlaut því að nálgast 65
ára afmælj Jóns, enda er það
7. jiúní þ.m., samkvæmt því
dagatali, sem ennþá er í gildi.!
Með tilliti til þess, að Jón á
Aðalbóli er heill nægtabrunnur
fróðleiks um uppihaf og frum-
herja-baráttu alþýðusamtak-
anna, stenst ég ekki freisting-
una um að beina samtalinu inn
á þær brautir. Hin umihyggju-
sama kona Jóns, frú Guðrún
Daníelsdóttir, ber okkur kaffi,
en Jón lætur hugann reika til
liðinna tíma, — ummerki ald-
ursins hverfa af ondliti Jóiis,
og hann byrjar vissulega á byrj
uninni. i
„í þá daga, góði vinur, var
ekki talið eftir sér að mæta á ,
fundum; hver og einn skildi bar j
áttuna og markmiðin. Þá held
ég, að leitun hafi verið á mönn
um innan samtaKanna, sem
voru húsvilltir með skoðanir
sínar, annað favort hjá þeim,
sem börðust gegn öllum réttind
um verkalýðsins, eða hinum,
sem sitja um að rífa niður það,
sem áunnizt hefur og saurga
málstaðinn. — Þá voru stjórn-.j
málin enginn farærigrautur þar
sem vel gefnir menn, stritast
við að rugla fóQkið í ríminu og
tvístra því í allar áttir, 07- eyði
leggja bróðurlegan samhug og
samihyggni, sem eru vissulega
undirstaða alls þess, er áunnizt
hefur, og því verður, þrátt fyrir
allt, ekki breytt. Það er þwí
þetta annars vegar, sem veldur
mér nokikrum áþyggjum, en
hér bætir engin um, nema fólk
ið sjálft — líf þess og framtíð
liggur við. Hitt áhyggjuefnið, I
sem er þessu raunar nátengt, j
er vanmat fólksins á því, sem
áunnizt hefur. Það er bein j
skylda þeirra, sem í dag hai'a:
starfskrafta og getu, að berjast
JON S. JONSSON á Að-
albóli verður 65 ára annaa
dag hvítasunnu, og hirtir
Alþýðublaðið í því tilefni
eftirfaraudi samtal hans við
Eggert G. Þorsteinsson al-
þingismann.
Jón er e'nlægur og áhuga
samur verkalýðssinni og AI-
þýðuflokksmaður og hefur
Iengi verið einn skeleggasti
baráttiunaður jafnaðarstefn.
unnar 1 Dagsbrún, enda ber
hann ísag og heiöur félags-
ins mjög fyrir brjósti. Hann
er e’nn af hinum traustu og
bjartsýnu fulltrúum eldri
kynslóðarinnar, sem Alþýðu
fíok.kurinn á svo maigt og
mikið að þakka.
Alþýðuflokkurinn éskar
Jóni ti! hamingju me'ð af-
mælið og b ður hann vel og
lengi að lifa.
og laða fólkið til baráttu, og
viðurkenna þá baráttu og ár-
angra, ásamt fórnum hinna
eldri, sem átt hafa sér stað, í
stað þess að nöldra um það,
sem ekki hefur náð fram að
ganga. í þessum efnum finnsf
mér sífellt hafa verið að síga
á verri hliðinu.
Það sem hinsvegar gleður
mig mest, eru framfarirnar um
aðQ^únað fólksins tíl sjós og
Iands. Allt frá bví að við sjó-
mennirnir máttum þvo slorið
framan úr okkur með blautum
sjóvettling, eftir vinnutíma, að
geðiþótta skipstjóranis, og til ný
sköpunartogarans nú, með
þvottalaugUEn. og jaínvel heit-
um böðum og 12 tíma hvíld í
sólarhring á öllum veiðum. —
En jafnvei á betta ber nokk-
urn skugga, þar sem sjómenn
ganga ná sem óðast af þessum
skipum, bar eð kaup þeirra
stenzt ekki lengur samanburo
launa í landi. í ljósi þessara
framfara má einnig sjá miklar
hagsbætur til alþýðu manna í
j landi, t. d. nokkuð öruggar kaup
greiðslur og stórum bættan, að-
búnað á vinnustað, þó að mörgui
sé enn ábótavant, og er skylda
ykkar jmgri að lagfæra.
j Hinar ágætu almannatrygg-
ingar valda tímamótum, — en
gjarnan mætti hætta að skatt-
leggja þessa brauðfærslu með
opinberum gjöldum. Ég lít svo
á, að hér sé um sparifé að ræða,
sem nota á, er elli eða örorka
knýr á dyr, iog enginn hafi heirn
ild til að krafsa í það. Svo
halda menn að þessir hlutir
hafi átt sér s-tað án baráttu og
fórna. Hvers ég minnist helzt?“
Og nú er eins og þyngi yfir
svipnum. ,,Það voru að vísu
ekki mikil .kaflaskipti í barátt-
unnj sjálfri og eiga ekki að
vera — sleitulaust strit. Eins
minnist ég þó, sem því miður
verður óafmáanlegur blettur á
félaginu mínu. En það er Dags-
brúnarfundurinn í febrúarbyrý
I un 193'8. Þar hófst samvinna
j öfgamannanna, íhaíds og komm
únista, og í kjölfar þess hvers-
konar ógæfa alþýðusamtak-
anna. Þar var í hínzta sinn skil
ið við ástsælasta íorustumann
íslenzkra alþýðusamtaka, Jón
Baldvinsson, á vægast sagt ó-
drengilegan hátt. Síðan efast ég
um það, sem eitt sinn var sagt,
að lygin gæti ekki orðið sann-
lí^kur hversu oft sem logiS
væri. Þar varð rógurínn og lyg-
in vissullega í meirihluta. En
nok.krum dögurn síðar var þessi
mikilfaæfi maður látinn, og sann
aðist þá, að enginn veit, hvað
átt hefur fvrr en miisst hefur
— um það varð ekki villzt af
hluttekrjjingu allra þeirra, er
nutu aukinnar hagsæidar aif
fórnfúsu starfi hans. Af þessari
reynslu ræð ég beim, sem starfa
í þágu alþýðusamíakanna, a.ð
vænta sér ekki launa aí starfi,
sínu í lifanda lífi.
IJm, mig siálfan er ekkert að
segja, ég hef að vísu íengið
hróp og hávaðagaspur frá and-
stæðingum mínum fyrir stuðn
Framhald á 7. síðu.