Alþýðublaðið - 06.11.1956, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 6. nóvember 1956.
AlþýgubragrS
i.
_ FORSETI ÍSLANDS, herra
Ásgeir Ásgeirsson, sagði í ræðu,
sem hann í'lutti hinn 1. ágúst
síðast liðinn, þegar hann var
öðru sinni settur inn í hið virðu
Jega embætti:
„Hér stendur lýðræði og þing
ræði föstum fótum. Norrænu
eðli og stjórnarfari verður ekki
kippt upp með rótum á svip-
stundu. Frá upphafi hafa ís-
Jendingar borið saman ráð sín.
Og enn byggjum vér á því, að
frjálsar umræður séu örugg-
asta leiðin til að nálgast svo
sannleik og réttlæti, sem enn
er framast áskapað að geta náð.
Ólíkar stefnur eru jafnan uppi.
,,En það er enginn skaði,“ seg-
ir Jón Sigurðsson, ,,þó mein-
ingamunur sé, heldur getur orð
ið skaði að, hvernig meining-
unum er fy!gt.“ Það er einmitt
það, sem gerir muninn, einnig
með lýðræðisþjóðum, hvernig
meiningunni er fylgt fram. Það
er hvort tveggja til, að flytja
svo mál sitt, að mest sé byggt
á fáfræði og ofstæki áheyrenda,
eða á hinn veginn að tala til
heilbrigðrar skynsemi og þjóð-
hollustu. En um ofbeldi tii að
koma fram máli sínu þarf ekki
að ræða hér á landi.“
í vor fylgdist ég sem óvirk-
ur áheyrandi og áhorfandi með
hinni hörðu baráttu flokkanna
í alþingiskosningunum, las
Stefnuyfirlýsingar og greinar í
blöðunum, hlustaði á málflutn-
ing frambjóðenda á fundum og
í útvarpi og bar saman frásagn-
ir blaðanna um frammistöðu
hinna ýmsu aðila í málasenn-
iim. Forseti íslands áréttar
þannig orð hins mikla foringja
Islendinga, Jóns Sigurðssonar:
„Það er einmitt það, sem gerir
muninn, hvernig meiningunni
er fylgt fram.“ Hann bendir á
hinar tvær gjörólíku.Ieiðir til
málflutnings, og minnir síðan
með þessum orðum á hengiflug
ið. „Um ofbeldi til að koma
fram máli sínu þarf ekki að
ræða hér á landi.“
Þessi kafli í ræðu forsetans
mun hafa — eftir það, sem á
undan var gengið —- ýtt við
mér, svo að ég ákvað að skrifa
greinarkorn um bá ófyrirleitni,
það menningarlevsi og þá
furðulegu trú á lvgina, sem er
oft ærið áberandi í málflutn-
ingi á oninberum vettvangi með
þessari þjóð.
II.
í lýðræðislandi heldur sá
flokkur eða sú flokkasamstevpa
nm stjórnartaumana, sem hef-
ur hlotið meirihluta greiddra
atkvæða við þingkosningar.
Því ber ekki að neita, að til eru
margir kjósendur, hér á landi
og annars staðar, sem hafa
hvorki vit né þekkingu til þess
að gera sér grein fyrir þjóðmál-
um. Þessir kjósendur hljóta
alltaf að greiða atkvæði fyrir
áhrif vandamanna, vina eða
húsbænda. Þá er og til margt
svo ístöðulítilla eða kærulausra
kjósenda;' að þeir verða ávallt
bitbein stjórnmálalegra áróð-
ursmanna, og svo falla þá at-
kvæði þeirra á þennan eða hinn
frambjóðandann án tillits til
þess, hvaða ráð skynsemi þeirra
kynni að gefa þeim, ef þeir
beittu henni til athugunar
málavöxtum og manngildi. En
þrátt fyrir þetta er það stað-
reynd, að svo margir hafa vits-
muni, þekkingu og skilning til
að mynda sér skoðanir, að úr-
slit kosninga ættu að verða
þeim mun heillavænlegri, sem
kjósendur fengju gleggri og
skilorðari greinargerðir fyrir
stefnu flokka, gangi og úrslit-
um mála og gerðum ríkisstjórn
ar og þingfulltrúa. Þess mætti
því vænta, að þeir, sem tala1
Guðmundur Gíslason Hagalín:
GREIN ÞESSI, sem birtist í nýútkomnu hefti Eim-
reiðarinnar, fjallar um áróðurinn og ófyrirleitnina í ís-
lenzkri þjóðmálabaráttu og er hörð gagnrýni á íslenzka
blaðamennsku. Telur Alþýðublaðið hugvekjuna svo tíniá-
bæra og athyglisverða, að því er ljúft að koma henni á
framfæri við lesendur sína með góðfúslegu leyfi greinar-
höfundar og ritstjóra Eimreiðarinnar, Guðmundar Gísla-
sonar Hagalíns. Er ekki ósennilegt, að umræður verði um
þetta mál, og tvímælalaust eiga aðfinnslur höfundarins
erindi til allra hugsandi Islendinga.
Niðurstaða Hagalíns er sú, að staðreyndirnar séu eng-
an veginn virtar sem skyldi í blöðum, á fundum og í út-
varpi, þegar kosningaþarátta fer fram hé á landi. Sagt
sé mjög ósamhljóð’a frá upptökum og gangi mála, allir
vilji þakka sér eða sínum flokki það, sem vel hefur verið
gert og reynzt gagnlegt og vinsælt, og einum og sérhverj-
um oftast mikið í mun að koma því á andstæðingana,
sem illa hefur tekizt og orðið óvinsælt. Þá sé það mjög
áþerandi, hve allir séu oftast samtaka um að ganga á
svig við sannindi, sem þeir hyggi, að illa láti i eyrum
kjósenda. Einnig skeri það mjög í augu, hve lítt hinum
ýmsu blöðum beri saman um fylgi flokkanna á fundum
og framgöngu ræðumanna í málasennum. Loks sé heldur
ekki fágætt að dæma úr leik mál og málstað með því að
sverta forvígismennina og án þess að bera fram nokkur
rök, sem við komi málinu sjálfu eða málstaðnum.
máli flokkanna í ræðu og riti,
kostuðu allir kapps um að segja
sem sannast og réttast frá stað-
reyndum, en síðan væri deilt
út af því, hvaða ályktanir
skyldu af þeim dregnar.
En á þessu mundi ærinn mis-
brestur á vettvangi íslenzkrar
þjóðmálabaráttu. Engum, sem
hefur til að bera meðalþekk-
ingu og dómgreind og einhvern
áhuga fyrir meðferð og úrslit-
um þjóðmála, mundi geta dul-
izt það, ef hann hefur haft tæki
færi til að fylgjast með kosn-
ingabaráttu hér á Iandi í blöð-
um, á fundum og í útvarpi, að
þar eru staðreyndirnar engan
veginn virtar sem skyldi. Þar
er sagt rnjög ósamhljóða frá
upptökum og gangi mála, allir
vilja þakka sér eða sínum
flokki það, sem vel hefur verið
gert og reynzt gagnlegt og vin-
sælt, og einum og sérhverjum
er oftast mikið í mun að koma
því á andstæðingana, sem illa
hefur tekizt og orðið óvinsælt.
Þá er það og mjög áberandi,
hve allir eru oft samtaka um
að ganga á svig við sannindi,
sem þeir hyggja, að illa láti í
evrum kjjósendanna. Einnig
sker það mjög í augu, hve lítt
hinum ýmsu blöðum ber sam-
an um fylgi flokkanna á funa-
um og framgöngu ræðumanna
í málasennum. Blað hvers
flokks rómar fylgi sinna manna
á fundunum, og sérhvert dusil-
•menni verður í frásögn frétta-
ritara síns flokks stríðskempa,
sem leikur afar grátt jafnvel
víðkunna og þrautreynda mála
garpa úr flokki andstæðing-
anna. Svo er þá ekki að því að
spvrja, að um. sjálfa foringjana
er skrifað í flokksblöð þeirra
eins og væru þeir jafnóskeikul
ir og páfinn í Róm er í vitund
sannkaþólskra sálna. Ekki er
hún heldur fágæt, sú fáránlega
ósvinna, að dæma úr leik mál
og rnálstað með því að sverta
forvígismennina og án þess að
bera fram nokkur rök, sem við
komi málinu sjálfu eða mál-
staðnum. Þessi hefur verið naz-
isti, þessi er kommúnisti, þessi
hefur skipt um stjórnmálaskoð-
un — sterkari rök þarf ekki
fyrir því, að mál, sem þessir
menn flytja, sé fánýtt eða jafn-
vel skaðlegt — eða skoðun
þeirra á einhverju málefni frá-
leit firra.
III.
Það er síður en svo, að þeir
þykir með öllu ósæmilegt að
grípa til á vettvangi daglegs
lífs. Það er sem trúin á gildi og
réttmæti blekkinga og ósann-
inda hafi mengað þannig sjálft
loftið á orrustuhóli íslenzkra
þjóðmála, að upp á hann megi
margur maðurinn alls ekki stíga
fæti sínum, án þess að í hon-
um sortni tungan.
Og hversu er svo ástatt með-
al þeirra almennu kjósenda,
sem þannig eru að skynsemi og
skapgerð, að þeir hafa skilyrði
til að mynda sér skoðun og
fylgja henni?
Með tilliti til þess, sem hér
er fjallað um, mundi mega
skipta þeim í þrjá flokka. í ein-
um þeirra eru menn, sem óháð-
ir moldviðri blekkinga og ó-
sanninda hafa valið sér þá leið
á sviði stjórnmálanna, sem
skvnsemi þeirra og að nokkru
skapferli og lífsafstaða hefur
vísað þeim. Þá könnumst við
allir við hóp af mönnum, sem
svo hefur sortnað fyrir augum
á vettvangi þjóðmálanna, að
þeir vilja þar helzt ekki nærri
koma, greiða sumir alls ekki
atkvæði við kosningar, en aðr-
ir með hangandi hendi og þá
helzt með tilliti til einstakra
mála eða manna, sem þeim virð
ast að skömminni skástir í svip
menn, sem þannig flytja mál inn. En loks er svo ærinn fjöldi,
ýkjulaust þúsundir kjósenda,
sem. smátt og smátt hafa sefjazt
sitt í blöðum eða á mannfund-
um, séu óvandaðri í almennri
viðkynningu eða í einkalífi sínu
en aðrir borgarar þjóðfélags-
ins. En sú lævíslega og löngum
freistandi svarta lífsregla, sem
er höfuðfjandi raunverulegs
lýðræðis — alls réttlætis, alls
jafnaðar, allrar mannúðar, allr-
ar mannsæmandi þjóðfélagsþró
unar — að tilgangurinn helgi
tækin, hefur á sviði þjóðmál-
anna gagnsýrt hugi fjölmargra,
svo að þeir hika ekki við að
beita þeim vopnum, sem þeim
og þar með blindazt af iðkun
stjórnmálaforystunnar á hinni
svörtu reglu, hafa tamið sér af
slíkri kostgæfni fylgi við sinn
flokk, að þeir verja í líf og blóð
allar hans gerðir og trúa hverju
orði, sem málgagn hans flytur
um hvers konar mál. Þar með
eru þeir orðnir gersamlega rök-
heldir, og svo er þá með öllu
vonlaust að sannfæra þessa
rnenn um neitt, sem brýtur í
bág við boð eða bann flokksins,
nema eitthvað alveg sérstakt
komi til — og þá helzt persónn
legs eðlis. Mundum við svo ekki
vera kornnir nokkuð langt frá
því, að það meirihlutavald, sem
ríkir þessa eða hina stundina,
sé til orðið fvrir skynsamlega
athugun kjósendanna á stefnu
flokka, gangi og úrslitum mála
og gerðum ríkisstjórnar og
þingfulltrúa?
Hvort mundi, þegar svona er
komið „meiningunni fylgt
fram“ á heillavænlegan hátt
fyrir þjóðina — menningu hen n.
ar, frelsi hennar? Ég hygg, að
svar þeirra, sem yfirvega málíð
af ..heilbrigðri skynsemi og
þjóðho]]ustu“, svari þessari
spurningu neitandi. Þegar á-
standið er orðið þannig, að höf-
undar stjórnmálagreina og
stjórnmálafrétta og forystu-
menn, sem tala til þjóðarinnar
á mannfundum, fara með blekk
ingar. stýfa sannleikann og láta
sér jafnvel ekki fyrir brjósti
brenna að bera fram ósannindi
— og þúsundir kjósenda hafa
tamið sér að líta á allt, er stend
ur í fJokksblöðum þeirra eða
frara gengur af munni ein ■
I hverra af forystumönnum
iflokksins sem óhagganlegt lög -
mál til eftirbreytni við hvers
i kcnar mikilvægar kosningar,
þá er stutt að því gerði, sem
skilur lýðræði og einræði. Er
iþað svo óhugsanlegt, að flokk-
ur, sem ætti öðrum ófyrirleitn
ari foringja, færi yfir þetta
gerði — og íorystumennirnir,
sem einir mættu tala í heyr--
anda hljóði, flyttu ávarp til
þjóðarinnar, þar sem þeir tjáðu
henni ■— við dynjandi húrra-
hróp og lóíaklapp hrifinna fylg-
ismanna —, að þeir hefðu orðið
að taka mm stundarsakir öJl
völd & sínar hendur, til þess að
koma í veg fyrir harðstjórn
þeirra, sern setið höfðu á svik-
ráðum við frelsi og réttlæti?
IV.
Þung refsing liggur við því
aS stela fjármunum manna,
; hvort sem þar er gengið beint
I að verki eða beitt lævísi og föls
lunum; Þeim, sem slíkan verkn-
jað fremja, er refsað með fang-
I (Frh. á 7. síðu.)
Frá Sameinuðu þjóðu
Erflðleikar í landbúnaSi
UPPSKERUÁRIÐ 1955-1956
var framleiðsla matvara og
landbúnaðarafurða í heild í
heiminum 3% hærri en árið
áður. Verðlag landbúnaðaraí-
urða fór hins vegar lækkandi
og í flestum löndum eru með-
altekjur bænda lægri nú en
þær voru fyrir nokkrum ár-
um. í mörgum iðnaðarlöndum
hefur verið stefnt að því,- að
framleiða einungis þær land-
búnaðarafurðir, sem íbúar
landsins þarfnast sjálfir. Sé
hins vegar litið á landbúnaðar-
málin í heiminum í heild má
segja, að framboð og eftirspurn
standist nokkurn veginn á. —
Fyrningar eru í heild þær
sömu og þær voru fyrir nokkr-
um árum.
Þessar upplýsingar eru í
skýrslu FAO (Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sarn-
einuðu þjóðanna), sem nýlega
hefur verið birt. Það kemur
fram í skýrslunni, að. í iðnað-
arlöndunum virðist vera lögð
meiri áherzla á byggingafram-
kvæmdir en að yrkja jörðina.
Fiskveiðar hafa hins vegar
aukizt og bómullarræktun og
ræktun brauðkorns, sem var í
afturför, hefur aukizt nokkuð
á ný. Trjáræktarþjóðirnar
hafa aldrei flutt út jafnmikið
af timbri og á síðasliðnu ári.
Allir reyna að vera sjálf-
um sér nógir.
Aukning landbúnaðarfram-
leiðslunnar varð mest í Norður-
Ameríku og á Kyrrahafssvæð-
inu, þar sem fyrningar vorú
mestar fyrir. í hinum fjarlægu
Austurlöndum hefur landbún-
aðarframleiðslan einnig auk-
izt. En bæði í Austurlöndum
og á Kyrrahafssvæðinu varð
framleiðslan um 10% minni
en hún var fyrir stríð, þegar
reiknað . er hlutfallslega við í-
búatölu.
•í vanyrktu löndunum hefur
framleiðsla ‘eggjahvítitókrar
fæðu aukizt, þ. e. framleiðsla
kjöts og fisks. I iðnaðarlönd-
unum, aðallega í Vestur-Ev-
rópu. var framleiðslan svipuð
og árið áður. í hinum síðar-
nefndu löndum hefur verið
lögð megin áherzia á að bæta
gæði framleiðslunnar til þess
að gera fæðuna sem marg-
hreytilegasta.
Heimaverzlunin með land-
etnt alla
búnaðarafurðir reyndist 5 %
hærri en árið áður og er það
nýtt hámark. En samanborið
við vöxt heimsverzlunarinnar
í heild er þetta ekki mikið, þar
serti heimsverzlunin með allar
vörur er nú 70% hærri en hún
var á árunum 1934-1938.
Nákvæmar rannsóknir hafa
leitt í Ijós, að verzlun með
kjöt, korn, epli, nokkrar fisk-
tegundir og bómull hefur auk-
izt mjög hægt og er sums stað-
ar minni en hún var fyrir
stríð. Hins vegar hefur verzlun
með kaffi, kakó, banana og’
biaðapappír aukizt ört. Þær
þjóðir, sem áður fluttu inn ail
mikið af ’korni og öðrum þýð-
ingarmiklum landbúnaðaraf-
urðum stefna nú að því að
framleiða sjálfar til eigin
þarfa, því allar þjóðir vilja
verða sjáifum sér nógar í fram
leiðslu nauðsynja.
Aðalvandamál landbúnaðar-
ins um allan heim, og þó eink-
um í iðnaðarlöndunum, er að
framleiða landbúnaðarafurðir
við vægu verði til neytenda og
tryggja á sama tíma, að baend-
ur íái viðunandi laun fyrir
sína vinnu, segir í FAO skýrsl-
unni.