Alþýðublaðið - 05.05.1955, Blaðsíða 4

4
alþyðublaðið
Fíinmtudagav mai 1!'55
Útgefandi: Alþýðufloföurinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundssa*.
Fréttastjóri: Sir’,valdi Hjálmarsso*.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsso* og
Loftur Guðmundsson.
iuglýsingasljóri: Emma MölUr.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusimi: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
'Askriftarverð 15,00 á mánuði. t lausasölu 1M.
5
|
I
S
I
s
\
s
\
\
\
s
s
s
s
s
4
i
í
s
s
5
4
s
f
4
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
,S
s
s
s
s
s
j
s
s
s
s
s
s
é
s
Tvíþœtt svívirðing
BYGGINGARSJÓÐUR
verkamanna hefur reynzt
farsælasta úrlausnin í bygg
ingarmálum kaupstaðanna.
Vegna hans hafa hundruð
alþýðuhetmila eignazt vist-
Jegar og ódýrar íbúðir. For-
ráðamenn þessa merka fé-
lagsskapar hafa sannað á
raunhæfan hátt, að hægt er
að stilla byggingarkostnaði
mjög í hóf, ef harðvítug
gróðasjónarmið eru ekki
lögð starfseminni til grund
vallar. En núverandi sfjórn
arflokkar hafa skki gert
byggingarsjóði verkamanr.a
kleift..að ná tilgangi sínum
nema að litlu leyti, þrátt
fyrir ægilegt húsnæðisleysi
alþýðustéttanna. Ríkisvald-
ið sníðir honum þröngan
stakk með því að spara fé til
nauðsynjaverksins, sem
hann hefur á heudi,
Nú hafa afturhaldsflokk-
arnir tekið höndum saman
um þá óhæfu að neita bygg-
ingarsjóði verkamanna um
aukið starfsfé á sama ííma
og byggingarsjóðl sveit-
anna er séð fyrir 12 millj-
ónum á ári næstu tvö ár.
Jafnframt eiga vextir af lán
um úr byggingarsjóði verka
manna að hækka um þrjá
fjórðu hluta. Þjóðíélagsstétt
unum er mismúnað eftir
því, hvort þær búa við sjó;
eða í svefltn Og,- þessi tví-
þætta svívirðing er fram-
kvæmd af íhaldsþingmönn-
um kaupstaðanna.
Þetta eru efndimar á lof-
orðunum um Etórfe'lldar
ráðstafanir til lausnar á hús
næðisvandræðunum. Og svo
finnst stjórnarflokkunum
furðulegt, að andstæðingár
þeirra skuli gagnrýna svlk
þeirra og sýndarmennsku.
Húsnæðisfrumvai-pið svo-
kallaða er skref aftur á bak
miðað við byggingarsjóð
verkamanna. Og það, sem
almenningur á að bera úr
býtum við lakari kjör en
tíðkazt hefur og hægt var
að veifa, kemst ef til vill
aldrei lengra en á pappír-
inn. Ríkisstjórnin hefur því
heykzt á vandanum, sem
hún þóttist ætla að leysa.
Hún hengir upp Potemkin-
tjöld og vill. að þau séu veg
sömuð og helzt tilbeðin. En
Islendingar láta árelðanlega
ekki blekkjast. Þeim er
Ijóst, að hér ér um ný svik
að ræða, og þau munu koma
stjórnarflokkunum' í koll á
sínum tíma.
Engum manni dettur í
hug, að íslendi.ogar háfi
ekki ráð á að leysa húsnæð-
isVandræði alþýðustéttanna.
Ökkur vantar ekki þjóðar-
auð, en honum er hróplega
misskipt, og þess vegna rík-
ir hér ranglæti og stétta-
-munur. Afturhaldsflokkarn-
ir, sem nú fara með völd í
landinu, auka markvfSt
ranglætið og stéttamuninn.
Sú sfaðreynd er þeirra
þúngi áfellisdómur.
Tortryggilegur áhugi
MORGUNBLAÐIÐ hefur
fengið brennandi áhuga á
endurskoðun v'.nnulöggjaf-
arinnar og þykist hugsa ó-
sköp hlýtt til verkalýðsins í
því sambandi. Það segir orð
rélt um þetta efni í forustu
grein sinni í gær: „Það þarf
ekki að breyta v.'nnulöggjöf
ipni nú til þess að beita
verkalýðinn og vinnuveit-
endur kúgun eða þrælalök-
um. Það þarf fyrst og
fremst að tryggja það belur
en áður, að árekstrar um
kaup og kjör baki þjóðfélag
ínu sem minnst tjón, og að
Vinnufriður haldist í
lengstu lög. Á það þarf að
leggj a enn aúkna áherzlu,
að öll úrræði séu reynd til
sátta áður en til vinnustöðv
unar eða verkbanns kem-
ur.“
Þetta er laglegá orðað, en
Samt er áhugi Morgunblaðs-
ins fortryggilegur. Úrræðin
til sátta áður en til vinnu-
stöðvunar eða verkbanns
kemur eiga ekki að vera íög
gjafaratriði, heldur fram-
kvæmdaratriði á hverjum
tíma. Ríkissljóminni ber
öðrum aðilum íremur að
rækja það hlutverk. Öllum
er í minni, hvernig núver-
andi ríkisstjórn þrást við
þeirri skyldu í sambandi
við nýafstaðna vinnudeilú.
Og nú vill hún fá lagaheim-
ild til að koma í veg fyrir
að verða sér til sams konar
skammar í framtíðinni.
; Ætli verkalýðnum finn-
ist tryggt, að slíkt og þvílíkt
komi vitinu fyrir afturhald-
ið? Það er vant því að for-
herðast við aukið vald.
Hilmar Jónsson:
Islenzk núlimanenning
VIÐ ERUM að skapa nýja
menningu segja þeir ungu á
íslandi. Hvers konar menn-
ingu? Kvæði, sem gædd eru
óskJgreinilegu lífi, málverk,
er engar fyrirmyndir hafa,
bókmenntir, þar sem fjarstæð-
an skipar öndvegi. Til að fá
fullnægjandi svar við þeirri
spumingu skulum vlð litast
um í Evrópu. {
Mjlli 1942 og 1945 kemur
exjstensialisminn fram, , aðal
heimspeki og bókmenntastefna
eftirstríðsáranna, skilgetið af-
kvæmi franskrar menningar,
höfundar Jean-Paul Satre og
Albert Camus. í fáiun orðum
getum viðorðað skoðanir þeirra
félaga þannig: Maðurinn er á-
byrgur fyrir eínu lífi ■— lífi,
sein. hann skapar og velur sér
sjálfur. Enginn annar getur í
því orðið honum að liði, þc,r
eð einvera og ótli eru undir-
slaða þekkingar. Sérhver verð-
ur að horfast í augu við þann
sannleika, að tlveran sé til-
gangslaus. Sá sem ekki gerir
það skortir hugrekki. Lífið er
fjarstæða og vera bjartsýnn er
að ganga í berhögg við raun-
veruleikann, því að von og trú
eru dæmd til falls. Allt guðs-
taí er bull og vitleysa.
Ég sagð: áðan, að existensial-
hefði komið fram í kringum
1942 og 1945, þegar nazisminn
er að bíða ósigur í Evrópu og
kommúnisminn aftui: að vinna
á — ekki vegna andlegrar
vakningar þeirrar stefnu, held
ur fyrir tilstilli Rauða hersins,
er fór sigurför um Austur-
Evrópu, og þeirrar aðdáunar,
sem samslilling Rússa í stríð-
inu hafði vakið — aðdáun, sem
ekkert sannaði um gott eða
vont þjóðskipulag í Rússlandi.
Því gegn vestrænum innrásum
hefur rússnesk atþýða ætíð
staðið saman, hvort heldur
heldur æðsti maður landsins
hét Alexander eða Stalin, var
keisari eða kommún sti. Frjáls
lyndar stefnur hafa alls staðar
tapað fylgi í Evrópu, þar sem
í stríðinu hefur komið á dag-
inn, að fylkjendur þeirra væru
draumóramenn og Mðartal
þéirrá ■' futlkómié óráðshjal.
Maður minnlst í því sambandi
friðarráðsleínunnar í Engláridi
með þátttakendum eins og
Bertrand Russell og Bernhard
Shaw. Þeir báðu fólk að stíðra
sverðin þegar Hitter hafði lagt
allt meginlandið undir s'.g og
loftárásjrnar á London stóðu
Sem hæst. Frakkland hafði eíns
og fyrri daginn reynzt haldlít-
ið í þeim hildarte.k. Þeir gáf-
úst upp fyrir Þjóðverjum og
mynduðu nazistíska leppsljórn.
Á síðustu árum stríðsins reis
þó upp í Frakklandi nokkuð
öflug andspyrnuhreyfing. Hún
var einkum skipulögð af komm
únistum og í henni tekur Jean
-Paul Satre þátt. Áður hafði
Satre starfað sem kennari og
gefið út gríðar mikið heim-
spekirlt. í því opiuberast sú
andlega eyðimörk, er evrópsk
heimspeki hefur verið síðan á
dögum Grikkja; hártoganir' á'
orðúm og huglökum. Fyrir
evrópskum menntamönum hef
ur hamingjus^mt líf sjaldan
verið eftlrsóknarvert viðfangs
efni. fslendingur, sem stundar
nám í París, fékk ákúrur hjá
kennara sínum við Sorbonne
þegar íslendinguriim miimÚst
á Satre í ritgerð sem fjalla
áltl um skyldu og frelsi. í
frönskum skólum má ekki
minnast á skoðanir nútíma
fólks þar eð slíkt gæti haft þá
alvarlegu afleiðingu í för með
sér, að menn yrðu knúðir til
að hugsa. Er furða þótt mönn-
um í slíku umhverfi finnist
lífið fjarstæða. tilgangssnault
og vonlaust? Og hvað ættu þeir
að fyrirlíta meir en hjálpsemi,
þeir sem tilbiðja ótta og ein-
angrun? Og hverjum mundi
detta í hug að þvílíkir náung-
ar botnuðu mikið í þróun al-
lífsins og þrá spekinga eftir
guðl? Enginn með fullu vili.
Að existensialisminn var
leiðandi stefna Evrópu eftir
slríðið, á því getum við mark-
að andlega fátækt álfunnar.
Eitt atriði í þessu. kerfi var þó
andsvar gegn hinni . Jíðandi
stund: Sú áherzla sem Salre
lagði á ábyrgðartilfinningu.
Þar var hann að vega að komm
únislum — mönnum, sem krefj
ast þess af sérhverium fylgis-
mann'i sínum, að hann vínni
að framgangi allra þeirra mála,
er flokkurinn ákveðiir og sam-
þykkir. Það var þá ábyrgðar-
tilfinning sem segir sex að
vinna að framgangi þeirra
mála sem maður er ósamþykk-
ur. Enda fór svo í rildeilum,
sem Satre Ienti í við komm-
únista, að þeir stóðust honum
ekki snúning. Glæsilegur á-
rangur í framfarasinnuðu líf-
erni að lála leiðir.Iegan mið-
aldadurg kveða s'.g í kútinn,
annað nafn getur Satre ekki
verðskuldað.
Hinn höfundur existensial-
ismans Norður-Aí'ríkuma-'.ur-
inn Albert Camus er langtum
sterkari persónuleiki og skáld
sögur hans: Óþekkti maðurinn
og Plágan eru meðai bezlu bók
menntaverka frá þessu tíma-
bili- Þó verður bölsýi alls stað-
ar uppi í þessum bókum og í
síðasta ritgerðasafni sínu Upp-
reisnarmanninum héfur bar-
áttumaðurinn, sem skitifaði
Pláguna enn á ný grafið sig í
heimspekiþvælu, þar sem hver
mótsögnin ríður á ahnarri og
sérhver leitandi verður veg-
villtur framandi maður.
iSem hliðstæða þessarar þró-
unar í bókmenntum er abstrakt
stefnan í málaralist. Einn af
brautryðjendum þeirrar stefnu,
franski málarinn Auguste Her-
bin, afneitar algjörlega hinum
ytri raunveruleika. Hér stend-
ur maður andspknis sama torf
inu og Schopenhauer var með,
að heimurinn sé blekking. —
Og þetfa er sú menning, sem
unga liynslóðin á Islandi, atom
skáldin og abstraklinólararnir,
eru að boða. V/faskuld undir
merki kommúnisfa. Því að það
mega kommúnis/ar ci'ga að ís-
{dnzkar bókmenn/ir og listir
hafa þeir fjctrað í /vo ára-
tug/. Aödáunarver/ afreksverk
af ekki s/ærra flokki.
Tómstundarkvöld kvenna
verður í Café Höll kl. 8,30 í kvöi’d.
Skemmtiatriði.
.Allar konur velkomnar.

Samtök kvenna.
verður haldin í Iðnó föstudaginn 6. maí nk, og hefst með
borðhajdi kl. 7,30.
Fjölbreytt skemmtiatriði.
Forn íslenzkur matur. Gamla góða hangikjötið.
Ágæt músik. ,
Skemmt/skrá:
1. Ársháíðin sett: Form. rkemmtinefndar,
2. Einsöngur: Kristinn Hallsson, óperusöngvari.
3. Nokkur ávarpsorð: Formaður flokksins.
4. Bráðsmeltinn gamanþáttur; Emilía Jónasdóttir, jeikk.
5. Skemmtiþáttur: Karl Guðmundsson, leikari.
6. Botnaðar vísur: Heigi Sæmundsson, ritújóri stjórnar.
Loftur Guðmundsson, blaðamaður og félagar botna.
Fyrripartur verður sendur út í sal og bezti botninn
verðlaunaður.
7. Dans frá kl, 11. T ^
Kl. 12 verður nýtt skemmtiatriði. „Nálar og Naglar“
keppni, verðlaun veit. • • • -
Aðgöngumiðar á kr. 40,00 verða seldir frá kl. 10 í
dag á skrifstofu flokksins og auglýsingaskrifstofu A]þýðu
blaðvins.
Tryggið ykkur miða í tíma.
Skemmtinefndin.