Alþýðublaðið - 17.11.1955, Blaðsíða 4

4
AlbýgublaSig
Fimmtudagur 17. nóv. 1S55.
Útgefandl: Alþýðuflok\uri*».
Ritstjóri: Helgi Sœmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsso*.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsso* og
Loftur Guðmundsson.
Áuglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir,
Ritstjórnarsímar: 49Q1 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
'Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðt* 8—10.
'Asþriftarverð - lSfiO á mánuði. í lausasolu lfiO.
Óhreina barnið
SÚ VIÐLEITNI Alþýðu-
flokksins að mynda banda-
lag lýðræðissinnaðra and-
stæðinga íhaldsins hefur ver
ið fordæmd af Morgunblað-
inu, og í gær kveður við
sama tón í Vísi. Slík afstaða
íhaldsblaðanna er auðvitað
eðlileg. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur reiðzt af minna til-
efni en því, að reynt sé að
þoka honum úr landsstjórn-
inni eins og vakir fyrir Al-
þýðuflokknum. En jafnframt
bregður svo við, að Þjóðvilj-
inn missir vald á skapsmun-
um sínum, segir, að Alþýðu-
flokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn reyni að mynda
bandalag gegn vinstri sam-
idnnu og endurtekur „rök-
semdir“ Morgunblaðsins
gegn þeirri hugmynd,
að hinir þrír lýðræð-
issinnuðu andstöðuflokkar
íhaldsins taki höndum sam-
an í baráttu fyrir nýrri og
betri stjórnarstefnu.
Afstaða kommúnista er
með öðrum orðum sú, að þeir
eru reiðubúnir til sanwinnu
við Alþýðuflokkinn, Fram-
sóknarflokkinn og Þjóðvarn
arflokkinn um stjórn lands-
ins. Það væri að þeirra dómi
farsæl og þjóðholl vinstri
samvinna. En fái kommúnist
ar ekki að vera með í ríkis-
stjórn andstæðinga íhalds-
ins, þá er Alþýðuflokkurinn
orðinn hægri sinnaður og
beitir sér fyrir því að fyrir-
gefa Framsóknarflokknum
samvinnu hans við Sjálf-
stæðisflokkinn! En ekki nóg
með.það: Þjóðviljinn fullyrð
ir, að sú ráðstöfun að þoka
Sjálfstæðisflokknum úr
valdasessi væri augljós greiði
við íhaldið! Ennfremur ger-
ir Þjóðviljinn sér hægt um
vik og staðhæfir, að Þjóð-
varnarflokkurinn láti sér
ekki til hugar koma að fara
í kosningabandalag við Al-
þýðuflokkinn og Framsókn-
arflokkinn. Er þannig engu
líkara en Þjóðviljinn telji
sig þess umkominn að svara
fyrir Þjóðvarnarflokkinn, en
íftir er að reyna, hverjir ráða
í því heimili. Alþýðuflokk-
urinn mun að minnsta kosti
freista samstarfs við Þjóð-
varnarflokkinn án milli-
göngu kommúnista og tekur
lítið mark á skapvonzku Þjóð
viljans.
Kommútíistum er hollt að
gera sér ljóst í eitt skipti fyr
ir öll, að afstaða Alþýðu-
Utan úr heimi:
raumurmn
flokksins til samstarfs við
aðra flokka mótast af mál-
efnum. Flokksstjórnarfund-
ur Alþýðuflokksins hefur
markað þá stefnu, að reynt
verði að þoka íhaldinu til
hliðar og koma á samstarfi
lýðræðissinnaðra andstæð-
inga þess. Kommúnistar geta
hins vegar ekki orðið aðilar
að slíkri samvinnu um stjórn
landsins, meðan Sósíalista-
flokkurinn heldur fast við
kommúnistíska einræðis-
hyggju og fylgir austrænum
sjónarmiðum í utanríkismál
um. Hann er „óhreint barn“
í íslenzkum stjórnmálum
með svipuðum hætti og
Sjálfstæðisflokkurinn, þó að
óhreinindin séu ekki sömu
tegundar. Þjóðviljinn hlýt-
ar að vita, að Framsóknar-
Qokkurinn tekur ekki í mál
samstarf við kommúnista.
Og Alþýðuflokkurinn mun
ekki reyna að sætta þá aðila
nema Sósíalistaflokkurinn
afneiti þeim baráttumálum
sínum, sem valda því, að ís-
lenzk verkalýðshreyfing er
klofin í tvær fylkingar. A-
greiningurinn milli Alþýðu-
flokksins og Sósíalistaflokks
ins er enn fyrir hendi. Og
vissulega er ekki hægt að
ætlast til þeirrar góðgerðar-
starfsemi af Alþýðuflokkn-
um, að hann taki höndum
saman við Sósíalistaflokk-
inn til þess að koma honum
í ríkisstjórn án þess að á-
greiningsmálin séu jöfnuð.
Alþýðuflokknum er ókunn-
ugt um, að Sósíalistaflokk-
urinn sé horfinn frá sinni
fyrri stefnu. Hins vegar veit
hann, að sumir fyrrverandi
kjósendur kommúnistafor-
ingjanna harmaþað, að leið-
togar Sósíalistaflokksins
skuli hafa látið kommúnist-
íska einræðishyggju Og aust-
ræn sjónarmið einangra sig
í íslenzkum stjórnmálum.
Og með þeim aðilum vill
hann gjarna vinna, ef þeir
yfirgefa austræna útibúið og
gerast aðilar að íslenzku
starfi og íslenzkri stefnu.
Allt þetta ætti Þjóðviljinn
að íhuga áður en hann fær
næsta kast. Alþýðuflokkur-
inn lætur málefnin ráða úr-
slitum um afstöðu sína.
Hann biður ekki um að fá að
komast í stjórn eins og kom-
rnúnistar. Alþýðuflokkurinn
markar stefnuna og hefur
frumkvæði um ný úrræði.
ÞAÐ LÍTUR út fyrir að
Þýzkalandsmálið sé komið í
sjálfheldu hjá þeim á Genfar-
fundinum. Vesturveldin víkja
ekki frá því, að Þjóðverjum beri
réttur til að velja sér stjórn
samkvæmt almennum kosning-
um um land allt, en Rússar
halda því hins vegar fram að
eiginlega sé ekki um samein-
ingu Þýzkalands að ræða í bili.
Að sjálfsögðu munu fæstir hafa
trúað því í alvöru, að Rússar
reyndust tilleiðanlegir að sleppa
tökum á Austur-Þýzkalandi,
enda þótt'„brosið blíða“ veki þá
hugsun með þeim, sem ekki
vita betur, að þeir séu nú til-
leiðanlegir til alls. Sovétleiðtog
arnir hafa hvað eftir annað full
vissað áusturþýzku kommúnist-
ana um það, að aldrei komi til
mála að sú breyting verði gerð
á stjórnartilhögun þar, er dragi
völdin úr höndum þeirra. Með
þær fullyrðingar að bakhjarli
hafa austurþýzku kommúnist-
arnir gengið æ lengra á þeirri
braut að samrýma stjórnarfar
allt þar í landi stjórnarhögum
alþýðuveldanna í Austur-Evr-
ópu. Samið hefur verið um fullt
sjálfstæði til handa Austur-
Þjóðverjum, en allt er það að-
eins endurtekning frá því í fyrra
og breytir engu um afstöðu
þeirra til Rússa.
HVAÐ ER AÐ GERAST f
AUSTUR-ÞÝZKALANDI?
Hvernig er högum svo hátt-
að í Austur-Þýzkalandi, — al-
þýðulýðveldinu, sem austur-
þýzku kommúnistarnir halda
fram að gilda eigi sem fyrir-
mynd um sameinað Þýzkaland?
Hvernig er högum háttað með
þessari friðarelskandi þjóð í
bænda og verkamannaríkinu,
þar sem allt er eins lýðræðis-
legt og hugsazt getur? Það er
auðvelt að komast að því, ekki
þarf annars við en að spyrja
nokkra af þeim tugþúsundum
flóttamanna, sem haldið hafa
vestur yfir landamærin. Þeir
hafa þá sögu að segja, að ástand
ið sé þar nú óviðunanlegra en
nokkru sinni fyrr og stjórnar-
fjötrarnir hertir enn fastara að
þjóðinni en áður. Flóttamanna
straumurinn hefur sífellt færzt
í aukana að undanförnu. Arið
1954 nam tala þeirra 184,198,
en fyrstu þrjá mánuði ársins í
ár 42,500 og næstu þrjá mán-
uðina 57,800. Þriðja ársfjórð-
unginn komst talan upp í 73,000
— með öðrum orðum, að aldrei
hafa fleiri flúið landið en nú,
eftir að Rússar tóku upp blíðu-
brosið, og ræddu sem mest um
sættir. Orsakanna er að leita í
stjórnmála- og atvinnuháttum
austan landamæranna og ótt-
inn við að kommúnistar muni
þá og þegar loka leiðinni vestur
yfir landamærin, auk þess sem
allir austur þar efast um að
kommúnistar muni nokkurn
tíma samþykkja sameiningu
Þýzkalands. Athyglisvert er
það og, að nú flýja flestir land-
ið af pólitískum orsökum; flest
í ir flóttamannanna eru yngri en
25 ára og meðal þeirra eru marg
ir úr alþýðulögreglunni.
SLÆM AUGLÝSING
FYRIR PARADÍSINA.
Kommúnistum er ljóst, hver
áróðursáhrif þessi flóttamanna
straumur hefur, og hafa sett
strangar refsingar við flótta,
en allt kemur fyrir ekki. Betri
hugmynd getur umheimurinn
heldur ekki fengið um leiðtog-
ana og stjórnarháttuna austur
þar. Og ekki er það nein aug-
lýsing fyrir Paradísina, að flest
ir flóttamannanna eru annað
hvort bændur eða verkamenn.
Það gæti orðið nytsöm kennslu
stund fyrir margan vestrænan
kommúnista, ef hann ræddi um
hríð við þessa flóttamenn. Ef
t.il vill myndu þeir skilja slag-
orðin og hugsjónafræðina betur
á eftir.
M inningarorð
Guðmundur Oskar Olafsson
Guðmundur Ólafsson.
í DAG fer fram jarðarför
Guðmundar Óskars Ólafssonar
sjómanns, sem andaðist í Landa
kotsspítala 8. þ.m. eftir þunga
iegu.
Guðmundur Óskar fæddist í
Ólafsvík 22. október 1897 og
ólst þar upp. Um fjölbreytni í
atvinnuháttum var á þeim tíma
ekki að ræða og má segja að
um annað væri ekki að velja
en sjóinn eða sveitina. Óskar
kaus sjósóknina. Innan við
fermingu byrjaði hann að róa
á árabátum, síðan fór hann á
skútur og var á þeim um skeið.
Til marks um dugnað hans má
geta þess, að hann var þar stýri
maður, þótt ekkert hefði hann
prófið, enda átti hánn í ríkum
(Frh. á 7. síðu.)
Guðspekifélagið er 80 ára í dag
AuglýsiS í Alþýðublaðinu
GUÐSPEKIFÉLAGIÐ er átta
tíu ára í dag. Það var stofnað
í New York 17. nóv. 1875, og
voru aðalstofnendur þess og
helztu frumkvöðlar Henry Steel
Olcott, amerískur ofursti, og
frú Helena Petrovna Blavatsky,
rússnesk kona af þýzkum ætt-
um. Fyrir þessu félagi átti það
að liggja, þótt það væri bæði
fámennt og fátækt í fyrstu, að
verða alþjóðafélag, sem telur
30—40 þús. félagsmenn meðal
40—50 þjóða.
Er félagið hafði starfað í nokk
ur ár í New York, voru höfuð
stöðvar þess fluttar til Indlands,
þar sem þær hafa lengst af ver-
ið og eru enn í Adýar í útjaðri
borgarinnar Madras á Suður-
Indlandi. En eftir að aðsetur fé-
lqgsins var flutt austur, tók því
njjög að vaxa fiskur um hrygg.
BÚðir aðalstofnendurnir voru
miklir fyrirlesarar og rithöfund
ar. Eyddi Oleott ofursti, sem
kjörinn hafði verið forseti fé-
lcígsins miklum tíma í ferðalög,
ep frú Blavatsky skrifaði
hyerja bókina af annarri, er
vóktu geysiathygli um allan
h'éim. Má þar einkum nefna rit-
verkin Isis afhjúpað og Dul-
sþekin. Blavatsky féll frá sex-
tug að aldri árið 1891, en Olcott
75 ára 1907, og hafði þá verið
forseti félagsins í 32 ár.
Höfuðforvígismenn félagsins
eftir þetta voru þau dr. Annie
Wood Besant, sem var kjörinn
forseti félagsins, og C. W. Lead-
beater biskup, þar til er þau
Iétust með nokkurra mánaða
millibili 1933 og 1934. Varð fé-
lagið á heimshreyfingu á þess-
um tíma, en aðalgróskutímabil
þess hófst um 10 árum fyrir
dauða Olcotts ofursta. Þau
Annie Besant og C. W. Lead-
beater. voru bæði stórvirkir fyr
irlesarar og rithöfundar. Á öðr-
um merkum forustumönnum
félagsins má nefna rithöfund-
inn og ritstjórann Sinnet, Ge-
orge S. Arundale, C. Jinaraja-
dasa og Nilakanta Sri Ram, sem
verið hafa forsetar hver fram
af öðrum síðustu. tvo áratugi,
og rithöfundana Ernest Wood
og van der Leeuw.
Guðspekihreyfingin barst
hingað til lands 1912, er Reykja
víkurstúka Guðspekifélagsins
var stofnuð. Hún var stofnuð
;17. nóvember, og er því 43 ára
í dag. íslandsdeild Guðspekifé-
lagsins var svo- stofnuð 1920, er
’stofnaðar höfðu verið sjö stúk-
ur hér á landi. Fyrsti forseti
hennar varð séra Jakob Kxist-
insson. Hóf Jakob 1926 að gefa
út tímaritið Ganglera, er síðan
komst í eigu deildarinnar og er
nú gefið út af henni. Forsetar
íslandsdeildarinnar hafa verið
auk Jakobs þau frú Kristín
Matthíasson og Gretar Fells,
sem gegnt hefur því starfi í 20
ár.
Það er algengur misskilning-
ur, að Guðspekifélagið sé trú-
arfélag. Þvert á móti hefur það
engar játningar, sem það setur
að skilyrði fyrir þátttöku, og í
því eru menn af öllum mögu-
legum trúarflokkum. Markmjð
félagsins hefur alla tíð verið
tvíþætt: stuðla að alþjóðlegri
samhjálp og samstarfi, án til-
lits til stétta, þjóðflokka, kyn-
ferðis eða hörundslitar; að
hvetja menn til að bera saman
heimspeki, náttúrjivísindi og
trúarbrögð; og hvetja menn til
að rannsaka óskilin öfl og nátt-
úrulögmál. Þetta er mannbóta-
félag og námsfélag.
’ Nú þegar Guðspekifélagið er
80 ára berast því kveðjur og
árnaðaróskir frá vinum og vel-
únnurum um heim allan. Hér
á landi hefur líka Höpur manna
gengið undir merkj þess og Sá
hópur fer stækkandi.
S.H. i