Alþýðublaðið - 13.07.1954, Blaðsíða 5

S’riSjudagur 13. júlí 1954
ALÞÝÐUBLAÐIÐ

Hannibal Valdimarsson:
ÞAÐ ER NÁLEGA SAMA í
kvaða kaupstað eða kauptún
þú kemur hringinn í kringum
land — alls. staðar er samvinnu
verzlun fólksins, kaupCélagið,
ein aðal Verzlunin á staðnum
og sumsstaðar sú, sem annazt
nneginihluta viðskiptanna fyrir
.ibúana >.hœði. - • innikiining
neyzluvara og útflutning íram
leiðslunnar.
Þetta er ávóxturinn ’ af: að-
eins rúmlega 70 ár'a samvinnu
starfi.
Bændufhir riðu á vaðið og
brutu hugsjónum ' um sam-
vinnu í verzlun braut. En
verkamenn, sjómenn og iðnað
armenn bæjanna skildu fljótt
að samvinna • í viðskiptum
hefði engu síður boðskap að
ílytja þeim. —: Boðskan um
bættan hag og auknar fram-
kvæmdir, sem aldreiisasju dags
3ns Ijós. ef afls samtakanna
nyti ekki við.
Verkaíólkí’ð skildi fljótt. að
sá var t. d. megin munur á
félagsveriOun og kaupmanns-
verzluri, að sá arður sem félags
verzlunin skilaði; varð ævar-
andi eign kynslóðanna á kaup
svæðinu, en jkaupmnaour var
frjáls að því að íaka sig upp
eínn góðan veðurdag. koma öll
um gróða ævistarfsins í verð
og sigla síðan til Reykjavíkur
eða kóngsins Kaupmartnaiha'fn
ar með allt saman. Og "þéssá ktils virði, ef'óihagstæð verzl
voru mýmörg dæmin víða um un eyddi jafnótt ávöxtum kjara
land eftir að verzlunin var þó barattunnar. Þá urðu pöntunar
að mestu komin á . íslenzkar félög o? siíðar kaupfélög úr-
bendur. I ræðið því að ekki er minna
Bifröst í Borgaríirði. Þar voru
mættir um. 100 kjörnir fulltrú
ar frá kaupfélögunum, sem í
sambandinu eru.
Samband íslenzkrá sam-
vir.nuíélaga er orðið eitt
stærsta fyrirtæki hér á landi.
Formaður þess er heiðursmað-
urinn Sigurður Kristinsson, og
forstjóri þess hinn stórbrotni
kaupsýslumaður. Vilhjálmur
Þór. í. síjórn samibandsins. eru
aðallegá eldri kaupfélagsstjór-
ar frá hinum stærri kaupÆélög-
um.
HeiJdarumsetning samfeands
ins. á árinu 1953 reyndist vera
rúmar 500 milliónir króna, og
er það hærri upphæð en
nökkru sinni fyrr. enda furðu
há fala í okkar dvergvaxnaii
Jþjóðfélagi.
Aoaldeildir sambandsins eru
útflutningsdeild og innflutn
valdi jingsdeild. en auk bess hafa ið:
JaðardeiM. véladeilrl og 'skipa-
Verkafólkið skildi, að sjálfs'j deild SÍS færzt mjög í aUkana
var höndin hollust, eins í við
skiptamálum sem öðrum mál-
um. Það haíði sára revnslu af
því, að; snauðir menn mega sín
l.ítils. einn og einn. en. tengd-
ir sterkum samtökum orka
þeir miklu.
Verkalýf/ibapVjtan
verkamönnum trúna á
samtakanna. Og þeir
fljótt, að hækkað kaup
Vilhjálmur Þór,
íorstjóri SÍS.
in var eigin verzlun alrra, sem
að henrri stóðu, stiórnað af
þeim, sem fólkið sjálft
til forystu og umsjár.
Verkafólkið sá þann megin-
rnun á ein’kaverzlun og kaup-
félagi, að hið síðarnéfnda
keypti vörur og seldi afurðir
fyrir raunverulegt kostnaðar-
verð, og kjörnir fulltrúar fólks
um vert að gæta fengins fjár,
en aíla þess.
Nú erú kauplfélögin orðin 67
að tölu og hafa mörg milljóna-
tuga yöruveltú og mikilsverða
óg vaxandi framleiðslustarf-
Nýjasia skip SÍS, Heigafeíl, hleypur a£ stokkunum.
að kaupa ög vinna nokkurt heyra undir iðriáðardeildina
magn. af erlendri fingerðri ull verksmiðjuútsalan Gefjun- •
í garn og dúka vegna sölu- Iðunn í Reykjaivík og sauma-
tregðu ; á, .sömu , vörum úr is- : stofa Gefjunar á Akureyri með
lenzkrj: ull. Einntg er verk- 23 manns í bjóriustu sinni. Raf-
hreyflavejksmiðja, sú fyrsta
ihér á landL er 1-íka tekin til
stárfá á veguxn sambandsiiis og
heyrir hún undir iðnaðardeild-
smiðjari farin að írajktleiða fjöl
breytt úrval aí húsgagnaá-
klæði.
Undir iðnaðarde’ídina heyra
l'íka • skiririaverksmiðjan Iðunn, iria.'
sem ánnásti gærúroturi, og; sút- 'j Þó ; er-enn að -gsta- samsign-
un og hefur 16 kárlmenn í þjón : arveiíksmioja SÍS ,og. Kaupfé-
usíu ’sgnni. — Skógerð, séiri lags Eyíirðinga.; Sápuverk-
framleidiái á liðnu árj 57 000
pör af alís könar skóm og'bef-
smiðjunnar Sjöfn, Kaffibætis-
gerðarinnar Frevju og Kaffi-
íns ékváðu sáðan, hvort endur j semi. Alls mun vera í sam-
greiða skyldi Ehagnaðinn til . vinnufélögunum 30200 menn
víðskiptamannanna, eða verja með 96000 manns í heimili.
honum að miklu eða öllu ifeyti ! Um séinustu mánaðamót
til nýrra framkvæmda og hafði Samiband íslenzkra sam
mannvirkja. Sarn.vinnuverzlun vinnufélaga aðalfund sitori ,að
Sigurður Kristinssori,
formaður
Úr vélasal Gefjunar á Akureyri.
hin siðari ár. Erjeridis heíur
sambandið skrilfstofur í Kaup-
mannahöfn, Leith og. .New
York.
Á árinu 1953 varð umsetning
útflutningsdeildar 184 riiilljón-
ir, óg nam aukningin frá árinu
áður 30% eða fjörutiu og þrem
ur milljórium krória.
Innflutningsdeildin hafði við
skipti við fjölda landa austan
og vestan hafs pg austan og
vestan járntjaids. Nam /heild-
arumsetning hennar .179 millj-
ánum og. var fcað il milljónuri
hærri upphæð.eri ár.ið .áður..
Véladeildin er í örum vexti.
Húri jók vörusölu sína um
\OV2% frá árjnu 1952, og riam
heildarsalan mmum 36 milljón
um.
Iðnaðardeildin út af fyrír .sig
er orðin stórfyrirtæki á íslenzk
in mælikvarða, enda hevra
indir hana rnargar starfsgrein
rr og stofnanir.
Má þar .fyrst nefna ullarverk
miðjuna Gefiuní á Akureyri.
Hún framleiddi á árinu 72 000
netra af dúkum, nærri 13 000
'xg. alf' kambgarnsiprjónagarni,
1 000 kg. af bandi., 36 000 kg.
'f lopa, 2400 stvkki af ullará-
. 'reiðum, 737 stoppíeppi og
‘4 600 iriétra af prjóriasilki.
Brúttótekjur Gefjunar voru
úmar 7 milljómr., og hjá
enni u.'urri 83 karlmenri og 43
onur, eða samtals 126 manns,
Ilíkt er stórfyrirtæki miðað
, við íslenzkar aðstæður. Gefjun
* hefur tekið upp bá nýlbreytni,
ur 65 kárla oý kóriur í bjónustu j brennslu Akureyrar, sem allt •
sirini. — Fat.avei'kSriiiðjan: j éru mvndarlega iðnfyrirtæki.
Hekla,: sem framleiðir; kiven- j Mætti rauriar rita '.a’Ilangt' mál
undirföt prjónavörur gvo sém j um hvert þessara íyrirtækja og
jakk.a oý' vesti, bárnaprjóriia- 1 þróunarferil þeirra; En ’hér er
fatnað, sokka, leista, vettlinga hvorki til þess stund né staður.
og yirinUíatnáð, og; véitir' 70 j SkipadeiM-in .er ein aJ
rioanns atvinnu; 'Eön" ‘frenmr-'i Framibald á 7. síðu.
''ÞANW II,- júlí varð' Magnús
Guðmuridsson, verkamaður,
Meðalholti 8. sextugur. Hann er
fæddur að Þverá á Síðu 11.
■júlí 1894, sónur .hjónaima Guð
það bezt hvert hugur hans
stefndi, þó að þess væri lítill
kostur.
Árið . 1917 kvæntist hann
Guðrúnu Sigurðardóttur. Hafa
mundar Egílssoriar bónda þar 1 þau hjónin verið samhent mjög
og konu.hans, Jóhörinú -Ölafs-
dóttur. Arið 1898 'fluítu for-
eldrar hatns búferlúm út ,í Ár-
riesssýslu. að Borgarholti í
Biskupstungum, en þar dó móð
ir hans nokkru síðar, er Magn.
ús var aðeins 4 ára, og fáum
árum aíðar, meðan hann varenn
barn a.ð eldri, brá faðir hans búi
vegna heilsubrests, og fluttist
Magnús þá til vandalausra.
Það var litt búíð í haginn
fyrir æskumeým, sem pannig
stóð á fyrirj og lá leið hans
eins og’ svo margra annarra til
vinnumennsku í sveit og síðar
daglaunavirrnu í Reykjavik, án
tillits tíl þess hvert húgurinn
stefndi.
- Eftir að hann flutti til bæj-
arins aflaði hann sér nokkurr-
ar skólamenntunar, þó að á-
stæður væru erfiðar, og sýnir
og verið svo gæfusöm að njóta
sameigirilegra hugðárefna. —
Þau eru bókhneigð og hafa átt
sameiginleg áhugamál bæði í
a'ndl.egum efriúm og á ýmsum
sviðum þjóðmála. Synir þ.eirra
eru Eyþor. starfandi iækni-- í
Stuttgart í Þýzkalandi, og Hall-
grímur, lögfræðingur, fulltrúi
í félagsmálaráðuneytinu, ■
Magnús . var fastur stárfs-
maður hjá Reykjavíkurbæ frá
1924 til , 1950, en lét þá' af
störfum vegria . heilsubrests.
Hm síðari ár hefur hann haft
með faöndum ýmsan léttari
starfa, m. a. starfað sem eftir-
l’itsmaður fyrir Byggingarfélag
verkamanna og nú síðast lyftu-
vörður í Alþýðuhúsinu.
Magnús er einn þeirra manna
sem hafa unnið störf sín í kyrr-
Fraxriliald á 7, síða.