Tíminn - 05.03.1965, Qupperneq 9

FÖSTUDAGUR 5. marz 1965
TÍMINN
„Þetta er sannarlega
mjög þakklátt starf"
Við barnadeild Landsspítal-
ans er viðurkennt og vel met-
ið starfslið, eins og allir vita.
En bömin fá meira en venju-
lega laeknismeðferð og hjúkr-
un. Á hverjum morgni vinnur
Sigríður Björnsdóttir með
þeim og kennir þeim föndur
og ýmiss konar iðju. Sigríður
hefur kynnt sér þessa grein
sjúkraþjálfunar sérstaklega, en
hún nefnist á ensku „occupa-
tional therapy" og mætti ef til
vill kalla sjúkraiðju.
Ég leitaði eftir nokkurri
fræðslu um þetta starf hjá frú
Sigríði um daginn, og auk þess
fór hún með mér upp á Barna-
deildina og sýndi mér það
helzta, sem börnin fást við.
Vefnaður úr
afgöngum
í leikherberginu kennir ým-
issa grasa. Þar eru haglega
gerð hús með görðum umhverf
is. Kassarnir eru ættaðir af
skurðstofunni og pappír og
pappi er fengið frá röntgen-
deildinni.
Skrautlegar myndir þekja
veggi, þar eru klippmyndir úr
pappír og sömuleiðis klipp-
myndir úr afgöngum frá sauma
stofunni. Þarna eru myndir af
hinum virðulegustu kellingum
með mislita garnspotta fyrir
augu, nef og munn, taupjötl-
ur fyrir hár og skinnafgangar
verða að ágætustu húfum og
höttum.
Við skoðum nokkra vefnaði,
sem börnin eru að fást við,
þá klippa þau pjötlur í mjóar
ræmur og þræða upp á vef-
grindina. Úr þessu verða lit-
fagrir púðar. dúkar eða litlar
myndir.
Þarna er skemmtileg mynd
gerð á þunna tréplötu, á hana
eru límdir hefilspænir, skelja-
brot, korkbitar og ýmislegt
annað smálegt og kreppappír í
ýmsum litum inn á milli. í
fljótu bragði harla einfalt, en
iýnir ljóslega eins og fleira
hér, að möguleikarnir eru ótrú
lega miklir, ef góð leiðsögn
og ímyndunaraflið fylgjast að.
Síðustu daga hafa börnin ver
ið önnum kafin að búa til
bolluvendi, og tvær telpur hitti
ég fyrir, sem höfðu verið sér-
staklega röskar. Önnur þeirra,
inga, hafði gert hvorki meira
né minna en fimmtán stykki
og Gróa, sem var nokkru yngri.
hafði búið til fimm.
Ekki má gleyma mósaík-
myndunum, en Sigríður segir
mér , að börnin hafi einkar
mikla ánægju af því. Þau nota
afganga af vaxkrít, sem brædd
er í alúminíumkökuformi. Þeg-
ar það er orðið hart brjóta
krakkarnir niður í litla bita.
Gipsi er hellt í kassalok og
síðan er farið að raða bitunum
og móta myndina. Oftast er
notað vaxkrít við mósaíkgerð
en eina snjalla blómamynd sá
ég sem gerð var eingöngu úr
'oca-colatöppum.
Margt annað ei dundað vic
hér. Stundum fá þau leðuraf-
ranga frá Gutenberg og gera
þá buddur, belti og festar. Sig-
ríður sníður til leðrið og klipp
ir, en síðan setja börnin það
saman.
Drengur einn hefur gert
rammgerðasta vígi íyrir tind-
átana sína og er það útbúið
úr eldspýtustokkum og tvinna
keflum.
Börnin vinna saman
að stórri klippmynd
í herberginu ber einna mest
á stórri veggmynd, og er hún
árangur af samvinnu barna á
ýmsum aldri. Þar hafa verið
klippt út stór frumskógartré
og límd á pappírinn, sömuleið-
is alls konar dýr, hestar, fílar,
apar, fuglar í trjám og lofti.
Dýrin bera með sér, að þarna
hafa unnið saman börn á ólík-
asta aldri, mörg dýrin eru auð-
þekkjanleg, en um önnur leik-
ur nokkur vafi.
Það má segja að þarna sé
eitthvað fyrir alla, líka þau
sem eru dálítið löt og vilja
helzt ekki hafa mikið fyrir.
hlutunum. Þau geta fengið
sandpappír og þrýst áhannfilt
efni og garnspottum eftir
kúnstarinnar reglum og situr
þetta þá nokkumveginn fast á.
Sigríður tekur fram stafrófs
plötur og sýnir mér. Hún teikn
Leikföngin eru vönduð
og f jölbreytileg
Næst liggur fyrir að kynna
sér leikfangaskápinn.
Leikföngin eru flest úr viði
og máluð hreinum, sterkum lit
um. Sigríður segir mér, að allt
sé lagt upp úr því að hafa
vönduð leikföng og hafi þessi
leikföng flesta eiginleikana,
þau eru hættulaus og sterk og
skemmast varla nema eitthvað
týnist úr þeim. Hvert leikfang
hefur ýmsa breytingarmögu-
leika, hús sem hægt er að taka
sundur og setja saman afttur
og reynir þá á handlagni og
athygli barnanna. Málaðar
myndir á tréspjöld fyrir litlu
börnin, úr því umhverfi sem
þau kannast við. Ýmiss konar
púsluspil og röðunarleikföng,
skringilegur kall á hjóli, sem
litur til hægri og vinstri og
hjólar af krafti þegar einhver
dregur hann á eftir sér, tusku-
brúða, sem öllum þykir vænt
um og fleira mætti telja.
Andleg og líkamleg
þjálfun
— Starf þitt við deildina er
sem sagt ýmiss konar föndur-
kennsla. Viltu segja mér
eitthvað meira um hana?
börnin læri föndur, sem þau
geta dútlað við, þegar heim
kemur, sérstaklega í því til-
felli, þegar þau þurfa að
halda kyrru fyrir, meðan
þau eru að jafna sig.
Sem dæmi get ég nefnt, ef
barn er skorið upp, þá fær
það hlutlausa iðju, meðan það
er að jafna sig. Fyrst með
samtölum og siðan að skoða
með því bækur og fleira. Eft-
ir því sem barninu vex þrótt-
ur er því fengin einhver auð-
veld iðja. sem veldur litlum
Rætt við Sigríði Björnsdóttur um sjúkra*
þjálfun á barnadeild Landspítalans . . . . .
ar stafi á pappír, börnin klippa
út og líma á litlar plötur. Á
eina stóra plötu eru svo gerð-
ir sams konar stafir og síðan
sýsla börnin oft lengi við það
að raða hverjum staf á réttan
stað á stóru plötunni.
Nokkur börn hafa búið til
stóra eldavél úr trékassa, sett
undir hana fjóra fætur og fest
þunna masonítplötu ofaná. Vél
in er hvítmáluð og gerðar á
þrjár svartar hellur, svo að
þetta lítur út hér um bil eins
og alvörueldavél.
— Margir halda, að það sé
bara föndur, segir Sigríður, en
það er miklu víðtækara og
byggist meðal annars á samtöl-
um við börnin og síðan á ýmiss
konar iðju og leik. Tilgangur-
inn er fyrst og fremst að
gleðja börnin og skapa þeim
dægrastyttingu, sem í sjálfu
sér verkar læknandi, og gefa
þeim tækifæri til heppilegra
leikja og að upplifa eitthvað
skemmtilegt, til dæmig hlusta á
grammófónplötur, sem gerðar
eru fyrir börn. í öðru lagi, að
hreyfingum. Það er áríðandi
að fylgja vel eftir, með því að
fá barninu í hendur örvandi
viðfangsefni, sem ofreynir það
ekki. Þegar barnið fær að hafa
fótavist verður það svo virkur
þátttakandi. Þá getur það valið
sér sjálft verkefni, þegar það
kemur fram á leikstofuna og
ennfremur hjálpað til við ým-
islegt, svo sem að setja dót á
vagninn handa hinum, sem í
rúmunum eru, taka til áður
en við yfirgefum leikherberg-
ið og fleira.
Haglega gert hús úr pappa og garður me8 krep-pappirstrjám.
Hverju barnl er sýnd
athygli
— Er starfið þá ekki mjög
einstaklingsbundið?
— Jú, ekki er hægt að segja
annaðr Ég reyni að hafa per-
sónulegt samband við hvert
barn. En ég legg mig líka fram
um að mynda hópa barna, sem
eru á svipuðu aldurs- og
þroskaskeiði og það er eðli-
legt, að þau vinni saman. En
hvert barn fyrir sig má ekki
fara á mis við einstaklingsat-
hygli. Við reynum að
hafa þetta sem líkast leikjum
og iðju heilbrigðra barna, en
verðum auðvitað að laga það
eftir ástandi hvers og eins.
— Hvað fást þau helzt við.
meðan þau eru rúmliggjandi?
— Þau búa ýmislegt til,
klippa út, líma og sauma. Þeg-
ar þau koma á fa;tur fá þau
ný verkefni. Þá )æt ég oft
hvern hóp fá eitthvað sameig-
inlegt að vinna. f sambandi
við þessa iðju, reynum við —
eins og þú sást — að láta þau
nota ýmsa afganga, láta þau
búa til úr engu, ef svo má að
orði komast. Bæði er það gert
í sparnaðarskyni og auk þess
er þeim hollt að læra, að ekki
er alltaf nauðsynlegt að hlaupa
út í búð. Við vefnaðinn notum
við til dæmis hvorki fyr-
irmyndir né hefð, heldur eru
þau alveg frjáls. Þeim finnst
það líka miklu meira spenn-
andi. Þegar við byrjum vitum
við ekki, hvernig þetta verð-
ur á endanum. Við klippum
niður garn og tuskur og smell-
um þessu einhvern veginn sam
an. Ég álít, að þessi aðferð
við vefnaðinn örvi ímyndunar-
aflið. Þau þurfa að sjá út,
hvernig þau vilja hafa það og
þessi reynsla þroskar tilfinn
ingu fyrir efni, áferð og lita-
samsetningu. Drengir fást við
vefnað og jafnvel útsaum, engu
síður en telpur. En þegar nýi
barnaspítalinn tekur til starfa
vonast ég til, að fleiri mögu-
leikar verði fyrir drengi, til
dæmis fáum við hefilbekk
handa þeim.
Nám heima
og erlendis
— Hvar bjóstu þig undir
þetta starf?
— Ég tók teikni- og fönd-
urkennarapróf hér heima. Svo
vann ég við það í leikskólum
og barnaskólum og sömuleiðis
í Kvennaskólanum. Eftir það
fór ég til framhaldsmenntunar
í Englandi og var við starfs-
þjálfun í tvö ár á barnasjúkra
húsum. Átta mánuði var ég við
sömu störf í Kaupmannahöfn
og stuttan tíma í Svíþjóð. Við
alla meiri háttar spítala er-
lendis þykir þetta orðið sjálf-
sögð starfsgrein og fastur lið-
ur í sjúkrahússstarfinu. Á sum-
um sjúkrahúsum nota læknar
þessa starfsemi sem aðferð,
til að komast sjálfir i nánara
samband við börnin. Sérstak-
lega þau börn, sem eiga erfitt
með að tjá sig eða sýna mót-
þróa eða einhvern annan erfið-
leika. því að í leikjum sýna
börnin persónuleika sinn, hug-
myndir og hugsanir og í Lik
eiga slík börn auðveldara með
að samlagast öðrum, jafnt börn
um sem fullorðnum. Og þetta
er sannarlega mjög þakklá.,
starf. Börnin gleðjast við þessa
iðju og taka þátt í leik og
starfi af lífi og sál og þá er
auðvelt að gleðjast með þeim.
HK.