Vísir - 27.04.1913, Page 2

V J b I K
Bríef. í Búda-Pest.
(Eftiralþm.Jón Ólafsson — >R.v\k«.)
Frá lo mai til 1. sept.
verður skrifsiofa vor lokuð á
Kvenrjettindakonur frá ýmsum
löndum ætla að eiga fund með sjer
í sumar í Búda-Pest.
Eins og vant er, þegar alþjóða-
fundir eru haldnir, voru boð send
ýmsum fjelögum og skorað á þau
að senda fulltrúa fyrir sitt land.
Eitt slíkt kvað hafa borist kvenrjett-
indafjelaginu hjer, og hafði Bríet
Bjarnhjeðinsdóttir talað þar á fundí
og lagt fastlega á móii því, að fje-
lagið hugsaði nokkuð um að senda
fulltrúa á fund þenna; kvað þess
enga von að fjelagið gæti kostað
• fje til þessa. Sumum fjelagsko um
hafði komið þetta kynlega fyrir, og
einhverjar jafnvel látið sjer detla í
liug, að þetta mundi koma af því,
aö Bríet þættist um ekkert vissari,
en að hún yrði ekki kosin fulltrúi
til farari .nar af fjelags-systrum sín-
um, enda fullyrða sumar þeirra, að
hafi Bríetu grunað þetta, þá hafi
hún þar átt kollgátuna. Þykir þeim
sumum misbrestur á, að hún kunni,
sem kallað er, »manna siðuc hjer
heima, og því síður fært að senda
hana sem sýnishorn og fulltrúa ís-
lenskra kvenna, langt út um lönd.
Auk þess má bæta því við, að hún
mun engan mann skilja, og enginn
hana, í höfuðborg Ungvérjalands.
Vitanlega skilur hún ekki önnur
mál en íslensku og dönsku.
En nú er það komið í hámæli,
og haft eftir Bríet sjálfri, að ráð-
herra vor hafi veitt henni fje af
landsjóði (1000 kr.?) til að fara til
Búda-Pest — væntanlega sem full-
trúi hans, eða sjálfrar sín, því að
íslenskar konur þykjast ekki við
hana kannast sem sinn fulltrúa.
Það fylgir sögunni, að Bríet sverji
og sárt við leggi, að ekki hafi hán
sótt um fje til fararinnar. Væri það
satt, þá liti svo út sem ráðherra
vor hafi neytt upp á hana þessu fje \
óbeðið, og er það því ótrúlegra,
sem fje til þess er ekki veitt á fjár-
lögunum.
En hvað er hæft í þessu?
Komið hefur íslenskum konum
til hugar að rita fundinum í Búda-
Pest mótmæli sín gegn því, að Brí-
et verði skoðuð þar sem fulltrúi ís
lenskra kvenna.
Það væri leitt ef að því þyrfti að
reka. Væri ekki nær fyrir þær að
reyna fyrst að senda Bríet sjálfri
mótmæli sín, og vita hvort það hrifi
ekki.
Því að ráðherrann sendi hana ó j
beðinn seni sinn fulltrúa — það
þarf enginn mjer að segja.
laugardögum frá
kl. 1.
Det danske Petroleum-
Aktieselskab,
Reykjavík.
Nokkrar duglegar
stúlkur
óskast til fiskvinnu í sumar. Kjörin afar góð: 32 kr. um mánuð-
inn og alit frítt. Vinnan injög lengi, líklega íram í desember, ef
þær vilja.
Komið nú þegar að semja við
Jón kaupm. Árnason, Vesturgötu 39.
% STIMPLAR
Stálstimplar (fyrir upphleypt letur) og kaut-
schukstimplar, allar mögulegar gerðir, eru
útvegaðir á afgr. Vísis.
gffijgr Sýnishorn liggja frammi.
Stimpilpúðar og stimpilblek altaf fyrirliggjandi.
Beykjayí k ur-verslanir
fyrir 40 árum.
(Úr: »Ýms atriði úr lífinu í Reykjavík
fyrir 40 árum«).
F.ftir Kjemens Jónsson.
Búðirnar í Reykjavík voru um
1870 að eins í Hafnarstræti; þó
var ein í Aðalstræti (jeg tel Fischers-
búð, nú Duus-búð, í Hafnarstræti).
Hana átti Jóhann Heilmann (nú
nýdáinn), og var hún í litlu, svörtu
húsi, þar sem Coghiil bjó síðar i
lengi, við hliðina á gestgjafahúsi
Jörgensens (nú Hólel ísland). í Glas-
gow, sem bar ægishjálm yfir öll
hús í Revkjavík, var þá verslun um
það leyti að líða undir lok. Þetta
var eðlilegt; Hafnarstræti var næst
sjónum, og þarna höfðu búðirnar
verið frá því bærinn bygðist.
Reykjavíkurbær í eiginlegum skiln-
ingi var. þá Iítið annað en kvosin
með kotaþorpunum umhverfis,
Grjótaþorpinu og Hlíðarhúsahverfi
að vestan og Þingholtshverfi og
Skuggahverfi að austan. Öll húsin
voru í miðbænum. Þó voru timb-
urhús bygð við Vesturgötu (sem
þá hjet Hlíðarhúsastígur) vestur að
Hlíðarhúsuni, og við Bankastræti
(sem þá hjet Bakarastígur) upp að
Vegamótum. Svo voru og nokkur
hús neðst við Skólavörðustíg og
fram með læknum að austanverðu,
svo sem stiftamtmannshúsið, baka-
ríið, latínuskólinn o. fl.
í flestar búðir var gengið úr
Hafnarstræti. Þó var í eina búð
(Möllersbúð, síðan lengi Hótel
Alexandra, nú nr. 16) gengið úr
bakgaröinum, fyrstígegnum dimm-
an skúr og síðan inn í bJð-
ina, sem var svo dimm, að komu
maður gat í fyrstu ekki greint neitt.
Það, sem nútíðarmanni rnyndi fyrst
bregða við að sjá, var, hve afarhá
búðarborðin voru, sjálfsagt hátt á
aðra alín. Frá einokunartímunum
var meðfædd óvinátta milli kaup-
manna og landsmanna. Þeir síðar-
nefndu álitu, að kaupmenn notuðu
hvert tækifæri til að hafa af þeim
fje, og töldu það því hvorki synd
nje lagabrot, að hnupla aftur frá
ungur og reglusamur, sem hefur
gegnt deildarstjórastöðu í þrjú
ár, óskar eftb fastri atvinnu nú
þegar.
Uppl. á afgr. Vísiá'.
kaupmanninum. Af þessu hygg jeg,
að búðarborðir. hafi verið höfð
svona há upphaflega, og svona
hjeldust þau alt fram undir 1880,
þó að slíkur hugsunarháttur væri
þá alment útdauður. Borðið í þeirri
búð, sem jeg var í, var svo hátt,
að jeg gat aldrei mælt Ijereft við
það, nema með því að standa í
stiga.
Það var ekki verið að lokka
kaupendur að rneð því að auglýsa
vörur í blöðunum. Þess gerðist
ekki heldur þörf; allir vissu hvar
hvers um sig var að leita, því búð-
irnar voru ekki svo margar eða
fjölskrúðugar. Það var heldur ekki
verið að tæla menn inn með því
að trana vörunum franr í gluggana,
enda var það ekki hægt, því bæði
voru þeir fáir og smáir, og svo
voru á hverju kveldi settir hlerar
fyrir þá að innan (í sumum búð-
um voru þó hlerar að utan), og
því hefði það verið mikið umstang að
flytja til og frá í gluggunum. í
minni búð voru tveir gluggar. Und-
ir öðrum stóð skrifpúltið, og birt-
an var ekki svo mikil fyrir, að
ástæða væri til að skerða hana. En
í hinum voru tvær glerkrukkur;
í annari voru sápustykki, sem kost-
uðu túskilding hvert, og í hinni
var brjóstsykur. Þetta var öll sýn-
ingin, og ekki voru gluggarnir fjöl-
skrúðugri í öðrum búðum.
Á sumrum, einkum um lestatím-
ann — því þá var afarmikið að
gjöra — voru búðir opnaðar kl. 6
að morgni og lokað venjulega kl.
8 að kveldi; oft gat það þó dreg-
ist lengur. En á vetrum voru þær
eigi opnaðar fyr en kl. 8 eða jafn-
vel seinna, en lokunartími var eigi
viss. Það var neínil. þá alsiða að
búðirnar voru fullar af fólki, sem
ekkert keypti. Menn hýmdu þarna,
þegar ekkert var að gjöra, sumpart
af því, að þar var þó hlýrra en úti,
eða heima í kotunum, og svo voru
þeir að voka eftir því, að einhver
náungi gæfi þeim í staupinu, —
hvert handarvik var þá borgað með
»snaps«. — Þar sem nú þyrpingin
í búðinn fór vaxandi eftir að rökkva
tók, gerðist þar venjulega hávaði
mikill, sem oft endaði í íllindum og
handalögmáli, sem búðarþjónarnir
höfðu gaman af, og rjeru því oft
undir. Búðirnar voru þannig aðal-
samkomustaður og skemtistaður bæ-
armanna, og því dróst lokun búð-
anna lengur en skyldi. Stundum
gat líka verið samviskuspurning að
loka, ef kalt og fjúk var úti, því
margir höfðu þá að litlu að hverfa,
öðru enn drykkjukránni.
Á einum tíma ársins var þólokun-
artími búða þó nokkurnveginn viss,
1 og það var frá veturnóttum til ný-
árs. Þá var sjaldan lokað siðar en
kl. 6, og settust þá allir búðarþjón-