Vísir - 28.07.1911, Síða 3
V í S I R
83
síðar (eftir 1800) við landsyfirrjett-
inn. Skínandi dæmi um ástandið
er »Konunglegt opiðbrjef fyrirDan-
merkur Vestindisku Eyjar, dagsett
311 a Mars 1819. um Kúabólu
setningu« (Klausturpóstur II 129).
íslendingum eru sett lög um bólu-
setning vestindiskra barna og að
ekki megi selja þrælabörn nema
þau sjeu bólusett!
Nú var ekki annað eftir af Jóns-
bók en landabrigðabálkur, lands-
leigubálkur ag rekabálkur, og nokk-
uð úr kaupabálki og farmannalög-
um; hitt var að mestu leyti fallið
úr gildi eða tekið úr lögum með
áðurnefndum eða öðrum tilskipun-
um. Þýðingin á Dönsku eða Norsku
lögum var á hinn bóginn enn ekki
til. Þá var Bjarna amtmanni Thor-
steinsson falið 1826 að gera
uppkast að tilskipun, sem átti að
inni halda alt það, sem eftir var
nýtilegt í Jónsbók »með nauðsyn-
legum breytingum«, og átti síðan
að taka Jónsbók alla úr lögum.
En auk þess átti að vera í tilskip-
uninni ákvæði um það að dönsku
lög Kr. V. með öllum þeim lögutn
sem síðar hefði gert breytingar á
þeim, skyldu gilda á íslandi með
þeim takmörkunum, sem leiddu af
landsháttum. (Nú þótti óþarfi að
þýða lögbókina.) Amtmaðurinn
treysti sjer þó ekki til þess að
vinna þelta verk í einu eða á
skömmum tíma. Varð því ekkert
úr að öll dönsku lögin yrðu lög
leiddi íeinu, en ýmsar tilskipanir frá
þeim tíma eiga hjer rætur sínar.
Ts. frá 1838 lögleiðir þannig dönsk
lög í öllum almennum sakamálum;
frá 1847 er ts. um fjárforráð ómynd-
ugra, 1850 voru nýu dönsku erfða-
Iggin lögleidd o. s. frv.
Þegar alþingi var stofnsett aftur
Noiið SUNDSKÁLANN
sem ráðgefandi þing hafði danska
stjórnin því að mestu leyti náð
takmarki sínu, að sömu lög skyldu
gilda á íslandi sem í Damörku með
þeim einum breytingum, sem nauð-
synlegar væru vegna staðhátta með
öðrum orðum að innlima ísland í
Danmörku einnig að þessu leyti.
íslendingar höfðu fylgst með og
hjálpað til.
Þegar alþingi tók til starfa hefði
átt að verða breyting á þessu. En
það varð ekki. Að vísu voru sett
mörg lög sem voru sjerstök fyrir
ísland, en öll aðallög voru dönsk.
Það lítur út fyrir að alþingi hafi
alls ekki sjeð þýðingu þess að vera
sjálfstæðir í löggjöf og rjettarfari.
Stjórnin fylgdi sinni stefnu eindregið
og alþingi veitti enga mótstöðu.
Stjórnin sendi hingað þýðingu af
dönsku hegningarlögunum frá 1866
og var hún gerð að íslenskum
lögum. Ts. um skrásetning og
mæling skipa (frá 1869) sömuleiðis.
Alþingi var að vísu nokkur vorkun
meðan það var einungis ráðgefandi.
En lítil sem engin breyting varð
til batnaðar þótt alþingi fengi lög-
gjafarvald. Flest helstu nýju dönsku
lögin voru tekin illa þýdd og sam-
þykt orðalaust og hugsunarlaust af
alþingi alveg án tillits til þess hvort
þau áttu við hjer á landi í því
formi sem þau voru samþykt. Má
t. d. nefna lög um víxla, tjekka, bú-
staðaskifti, lögtak og fjárnám, veð,
aðför, iðnaðarnám, atvinnu við
siglingar, gjaldþrotaskifti, fjármál
hjóna o. s. frv. Þegar stjórnin varð
innlend varð nokkur breyting á
þessu (fyrning skulda, hefð, veð í
skipum), en mikið er þó ábótavant
(lög um atvinnu við siglingar, við-
sviftalög o. s. frv.; tilraun til þess
að lögleiða þýðingu á dönksu sigl-
ingarlögunum).
Nú stöndum vjer þá svo að mik-
ið af helstu lögum vorum eru lje-
legar þýðingar á dönskum lögum.
Jónsbók er að mjög miklu Ieyti
numin eða fallin úr gildi, og ný
alíslensk lög eru fá.
Jeg neita því ekki að flest af hin-
um dönsku lögum sjeu í sjálfu sjer
góð. Flest þeirra eru vafalaust ágæt
fyrir Danmörku. En Danmörk og
ísland er tvent. Hnattstaða landanna,
Iandslag, loftslag og atvinnuvegir
eru aðrir; þjóðirnar eru tvær og
málin tvö; alt er svo ólíkt að lög-
in hljóta að verða ólík ef þau eiga
að geta átt við í báðnm Iöndunum.
Þessvegna er alls ekki gefið að lög
sem eru góð í Danmörku sjeu líka
góð á íslandi, og þessvegna er það
óholl innlimun að lögleiða hjer eins
og gert hefir verið hvað eftir ann-
að dönsk Iög eingöngu af því að
þau eru dönsk eða eiga vel við í
Danmörku. Ef íslendingar halda
áfram að vera svo andlega ósjálf-
stæðir, er til Iítils að vera að berj-
ast fyrir stjórnfrelsi.
Jón Kristjánsson.
(Ingólfur.)
Vorið ilmandi,
Saga frá Kóreu
eftir óþektan liöfund.
----- Frh
»Jeg mun vissulega koma á morg-
un«, mælti 1-Toreng og fórsvo með
gömlu konunni sem var að smánöldra
við sjálfa sig.« Svo á nú ofan á alt
annað að fara að gefa þessum garmi
peninga, »ógnar heimska«, já dóttir
mín á sannarlega skilið að lenda í
þessum raunum.«