Alþýðublaðið - 17.01.1957, Qupperneq 5

JFimmtodlagur 17. iaM. 1957
A i þ ý g uhJ a g t g
HAHMLEIKURINiN ung-'
'verski er í raun réttri tví-
Jjsettur. Það er hinn sári og
skaromi harmleikur alþýðu-
upprei s n ari nn ar — þegar
fjöldinn hóf uppreisn gegn
harðstjórn og fátækt, sem
orðin var þjóðinni óbærileg
— og sem brotin var á bak
aftur af herjum fyrsta sósí-
alistaríkisins, sem sögur fara
af.
Ég dvaldist í Ungverja-
landi þegar atburðir þessir
gerðust. Ég sá það með eigin
augum, að uppreisnin var
hvorki undirbúin né skipu-
lögð af fasistum eða aftur-
haldssinnum, enda þótt aftur-
haldssinnar reyndu óneitan-
lega að hagnýta hana. sér til
framdráttar. Ég sá það með
eigin augum. að sovétherfylk-
in, sem skipað var til atlögu
gegn ..gagnbyltingaröflun-
um“, börðust alls ekki gegn
fasistum eða gagnbyltingar-
sinmirn, heldur ungverskri al-
þýðu.: verkamönnum, bænd-
um, stúdenturn- og hermönn-
um. Sami herinn og frelsaði
Ungverja árið 1944—45 frá
harðsíjórn þýzkra nazista,
gerði að engu samtök óðals-
eigenda og auðjöfra og lagði
þannig grundvöll að réttlátari
skiptingu jarðnæðis og sósíal-
isrtísku skipulagi, -— sá sami
her varð nú að berjast gegn
beztu sonum ungversku þjóð-
arinnar.
Að minnsta kosti 20 000
Ungverjar féllu, að minnsta
kosti 3500 Rússar féllu; tug-
ir þúsunda særðust; hús á
stórum svæðum í Búdapest
eyðilögðust eoa skemmdust:
ungverskir ættjarðarvinir
voru fluttir í útlegð hópum
saman: matvæli þraut svo að
nálgaðist hungursneyð, al-
menn örvænting greip um sig
og atvinnu- og efnahagslíf
lamaðist stórkostlega; albýða
manna varð gripin svo skefja
lausu hatri gegn Rússum og
öllu rússnesku, að vara mun í
marga ættliðu, — og allt er
þetta örlögum þrunsin af-
leiðing þess að sovétleiðtog-
arnir ákváðu að blanda sér í
gang málanna öðru sinni.
i
* Og þá er það
hinn þátturinn. Hann er
einnig blóði skráður á stræti
og torg Búdapest. Hann má
einnig lesa úr djúpum drátt-
iim sem Iangvarandi þjáning
ar hafa rist á andlit ung-
verskra borgara og tómleik-
anum í starandi augum barn-
anna. er leggjast á rúður bíla,
sem merktir eru vestrænum
þjóðum, og biðja um súkku-
laðibita — og í tárum manna
og kvenna, sem hlutu fögur
loforð, en litlar efndir. Þetta
er- hinn langi harmleikur
þeirrar staðreyndar, að ung-
verska kommúnistaflokknum,
sero farið hefur með öll völd
í te'i dinu. um átta ára skeið,
hef : hvorki tekizt að veita
þjóðinni hamingju né öryggi,
hvorki íekizt að frelsa hana
frá skorti né ótta.
Enda þótt fæstir Ungverj-
ar vilji r1 iðv aldsskipulag'ið
aftur til valda eða óðalseig-
endurna, hafa þeir flestir. og
með réttu, megnustu andúð á
stjórn kommúnista, sem birzt
hefur þeim í harðrétti, hrotta
skap og kúgun. Kommúnista-
leiðtogarnir, einkum slíkir
sem Rákosi, Farkas og Gerö,
sem hétu þjóðinni iarðneskri
Paradís og gáfu henni lög-
regluríki í staðinn og harð-
stjórn. sem gaf í engu eftir >
einræðisstjórn Horthys aðm.ír!
áls fyrir styrjöldina, bera
fyrst og fremst ábyrgð á því
að svo hefur farið. Verka-
mennirnir voru þrælkaðir,
kúgaðir og blekktir með lyg-
um. Bændurnir voru þrælk-
aðir, kúgaðir og blekktir með
IjTgum. Listamenn og rithöf-
undar voru settir í spenni-
treyju einstrengingslegustu á-
róðurskenninga — kúgaðir og
blekktir með lygum að auki.
Að segja hug sinn, spyrja ó-
þægilegra spurninga. jafnvel
að ræða síjórnmál með öðr-
um orðum en þeim innan-
tómu slagorðum, sem viður-
kennd voru af valdhöfunum,
var sama og að ofurselja sig
öryggislögreglunni, sem alls
staðar hafði augu og eyru.
Svo átti að heita. að hin há-
launaða öryggislögregla starf-
aði í þeim tilgangi að vernda
þjóðina gegn tilraunum til að
koma á aftur auðvaldsskipu-
lagi. en hinn raunverulegi til-
gangur var hins vegar sá að
verja og vernda hina fámennu
valdaklíku. í því skyni beitti
hún til hins síðasta hrotta-
legustu aðferðum, svo sem
víðtækri ritskoðun, hugarfars
eftirliti, fangelsunum. pynd-
ingum og morðum. Harmræn
ast var. að slík stjórn var köll
uð sósíalistísk. ..albvðulýð-
ræði“ og fyrsta skref komm-
únistískrar bróunar.
Heiðarlegir og traustir
kommúnistar. sem nú urðu
að lúta hínni grimmilegustu
ógnarstiórn skilvrðislaust inn
an flokksins. sáu hugsiónir
sínar og stefnuatriði troðin í
svaðið, fórnir sínar svívirtar,
traust þeirra og trú á mann-
inum hagnýtt til framdráttar
sálarlausu ofskioulasi. vél-
rænni eftirönun á sovétfvrir-
mvndinni, sem fiötraði allt
skaoandi framtak b°irra
raanna, er koma vildu á sósí-
alisma. Heiðvirðir kommún-
istar. innan og utan fangelsa
Rákosistjórnarinnar, sáu
flokk sinn ávinna sér van-
traust og andúð, en kenning-
ar sínar þannig framki.'æmd-
ar, að þær hlutu að vekja
hroll og viðbjóð með þeirri
alþýðu manna, sem þeir höfðu
vígt ævistarf sitt til heilla.
Það er því sízt að undra þótt
þessir menn tækju þátt í upp
reisn alþýðunnar: sízt að
undra þótt þeir legðu lið sitt
viðnáminu gegn innrás sov-
étherjanna.
2.
Enn er einn
þáttur þessa harmleiks, sem
ekki verður hiá komizt að
ræð'a nokkuð í greinum þess-
urn. Eii sá þáttur harmleiks-
ins er brezkur, en ekki ung-
verskur. Hann er í því fólg-
inn að við, brezku kommun-
istarnir, sem heimsóttum
Ungverjaland, vildum ekki
viðurkenna, ekki einu sinni
fvrir okkur sjálfum, hvað
væri að gerast þar í raun og
sannleika. Að við vörðum
kúgarana af lífi og sál. Allt
til þess er tuttugasta þing
kommúnistaflokks sovétveld-
anna lyfti hulunni örlítið frá
augum okkar, viðurkenndum
við aðeins það, sem við köll-
uðum „byrjunaragnúa“ á
valdatöku sósíalismans. Víð
létumst þess fullvissir, að
þessir „bvrjunaragnúar“
myndu hverfa úr sögunni fyr-
ir heilbrigða gagnrýni og
sjálfsgagnrýni. Eftir tuttug-
asta þingið leyfðum við okk-
ur að minnast á „víxlspor",
..glappaskot“, „rangtúlkun
sósíalismans", og einstaka
sinnum sýndum við þá fífl-
dirfsku að tæpa á orðinu
..glæpur". En við vorum enn
sem fyrr blindaðir þeirri ósk
hyggju okkar að sjá það fyr-
írmyndar þjóðskipulag þegar
orðið að veruleika. sem við
þráðum heitast að yrði á
okkar ævi. og sem okkar eig-
in áróður taldi okkur trú um,
að væri í framkvæmd.
*-** Þegar ég sagði
frá bví í Daily Worker í ágúst
síðastliðnum, að lífskjör
Þetta lítur út fyrir að vera indiánabátur, og svo kann líka að
vera, en það eru ekki indíánar í bátnum, heldur kvikmynda-
Seikarar við töku indíánamyndar.
manna í Ungverjalandi hefðu
þrengzt frá því árið 1949. og
kom fram rneð mjög hógværa
gagnrýni á nokkrum veiga-
minni framkvæmdaratriðum,
báru starfsmenn kommúnista
flokksins brezka blaðíð þung
um sökum. Flokksráðið í Sur-
re5r staðhæfði, að slíkar grein
ar græfu undan flokksagan-
um og drægju mjög úr út-
breiðslu blaðsins. Flokksráðið
í norðausturhluta landsins
varaði mig alvarlega við af-
leiðingunum, skoraði á mig
að „endurskoða afstöðu mína
og láta auðvaldsblöðin um
skæruhernaðinn og skítkastið,
en skrifa af aðdáun og hrifn-
ingu um hið Nýja Ungverja-
land, sem. ég nj'ti þeirra for-
réttinda að fá að kynnast“.
Tveim mánuðum síðar naut
ég þeirra forréttinda að sjá
hið Nýja Ungverjaland
hrynja að grunni eins og spila
borg um leið og alþýða þess
hristi klafann, og ég hlýt að
láta þá kommúnista og aðra,
sem börðust fyrir írelsi, unnu
sigur og biðu síðan ósigur
fyrir erlenda íhlutun, sitja að
aðdáun minni og hrifningu.
Þeirra er hetjudáðin — ekki
okkar. Jú, víst höfum við
kommúnistar alltaf á réttu að
standa. Við kunnum svör við
hverri spurningu, og vefjist
svarið fj’rir okkur er það fyr-
ir vafasaman tilgang spyrj-
andans — eða er hann hættur
að berja konu sína? Við er-
um leiðtogarnir; við skrifum
söguna. En hér var samin sú
saga, sem enginn okkar hafði
séð fvrir. Þær kenningar, sem
við höfðum játað fyrirfram,
urðu falskenningar á einu
dægri. En þó okkur kunni að
falla það þungt,, verðum við
að hafa hugrekki til að end-
urskoða kenningar okkar, sé-
um við sannir Marxistar. Við
megum ekki lengur una við
þá aðferð að rangtúlka stað-
reyndirnar eða þegja um þær
til þess að allt komi heim við
fræðilegar. uppskriftir eða
stjórnmálaafstöðu Sovétveld-
anna á hverjum tíma.
• Ég þekki fyrr-
verandi kornmúnista — senni-
lega hefur hann fengið við-
bjóð á flokknum —, sem
þoldi hugarkvöl fjTir allt það,
er hann varð áskynja, er hann
dvaldist í Austur-Evrópu sem
blaðamaður um langt skeið.
íFrh. a 7. síðu.).
‘ , i $
| Frí merkjabáttu r \
ÞAÐ faefur verið með hálf-1
gerðum höppum og glöppum,!
að frímerkjaþátturinn hefur
birzt undanfarið o-g þá oftast
undir föndrinu. En nú stendur
til að hann b.eíji göngu sína;
sjálfstætt á ný og verði svo um!
nokkra framtíð.
Aíeðlimir klúbbsins eru nú
orðnir hátt á annað hundrað og
verða nöfn þeirra brátt birt,
vonandi í heild.
Innlenda meðlimi skortir þó
enn, en von er á mikilli bót í
því máli. Það er sem sé mein-
ingin ef hægt verður, að hefja
vírka starfsemi á vegum klúbbs
ins. þar sem frímerkjasafnarar
geta komið saman og hlustað á
fræðslu um frímerki og reynslu
eldri safnara í þeim efnum.
Vonandi tekst að fá húsnæði
fyrir þessa starfsemi og hefja
hana sem allra iyrst.
Hugmyndin er ef hægt yrði
að halda þarna uppi fræðslu-
starfsemi á vegum klúbbsins og
þá jafnvel fleiri samtaka, er
kvnnu að vilja styðja þetta mál,
þar sem byrjendum væri kennt,
hvernig hentugast er að með-
höndla frímerki og safna þeim.
Yrði þessi fræðsla byggð á
reynslu þeirra. er eldri eru í
faginu. Auk þess hlýtur hver sá
er frímerkjasafnari telst, að sjá
að hjá slíkum klúbb yrði um ó-
takmarkaða möguleika á starfs
sviði að ræða. Svo að stórar
hugmyndir séu settar fram, að
koma á fót fríxnerkjasýningum '
o. s. frv.
Þetta er sem sé rabb um hvað
götur komið til mála og er sann
arlega von okkar a§ verðt. Hiít
er svo annað' uíSi, „. ekki er
sopið kálið þó í ausuna sé kom-
ið“. Hvað þá þegar það er bara
í pottinum ennþá.
Okkur ætti ekki að skorta
málgagn fyrir starfsemina, þar
sem frímerkjaþáttur Alþýðu-
blaðsins er okkur opinn hálfs-
mánaðarlega og verður það
vissulega styrkur fyrir klúbb-
inn að hafa kost á svo örr,i út-
komu málgagns þar sem rædd
i væru áhugamál, fræðsla veitt
og gott að ná til meðilmanna á
þann hátt um sitt hvað, er að
starfseminni lýtur.
Þetta eru sem sé vonir þær,
er við tengjum nýju ári og við
hefjum starfið örugg um að það
muni allt fara vel, því að mark
mið okkar er að vinna að góðu
málefni að því er við teljum.
Uppfræðslu og hvatning þess að
sem flestir tileinki sér á réttan
hátt það tómstundastarf, er
telja verður konung tómstunda
starfanna, auk þess að vera tóm
stundastarf konunga, frímerkja
söfnun.
Gísli Sigurbjörnsson hefur
verið svo vingjarnlegur að gefa
okkur 5 eintök af nýjustu út-
gáfu frímerkjábókar sinnar fyr
ir íslenzk merki. og mun sú gjöf
vissulega koma í góðar þarfir
við fræðslustarfið á komandi
starfsári, og erum við honum
ákaflega þakklátir fyrir. Hann
hefur enn fremur heitið okkur
að vera okkurinnanhandaríþví
er hann getur, en ekki þarf að
taka fram. að hann er með elztu
og reyndustu söfnurum hérlend
! is. Óskum við svo öllum með-
í limum og frímerkjasöfnurum
I gleðilegs árs.