Alþýðublaðið - 02.11.1956, Page 5

Fösíudagur 2. nóv. 1958
Alþýlíubladii
s
KVIKMYNDIRNAR eru eitt
af mestu menningartækjum nú-
tímans. Að sjálfsögðu er .hægt
að misnota þetta menningar-
tæki, en þannig er um alla skap
aða hluti, enda hefur það verið
gert og er enn. En þær eru eins
og það, sem fólk vill lesa, fólk
vill sjá allt, kynnast öllu svo
að það fái tæ'kifæri til að velja
og hafna. — Kvikmyndalistin
er ekki gömul, en þannig er og
um flest það sem setur, mestan
svip á nútímann, svo stórkost-
legar hafa framfarirnar orðið
síðustu öld.
Fólk sækir mjög kvikmynda
húsin hvar sem er í heiminum.
En ég efast um að nokkurs stað
ar sé aðsóknin eins mikil og hér
í Reykjavík. Hér eru átta kvik
myndahús. Þau munu taka í
sæti um 3500 gesti. Það mun
láta nærri að um helgi sæki
um 15 þúsund gestir kvik-
myndahúsin. Þetta er mikið
begar haft er í huga, að hér eru
aðeins um 60 þúsund íbúar. ■—
Miklir fjármunir fara í þetta
hjá fólki, en yfirleitt er það góð
skemmtun að fara í kvikmynda
hús, jafnvel þó að myndirnar
séu misjafnar, eða allt frá morð
reyfara og káboy slúðri upp í
frábær listaverk gjörð. eftir
foeztu snildarverkum heims-
foókmenntanna. Ef til vill veld-
nr einangrun okkar nokkru um
foina miklu aðsókn að kvik
myndasýningum.
Elzta kvikmyndahús landsins
er hálfrar aldar gamalt í dag.
Það hefur verið nágranni Al-
jþýðublaðsins í nokkra áratugi
•— og allt af góður nágranni,
fover svo sem verið hefur hús-
foóndinn þar. Gamla bíó tók til
starfa þegar aðeins voru ellefu
ár liðin frá því, að fyrst var
farið að sýna kvikmyndir í
foeiminum. Það var danskur
stórkaupmaður, Warburg að
nafni, sem setti Gamla bíó á
stofn. Hann hafði haft nokkuð
samband við Eskifjörð og gegn
um þau sambönd fékk hann
fougmyndina um kvikmynda-
sýningar í Reykjavík. Réði
foann tvo menn til þess að
stjórna fyrirtækinu, sem báð-
ir voru danskir. Annar, Albert
JLiind, kom frá Kaupmannahöfn
til starfsins, en hér var P. Pet-
ersen ljósmyndari og átti hann
eftir. að koma mjög við sögu
kvikmyndahússins.
Hinn 10. október árið 1906
birtist svohljóðandi auglýsing
í ísafold:
„Reykjavíkur Biograftheater
byrjar í þessum mánuði í Breið
fjörðshúsi, sýningar sínar á lif
andi myndum.
Nýtt prógram hverja viku
Sýning á hverju kvöldi.
Hljóðfærasláttur og rafiýsing.
Úr prógrömmunum má nefna:
Hs. Hátign Friðrik 8. tekur við
konungdómi. Alþingismenn í
Khöfn, og margt annað.
sínum forráð. Enda fengu
I stjórnendur að kenna á þessu.
Ókvæðisorð voru skrifuð á
,.plaggöt“ hússins og æpt var á
I sýningum. Sami maður vann
i við mótor hússins. Að vísu
átti hann að vera dyravörður,
en vegna mistaka mætti mótor
maðurinn sjaldan og varð kunn
ingi minn þá bæði að gæta mót-
orsins og dyranna — og var því
á sífelldum þönum.
Petersen starfaði þannig við
kvikmyndahúsið frá" byrjun,
en hann keypti eignirnar árið
1913 — og átti þó ekki fyrir
Hafliði Halldórsson.
Ath. Sýningarskálinn verður
byggður til batnaðar.“
Auglýsing ber öll merki tíma,
sem þá voru. Þá var Reykjavík
að breytast úr því að verða
hálfdanskt sjávarþorp í ís-
lenzkan höfuðstað.
En í mörgu var að snúast,
enda merkilegt fyrirtæki að
taka til starfa: Kvikmyndir, raf
lýsing, hljóðfærasláttur. Þetta
hlýtur að hafa verið eins
og sprengikúla í bæjarlífinu.
Sýningar gátu þó ekki hafist í
október, en þær hófust 2. nóv-
ember. Margar hrakspár fylgdu
fyrirtækinu úr hlaði og allmik-
il andúð var á því. Gamall mað
ur, sem ég hef talað við, hefur
sagt mér, að margir hefðu álitið
hér vera um hið mesta forað
að ræða, sem myndi eyðileggja
þjóðina, kenna henni lausung
og saurlifnað, jafnvel glæpi og
auk þess eyða fjármunum
manna, sem aldrei vissu fótum
Félag ísl. hljóðfæraleikara hyggsf
koma á fóf hljómlisfarskóla
Skólinn á að taka til starfa eftir áramót.
Á AÐALFUNDI Félags íslenzkra hljóðfæraleikará í marz
síðastl. var ákveðið, að félagið kæmi á fót hljómlistarskóla. —
Hefur nú verið ákveðið að skóli þessi taki til starfa upp úr ára-
Knótunum, í byrjun janúarmánaðar.
Stjórn FÍH og skólaráð hins færi. Hafa nokkrir færustu
nýja skóla ræddi við blaðamenn
í gær.
TIL MENNTUNAR ÍSL.
HLJÓÐFÆRALEIKURUM
Formaður skólaráðsins, Þor-
valdur Steingrímsson skýrði
svo frá, að væntanlegur hljóm- |
listarskóli væri stofnaðuí til
menntunar íslenzkum hljóð-
færaleikurum, jafnt byrjend-
um sem þeim, er lengra væru
komnir. Yrði í skólanum kennt
allt, er við kæmi starfi hljóð-
færaleikai^. Nemendum yrði
gefinn kostur á því að kynnast ^
starfi hljóðfæraleikara í hljóm
sveit, jafnframt þjálfun og
kennslu á ýmis konar hljóð- í
hljóðfæraleikararnir verið váld
ir til þess að kenna við skólann.
MARGAR GREINAR
KENNDAR
Þessar greinar verða kenndar
við skólann: Fiðluleikur, kenn-
ari Þorvaldur Steingrímsson,
lógfiðluleikur: Sveinn Ólafsson,
cello: Jóhannes Eggertsson,
kontrabassi: Jón Sigurðsson,
flauta: Ernst Norman, oboe:
Paul Pudelsky, klarinett: Vil-
hjálmur. Guðjónsson og Gunnar
Egilsson, fagott: Hans Ploder,
saxofónar: Vilhjálmur Guðjóns
son, Þorvaldur Steingrímsson,
Sveinn Ólafsson, trompet:
Framhald á 7. síðu.
Hilmar Garðarsson.
þeim, en þetta átti framtíðina
fyrir sér. Breiðfjörðshúsið við
Bröttugötu reyndist fljótt bæði
alltof lítið og ófullkomið, og
eiga þó margir Reykvíkingar
góðar minningar þaðan, því að
alltaf fin'nst öllum að kvikmynd
irnar í gamla daga hafi verið
miklu betri en nú, og þannig
mun þetta verða á öllum tím-
um. Árið 1925 hóf Petersen
byggingu núverandi Gamla
bíós við Ingólfsstræti og þar
tók kvikmyndahúsið jál starfa
árið 1927. Vandaði Petersen til
hússins hið bezta, enda full-
nægir það enn ströngustu kröf
um. Árið 1939 seldi Petersen
kvikmyndahúsið hlutafélagi,
sem stofnað hafði verið til
kaupanna og eru forstjórar nú
Hafliði Halldórsson og Hilmar
Garðarson. Bíópetersen, eins
og Reykvíkingar kölluðu hann
og hann undi sjálfur vel við,
fluttist alfarinn til Kaupmanna
hafnar og þar rekur hann kvik
myndahús. Hann var mjög vin-
sæll maður og sáu margir eftir
honum. Hinir nýju forstjórar
hafa haldið .vinsældum kvik-
myndahússins, enda má full-
yrða um leið og það er elzta
kvikmyndahús landsins, er það
um leið hið virðulegasta, hefur
sýnt fjölmargar ágætar mynd-
ir — og sáralítið af rusli. Það
hefur og vakið athygli fyrir hóf
samar auglýsingar og virðist
mönnum því, sem þeir geti
treyst auglýsingum þess til
fullnustu.
Margar framfarir hafa orðið
í heimi kvikmyndanna síðan
Gamla bíó tók tTT starfa fyrir
hálfri öld, en það hefur fylgst
með þeim öllum — og alltaf
haft hraðan á í því efni. Nú, á
hálfrar aldar afmælinu, hefur
það sýningar á svokölluðum
Cinemascope-myndum, en
Cinemascope er fullkomnasta
töku og sýningaraðferð, sem
þekkist nú.
Gamla bíó er virðulegt fyrir
tæki, Það nýtur mikilla vin-
sælda — og við sem notið höf-
um gestrisni .þess og fylgst höf
. um með störfum þess, þökkum
N G Þ A
(Frh. á 3. síðu.)
Núverandi ríkisstjórn hefur verið mjög dugleg við að
skipa nefndir, síðan hún kom til valda. Þetta er fyrst og fremst
merki um það, að hinir nýju ráðherrar eiga mikið af ábuga-
málum og vilja koma mörgu til leiðar — þó ekki fvrr en málin
hafa verið vel undirbúin.
Hvað er nefnd? Það eru tveir eSa fleiri menn, sesra
falið er að vinna ákveðið verk. Auðvitað verða ráðherr-
arnir að fela hinum og þessitm sérfróðum irthnuin undir-
búning mála — þeir geta ekki gert allí sjálfir.
Áhugaleysi og dej'fð var orðið einkenni íhaldsráðherr-
anna, sem setið höfðu í ríkisstjórnum í 14 ár. Og áhugalausir
menn skipa engar nefndir. Þess vegna fárast íhaldsmenn yfir
áhugamálum og nefndum hinna nýju ráðherra.
o—o o-—o o—o
íhaldsmönnum hefur þótt stjórnarantístaða vera ábyrgðar-
laus undanfarin ár, þegar þeir voru í stjórn. En nú eru þeir verri
en nokkur andstöðuflokkur hefur verið að þessu leyti. Bjarni
Benediktsson hefur meira að segja tekið við hinu gamla hlut-
skipti Einars Olgeirssonar, að vera allra þingmanna málug-
astur og flytja helzt ekki minna en klukkutíma ræðu hverju
sinni.
Þingmenn hafa hlustað á Bjarna höggdofa — ©g
undrast hin andlegu heljarstökk hans stóriega. Slíka póli-
tíska fimleika hefur ekki getið að Mta á þimgi fyrr. Hanu
var áður einn aðal fylgismaður jafnvægisstefnunnar í efna-
hagsmálum, en ræðst nú á þá stefnu og vegsamar verð-
bólgustefnuna. Bjarni hefur til skamms tíma verið á móti
uppsögnum manna úr Keflavíkurvinnu, en ræðst nú á dr.
Kristinn fyrir að hafa ekki sagt fleirum upp. Hann hefur
fylgt fjármálastefnu undanfarinna ára, en segir nú, að sú
stefna hafi alls ekki spyrnt gegn verðbólgunni. Þannig
mætti Iengi telja.
o—o o—o o—o
Almenningur tók ekki mikið eftir fyrstu ályktunartillögu
Sjálfstæðismanna á þessu þingi. Hún var um það, að ríkið gefi
bændum eftir milljónir, er veittar voru í harðindastyrki í fyrra.
Það mál verður sjálfsagt athugað vel á öðrum vettvangi, en
að fleygja slíkri tillögu inn í alþingi, er einmitt framferði, sem
Sjálfstæðismenn sjálfir kölluðu „ábyrgðarlaus yfirboð“, þeg-
ar þeir voru í stjórn!
o—o o—o o—o
Björn Ólafsson, heildsalinn og kólakóngurinn, á við þá
erfiðleika að stríða á alþingi og utan þess, að hann skortir al-
gerlega þau klókindi, sem einkenna málflutning flestra ann-
arra heldri manna íhaldsins. Þess vegna gloprar Björn oft út úr
sér sannleikanum um viðhorf íhaldsins til mála, sem hinir dul-
búa eftir aðstæðum.
Þetta kom til dæmis fyrir Björn í umræðunum um
dýrtíðarmálin snemma í þessari viku. Hann sagði hrern-
lega, að binding kaupsins hefði verið ágæt, en binding
verðlagsins afleit. Þetta er eínmitt Mnn sanni hugur í-
haldsins: Það þarf að binda kaup verkafólksins, en heild-
salar, kaupmenn og iðnrekendur eiga að \æra frjálsir að
því að hækka verðlagið eins og þeim sýnist!
■%
t.f
Lögin við gömlu dansana:
1. Nóttin og þú..............eftir B-6.
2. Akranes-skórnir ..........eftir Þórð skóara.
3. Iieim Yil ég ............. eftir'Pvíbein.
4. Greikkum spor............. eftir Nóa.
5. Sonarkveðja...............eftir Es-dúr.
6. Þú gafst mér allt.........eftir Mörlanda.
7. Á gömlu dönsunum (Hæll ogtá) eftir Jóa.
Lögin við nýju dansana:
1. Bláu augun eftir Baldursbrá. f
2. Hvítir svanir.............eftir Ómar.
3. Kveðja förusveins ........eftir Jónas.
4. í maí.....................eftir E. S.
5. Þú ert vagga mín, haf.....eftir Háseta. _
6. Viltu koma?...............eftir Glettinn.
7. Við gluggann .............eftir, Donna.
Gjörið svo vel að setja kross (x) framan við nöfn þriggja laga,
í hvorum flokki, — þeirra, sem yður þykja bezt.
Nafn:..........
Heimilisfang:
HÉR MEÐ fylgir atkvæða
seðill Danslagakeppni S.K.T.
1956, er nú stendur yfir.
Væntanlegir þátttakendur í
atkvæðagreiðslunni eru hvattir
til að varðveita blaðið og at-
kvæðaseðilinn, þangað til út-
varpað verður frá keppninni.
En það verður væntanlega fljót
lega, og þá tilkynnt með fyrir-
vara.
Til verðlauna er að vinna
með þátttöku í atkvæðagreiðsl-
unni. ;
Þeir, sem merkja við þaiv
(Frhu á 7. síðu.)