Alþýðublaðið - 04.12.1955, Blaðsíða 4

4
Alfrýðublagjg
Sunnudagur 4. desember 1331).
Útgefandi: Alþýðuflok\urin*.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjórí: Sigvaldi Hjálmarsso*.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsso* og
Loftur Guðmundsson.
'Auglýsingastjóri: Emilta Samáelsdóttir,
Ritstjórnarsimar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusimi: 4900.
AJþýðuprentsmiðjan, Hverflsgðtu 8—10.
Asþriftarverð 15j00 á mánuði. I lausasölu lflO.
Sókn og sigrar
Bœkur og höfundar:
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefur
iðulega vikið að því, að Is-
lendingar séu engan veginn
nógu áhugasamir um fram-
leiðslumálin. Við höfum að
vísu eignazt ný og afkasta-
mikil tæki, og afköstin eru
mun meiri en í gamla daga,
en samt þyrftum við að setja
markið hærra, því að fram-
leiðslan er afkomugrundvöll
ur okkar og hlýtur að verða,
ef allt fer að óskum. Saman-
burðurinn við fortíðina er
ekki eins hagstæður og marg
ur myndi ætla. Tökum tog-
araflotann sem dæmi, en
hann hefur löngum verið
stolt okkar. Islendingar
gerðu út á kreppuárunum
1934—1937 36—37 togara.
Nú eigum við hins vegar 41
nútímatogveiðiskip. Þetta er
athyglisverð staðreynd, þó að
ekki sé rætt um þá hörm-
ung, hvað rekstur fiskiskipa
flotans er óbjörgulegri nú
en fyrir stríð vegna ofstjórn-
ar og óstjórnar. Átakið, sem
gert var í styrjaldarlokin og
meðan áhrifa Alþýðuflokks-
ins gætti í ríkisstjórn, hrekk
ur skiljanlega skammt, þeg-
ar ekki er lengur á eftir
fyigt-
Aðalverkefnið til viðreisn
ar íslenzkum sjávarútvegi er
að tryggja rekstursgrundvöll
þessa mikilvæga atvinnuveg
ar, sem íslendingar hljóta
að standa eða falla með sem
fullvalda og sjálfbjarga þjóð.
En jafnframt þurfum við að
halda í horfinu um tæki og
afköst. Möguleikar togaraút-
gerðarinnar eru nú margfald
ir á við það, sem forðum var,
þegar við fluttum fiskinn
eingöngu ísvarinn eða salt-
aðan á heimsmarkaðínn. Við-
horfin hafa gerbreytzt við
tilkomu hraðfrystihúsanna
og skreiðarverkunina, svo að
tvö stærstu dærríin séu
nefnd. Þess vegna verður
aukning togaraflotans að telj
ast tímabær og nauðsjmleg,
svo að við verðum ekki eft-
irbátar annarra þjóða og föð-
urverrungar. Alþingi, sem
nú situr, hefur til meðferð-
ar frumvarp um það efni, og
mun afgreiðslu þess áreiðan
lega verða gaumur gefinn af
alþýðu manna um land -allt.
í frumvarpinu er gert ráð
fyrir, að togaraflotinn verði
aukinn um fimmtán skip, en
þrjú af þeim smíðuð innan
lands. Einnig sú hugmynd er
fagnaðarefni. Þegar er byrj-
að að smíða stálskip hér á
landi með ágætum árangri,
og reynsla íslenzkra aðila í
skipaviðgerðum er orðin mik
il og góð. Við ættum að vera
fullkomlega til þess færir að
fylla sjálfir í skörðin fram-
vegis og vel það. Skipasmíð-
arnar hljóta að eiga sér mikla
framtíð á íslandi, og þann
iðnað þarf að efla eins og
framast er kostur. Og nú er
góðu heilli af sú öldin, að
viðgerðir á öllum stærri ís-
lenzkum skipum verði að
framkvæmast erlendis. Við
höfum gerzt sjálfum okkur
nógir í því efni.
Óstjórnin undanfarin ár
veldur því, að atvinnuveg-
irnir berjast í bökkum. En
íslendingar mega ekki þar
fyrir gefast upp. Skylda
þeirra er sú að hefja sókn og
vinna sigra á tveimur víg-
stöðvum — annars vegar að
auka framleiðslutækin og
hins vegar að tryggja rekst-
ur þeirra þjóðinni í heild til
farsældar og hamingju. Og
við erum sannarlega menn
að minni, ef þeim afrekum
verður ekki komið í verk.
Afleiðingar óstjórnarinnar
geta naumast reynzt þyngri
í skauti en heimskreppan á
sínum tíma, ef karlmannlega
or við brugðið og landsmenn
hætta að una hörmunginni.
JÓLAFUNDUR Kvennadeildar
Slysavarnafélagsins í Reykjavík
verður haldinn mánudaginn 5. des. kl. 8,30 í Sjálfstæð-
jshúsinu.
Til skemmtunar: Leikþáttur, frú Emelía Jónasdóttir
og frú Nína Sveinsdóttir.
Söngur: Séra Þorsteinn Björnsson með undirieik
Sigurðar ísólfssonar.
Upplestur: Ingimar Jóhannesson kennari.
Dans. — Fjölmennið.
Stjórnin.
frá
Auglýsið í Alþyðublaðinu
Þórður Tómasson frá Vallna-
túni: Sagnagestur II. ísafold-
arprentsmiðja h.f. 1955.
Á NÆSTA bæ við mig situr
yfirlætislaus maður á þularstóli
og rýnir í fræði sín eða ritar,
en þess myndi engan vara, sem
aðeins sér manninn í svip. Þetta
er ekki hátíðlegur síðskeggur í
virðulegri elli, heldur ungur
maður, sem hversdagslega geng
ur að búsýslu og öðrum störf-
urn, sem til falla á heimilinu,
afgreiðir póstinn fyrir okkur
og situr í sveitarstjórn, þegar
hann getúr ekki hjá því kom-
izt. En þegar komið er inn í
stofu hans, verður það brátt
ljóst að maðurinn er ekki allur
þar sem hann er séður. Á borði
hans og hillum eru ýmsar fá-
séðar bækur, blöð og skræður,
og það er alltaf fullt í kringum
hann af ýmsum gömlum og
sjaldgæfum munum, sem hann
hefur grafið upp einhvers stað-
ar, þar sem aðrir sáu ekki neitt
merkilegt.
Þessi maður er Þórður Tóm-
asson í Vallnatúni.
En þó að margt megi líta
skrýtið í kring um Þórð, gefur
það þó í rauninni harla ófull-
komna hugmynd um manninn.
Dálítil viðræða við mann, sem
eftir kynni að leita, myndi leiða
í ljós, að þessi bóndasonur er
miklu lærðari maður í íslenzkri
sögu og þjóðfræðum, en líkindi
mættu þykja til um mann, sem
ekki hefði notið háskólanáms.
Og tiltæk hin furðulegasta þekk
ing á þjóðháttum, menningar-
sögu, bókfræði, ættvísi og
ýmsu því fleiru, sem vitrum
mönnum þykir girnilegt til
fróðleiks. Ég hef stundum furð-
að mig á því, hvort Þórður
kynni allt Fornbréfasafnið,
ihefði lesið alla annála. kynni
' öll prentuð manntöl og allar
járbækur Fornleifafélagsins, að
| ótöldum ótal kirkjubókum. Og
margt fleira, sem hér skal ekki
, talið. En það, sem ég hef furð-
j að mig mest á, er þetta: Hve-
nær hefur Þórður Tómasson
haft tíma til að lesa allt þetta,
svo ungur maður? Því ég sé
ekki betur en að hann skili
verki sínu fullu hvern dag á
borð við það, sem hér gerist, og
svo mun jafnan hafa verið,
nema vetur þá, er hann las til
gagnfræðaprófs. Því lengra nær
Arfhur Honegger láfinn
FYRIR þrem dögum fékk ég
símskeyti frá forseta franska
höfundafélagsins um að tón-
skáldið Arthur Honegger væri
látið. I svarskeyti mínu sagði
ég;m.a., að mínum augum hefði
Arthur Honegger verið mestur
allra tónskálda núlifandi bæði
sem persóna og listamaður.
Þetta hafði ég einmitt líka
sagt við mína norrænu stéttar-
bræður í vor, þegar um það var
talað, hvaða tónskáld væri verð
ugast að'fá nokkurs konar Nób-
elsverðlaun í tónlist, en til
þeirra var nýlega stofnað í Finn
landi.
Hér á íslandi þekkja menn
ekki mikið til þessa tónskálds.
Einstaka hljómplötur með verk
um hans munu vera til hjá Rík-
isutvarpinu. Helgimál hans um
Davíð konung voru einu sinni
flutt hér í Þjóðleikhúsinu:
Margir íslendingar munu líka
hafa séð erlendis óperu hans
um heilaga Jóhönnu á bálinu.
Honegger var ótvírætt nú-
tímatónskáld með allri tækni
vorra tíma og þeim blæbrigð-
um, er mörgum hlustendum
þykja svo annarleg, — en hjá
Honegger var það aldrei tækn-
in, sem réði, heldur hinn sanni
innblásni: andi snillingsins.
I félagsmálum varð Honegger
foringi tónskálda á alþjóðavett-
vangi. Hann hefir skrifað víð-
fræga bók, sem heitir „Je suis
compositeur“ eða „Ég er tón-
skáld“, og lýsir hann þar átak-
anlega starfsörðugleikum tón-
skáldanna, —- hvernig þau eru
á allan máta hindruð í að þjóna
hinni sönnu list, hvernig verk-
um þeirra er misþyrmt eða verk
in drepin með helþögn. Hann
segir m.a.: „Hljómleikunum
fjölgar ár frá ári, en verkun-
um, sem flutt eru, fer fækkandi.
Hvers vegna fá ekki tónskáld
að kynna verk sín með svipuð-
um hætti og listmálarar vorra
tíma?“
Honegger varð svartsýnn, er
á leið. Þegar ung tónskáld komu
til hahs og báðu hann að kenna
sér, þá reyndi hann fyrst að
telja um fyrir þeim, — að fara
ekki inn á þyrnum stráða leið
tónskáldanna, ef þess væri nokk
ur kostur að komast hjá því.
. Honegger var seinustu ár ævi
sinnar forseti alþjóðasambands
höfunda. Ég hitti hann á „Stef ja
þinginu“ í Amsterdam 1952 og
á fundum tónmenntaráðs UNÉ
SCO í París 1953. Öll persónan
sýndi djúpa innsýn Jiinnar
sönnu mannúðar. Hann sagðist
sökum sjúkleika síns ekki vera
lengur nema skugginn af eigin
legum forseta, — en-hann kom
samt, ef hann með nokkru móti
gat, — og hann setti blæ á
fundahöldin, þótt stundum væri
mjög misjafn mannfjöldi allra
þjóða viðstaddur.
Skarð er orðið fyrir skildi.
Til eru menn sem hafa reynt
að halda því fram, að ekki þurfi
að skipta miklu máli þótt einn
listamaður falli frá eða hæfi-
leikar listamanns fari forgörð-
um, því að stefnunni sé haldið
áfram og aðrir komi alltaf í
staðinn.
Þetta er ekki rétt. Hver sann-
ur listamaður er sérstæður og
óbætanlegur, — list hans og
hæfileikar hans birtast aldrei
aftur.
Reykjavík 1. desember 1955.
Jón Lcifs.
ekki skólaganga Þórðar Tómas-
sonar í Vallnatúni. Síðan hefur
hann gengið í háskóla bókanna,
og þess þjóðlífs, sem í kringum
hann er lifað, með sínar djúpu
rætur í fortíð og minjum. Og
orðið skyggn og margfróður á
hvort tveggja, minningarnar og
fortíðina.
Þórður hefur safnað þjóðsög-
um og margháttuðum fróðleik
frá því að hann komst á þroska-
aldur, og hóf fyrir nokkrum ár-
um að gefa út Eyfellskar sagn-
ir. Komu út af þeim þrjú bindi
og urðu þær bækur mjög vin-
sælar. Eyjafjöllin eru mikil
sagnanáma og Þórður ágætur
sagnamaður, þar sem hann fer
sjálfur höndum um efni, athug-
ull, nákvæmur og samvizku-
samur, en laus við smásmygli.
Það varð þegar ljóst af Eyfellsk
um sögnum, að Þórður var ágæt
lega ritfær, hafði vald á sér-
kennilegu, persónulegu tungu-
taki og átti sinn eigin stíl, sem,
varð þroskaðri og auðkenni-
legri með hverri bók.
Næsta bók Þórðar Tómasson
ar var Sagnagestur I. og fetar
hann þar að nokkru sömu slóð,
en dregur nú efnið víðar að og
bindur sig ekki einvörðungu
við átthagana. Auk þess ritaði
Þórður á þessum árum ýmsa
skemmtilega og fróðlega þætti,
sem birtust í blöðum og tíma-
ritum. Nú kemur frá hans hendi
Sagnagestur II, þættir og þjóð-
sögur frá 19. og 20. öld.
í þessu hefti eru alls 28 þætt-
ir. Efnið er allsundurleitt og
víða dregið að, þjóðsögur, þul-
ur, formannavísur, draumar og
fyrirburðir. Er ekki að efa. að
þeim, sem þjóðlegum fræðum
unna mun þykja fengur í kver-
inu. Hins vegar finnst mér það
tæpast eins skemmtilegt aflestr
ar, eins og sumar hinar íyrri
bækur Þórðar, og ber það með-
al annars til, að í lengsta þætt-
inum, „Þáttur frá 19. öld“, er
að vísu saman kominn mjög
mikill og merkilegur ættfræði-
fróðleikur, en hann er helzti fá-
tækur að lifandi sagnaefni, sem
gefi persónunum svip og skýri
mynd þeirra, og fremur stutt-
aralega hafinn, því að þörf héfði
(Frh. á 7. síðu.)
j Kvikmyndir. \
£ TJARNARBÍÓ sýnir um^
• þessar mundir myndiria •
^ „Gripdeildir í kjörbúðinni.“. ^
^Mynd þessi er vafalaust ei-n^
ýhver bezta enska gaman- ^
( myndin, sem sýnd hefur ver ^
S ið hér að undanförnu. Hún s
Sfjallar um.alls konar óhöpp, S
S sem hrakfallabálkurinn Nor- S
S mann verður fyrir, en hann S
S er aðstoðarmaður í vöru- S
Sgeymslu kjörbúðar. Hlut-S
*!verk þetta leikur hinn nýi^
^ gamanleikari Breta, Nor- •
• man Wisdom, af mikilli;
^ snilld og er varla of sagt, að ^
^líkja megi leik hans við ^
(frammistöðu Chaplin á sín-^
V, um tíma. Vinkonu hans, Sal- ^
S ly, leikur Lana Morris, og er s
S leikur hennar mjög góður. S
S Mynd þessi er sannarlegaS
S tímabær, þar eð kjörbúðir S
S eru eitt aðalmálið á dagskrá S
ium þessar mundir, og ráð-)
b legg ég fólki eindregið að sjá ^
• hana. Það verður enginn svik •
^ inn af þeirri skemmtun. •