Vísir - 02.08.1913, Blaðsíða 1

4
689
m hí
n _ , t-í
b^síir o;> ódýrasbr t<f
í verslun |;
Einars Árnasonar. m

I
m

SíimpjSa og
Iramsiglssmerki
m
litvegar afgr.
Vísis.
Sýnishorn &
liggja frammi. n . ¥

Kemur út alla daga. —Sími 400.
Afgr.i Hafnarstræti 20. kl. 9-3 og 4-8.
25 blðð (frá 30. júlí) kosta á afg-r.50 aura. Skrifstofa i Hafnarstræti 20. (uppi),
Send út um land 60 au,—Einst. blöð 3 au. opin kl. 8-9, 12-3 og 6-8. Sínii 400.
Langbesti augl.staður i bænum. Augl.
sje skilað fyrirkl. 6 daginn fyrir birtingu.
Laugard. 2. ágúsi 1913
Nýtt tungl.
Háflóð kl.5,14’ árd. og ki.5,36’ síðd.
Afmœli.
Frú Marta Einarsson.
Ungfrú Valgerður Jónsdóttir.
Einar J. Pálsson, trjesmiður.
Hans Hoffmann, verslunarm.
Jón Erlendsson, sjómaður.
Sigurður Guðmundsson, skipstj.
I
A morgun:
Póstáœtlun.
Skálholt fer norður um Iand f
hringferð.
Póstvagn kemur frá PingvöIIum.
Bíó|
Biografteater
Reykjavíkur
2., 3. og 4. ág.:
spæavvnn.
Framúrskarandi skrautleg
mynd í 3 þáttum.
Aðaihlutverkin leikin
af frægum amerískum
leikendum :
Mr. William Humphreys.
Miss Edith Stozey.
Mr. James Young.
Mr. Harry T. Morey.
Í^Mæma fógur Vitagraf-
kvikniynd.
l
í.flr |riQfnpn9Pvlðurkendu> ódyru.fást
LílAJUÖLUl Udl ávalt tilbúnar á Hverfis-
gotu 6.—Sinú 93.—HELQI og F.INAR.
|jj
Umrseöur í járnbrautar-
málinu
á fimtudaginn.
1. Járnbrautarlagning (113); I.
umr. J. M.: (framsögum.) Þetta
mál kom fyrst fyrir þing 1904, en
þótti ílla undirbúið. 1907 v*r mæl-
ing ákveðin á járnbrautarsvæðinu og
tienni lokið 1908, tók þá Th. Krabbe
að gera uppdrætti og kostnaðar-
áætlun og komst að þeirri niður-
stöðu að járnbrautarlagningin mundi
kosta 3l/2 milj. kr. og árlegt við-
hald og reksturskostnaður yröi um
100 þús. kr., áleit fyrirtækið heil-
brigt og nauðsynlegt. 1911 voru
veittar til framhaldsrannsóknar 3000
kr., er þeir Jón Þorláksson og Þór-
arinn Kristjánsson geröu. J. Þ.
gerði kostnaðaráætlun og komst aö
þeirri niðurstöðu, að aðalbrautin frá
Reykjavík austur um Mosfellssveit,
Mosfellsheiöi fyrir austan Þingvalla-
vatn, niður með Sogi yfjr Ölvesá
hjá brúnni og austur að Þjórsár-
brú mundi kosta 372 miljón kr. og
hliðarbraut frá Ölvesárbrú til Eyr-
arbakka 300 þús. kr., eða alls
3 800 000 kr. Áætlun þessi virt-
ist ábyggileg. Enginn efi á að
jámbraut þessi mundi verða Suður-
landsundirlendi til ómetanlegs gagns,
Landsbankinn
er f dag opinn aðeirts kl. 10—12 árd.
lslandsbanki
er í dag opinn aðeins kl. 10—12 árd.
og flýta fyrir ýmsum nauðsynleg-
um framfaramálum þess t. d. Flóa-
áveitunni og fleiru, og brautin ef
hún kæmist á mundi fljótt Iengd
austur f Rangárvallasýslu og gerðar
af henni ýmsar afbrautir. Fyrir
Reykjavfk kæmi hún líka til styrkt-
ar við að bera meðal annars kostn-
að af höfninui. Hafi haft góða
trú á máli þessu frá því fyrsta,
sem hinu niesta og besta fram-
faraskilyrði fyrir landið.
Braut þessi ætti að liggja
um fjölbygðustu og bestu sveitir
landsins, sem eiga mikil framfara-
skilyrðí og geta framfleytt mörgum
þúsundum manns fram yfir það,
sem nú er þar,- Sjer findist þetta
svo bert nauðsynjamál, að þeir sem
ekki hefðu trú á því, gætu ekki haft
trú á framtíð þessa lands. Gegn
þessu kynnu að konia þær mótbár-
ur, að þótt málið væri gott, kæmi
það ekki öllum landslýð að gagni.
Slíkt ætti ekki að koma til greina,
því góðs af þessu nyti y4 hluti
þjóðarinnar. Þess vegna væri skylda
landssjóðs að hjálpa því í frain-
kvæmd, því samgöngur yrðu ekki
trygðar á annan hátt. Og þótt þetta
hefði mikil aukin gjöld í för með
sjer, gæfi það miklar beinar og
óbeinar tekjur af sjer, miklu meiri
en menn gerðu sjer hugmynd um.
Til framkvæmda væru tvær léiðir,
önnur, að landssjóður tæki Ián og
gerði brautina á sinn kostnað, hin,
að fela það einhverju fjelagi gegn
tryggingu. Að athuguðu máli, mundi
reksturskostnaður hjálandssjóði verða
meiri en hjá »prívat« fjelagi; fyrstu
árin um 400 þús. kr. Því heppi-
legra að fela fyrirtækið sjerstöku fje-
lagi fyrst um nokkur ár (t. d. 10
ár), og landið hefði þá rjett til að
kaupa og taka við. Frumv. ákvæði
að landssjóður ábyrgðist fjelaginu
5°/# af öllu fje er það legði í fyrir-
tækið, þótt það þæktu háar rentur,
væri ekki fyrirsjáanlegt að þær í
nánustu framtíð yrðu lægri. Frumv.
væri komið fram eftir beiðni ráð-
herra og undirbúið af stjórninni, í
því mætti kannske ýmislegt lagfæra,
er mönnum þækti að. En áríðandi
væri, að koma þessu sem fyrst í
framkvæmd; nú væru að aukast
vesturfarir við heimsókn Vestanmanna,
því alvarlegt mál, að gjöra menn
ánægða hjer heima. Óska að mál-
inu verði vel tekið í deildinni og
kosin nefnd í það.
V. Q.: Get látið ánægju mína í
Ijósi yfir að þetta mál er komið
inn á þing. Fluíti það sjálfur fyrir
18 árum og 'átti þá í stríði við
hleypidóma og skilningsleysi manna
á þessu máli, frumvarp mitt komst
í gegnum neðri deild, en strandaði
í efri, tilboð það er jeg hafði þá,
mundi þingið hafa gleypt við nú,
svo hefði skilningur manna þrosk-
ast og hugir þjóðarinnar breyst.
Þetta væri líka áreiðanlega hið mesta
fratnfaramál, undir því væri ræktun
landssins að miklu leyti komin,
samgöngur á sjó ekki nægar nje
tryggilegar, en járnbrautir nauðsyn-
legri norður um land en á suður-
landi, þar væru nægirvegirog mótor-
vagnar ættu að duga þar til sam-
gangna. Tilboðið 1894 miklu betra
því er hjer fælist í fruinv.; það
hefði farið fram á 30 ára einkaleyfi;
brautin liefði átt að liggja norður,
Iandssjóðsstillag aðeins 50 þús, kr.
á ári og aðrar 50 þús. til stöðugra
skipaferða milli landa. Eítir þessu
væri einkaleyfið 75 ár og að gjalda
57,% af 4 milj. kr. (er mætti gera
ráð fyrir að fyrirtækið kostaði) væri
sama og 220 þús. kr. víst árstillag
úr Iandssjóði í 75 ár. (H. H.:
Nei, mundi borga rentur og rekst-
urskostnað eftir fá ár). Eins væri
fjelaginu með því veitt allar mögu-
legar undanþágur frá skyldum og
sköttum, væri inikið, að því skyldi
ekki vera leyft að flytja inn spíritus
án tolls. Áhættan væri öll lands-
sjóðsmegin, engin fyrir leyfishafa,
og það svo, að þó ágóði yrði um
síðir, renni hann allur til fjelags-
ins, en ekkert í landssjóð. Og
þótt málið væri gott, mætti
»kaupa hljóðpípuna of dýrt.c Gerir
ekki ráð fyrir að málið gangi nú
fram, en við það ætti samt ekki að
hætta fyr, en járnbrautir væru komn-
ar á í landinu.
J. Ól.: Glaður að málið er kom-
ið fyrir þing. Járnbrautir mundu
fjölga landsbúunr. Landið ekki verra
til ræktunar en víða íVesturheimi,en
samgöngur vanta. í þeim hjeruðunr,
sem járnbrautin á að liggja um, gætu
eins vel lifað 250 000 manna, ef þau
væri rjettilega notuð,eins og nú lifa 80
þús. á öllu landinu. Hjer gætu
orðið eins góð skilyrði til að græða
fje og vestanhafs. Hygg að eftir
fá ár mundi brautin borga bæði
reksturskostnað og rentur af stofn-
fjenu. En þetta frumv. tilboð slæmt
gæti á 8 vikna tímabili útvegað
hentugra tilboð. Lán ætti jafnvel
að fást rneð 3%. Hreppapólitik svo
mikil í þinginu að þettá mál mun
drepið. En vil Ieggja áherslu á, að
það er velferðarmál fyrir alt Iandið.
En þá meira nauðsynjamál eh ’eim-
skipafjelagið.
B. J.. Öfugt hjá J. Ó. að meta
þeíta mál meira en eimskipamálið.
Um Suðurlandsundirlendi mætti nú
fara á rennireiðum; frumv. tilboðin
óaðgengileg. Rjettast að vjer hefð-
um sjálfir samgöngurnar undir hendi
bæði á sjó og landi.
J. M.: Valtýrstilboðið 1894 ekki
ábyggilegt, því ekki gott til sanian-
burðar. Rennireiðar, er B. J.. hefði
nefnt, væru ófæiar tii flutninga á
vetrum. Ekki rjett að fara úí í sjer-
stakar greinar frumv. við 1. umr.
eða fyr en það kæmi frá nefnd.
Neðri deild
í gær.
1. »Kosning neíndar til að íhuga
álit- yfirskoðunarmanna landsreikn-
'ngs 1910 og 1911*. Samþ. að
fela það reikningslaganefnd.
2. Fjáraukalögin, 3. umr. Nokkr-
ar umræður urðu um 9. lið 9. gr
Ferðakostnað og fæðispeninga nokk-
urra þingmannna á fund í Reykja-
vík í des. 1912, kr. 754,80.
Frumv. var samþ. frá deildinni
með þeim breytingum, að 65 þús.
kr. til pósthúsbyggingar var feld
burt. Fjárv. til Röntgensáhaldakaupa
hækkuð úr 5 þús. kr. uppí 6 þús.,
og bætt inn 600 kr. styrk til stúd-
entafjelagsins, að senda mann á 100
ára afmæli stúdentafjel. norska.
3. Landssjóðsábyrgð á spari-
sjóðsfje. 3. umr. Samþ, frádeildinni.
Mótatkv. greiddu: Ráðh., K. J., Jóh,
J. og P. J.
4. Prestssetralán, 3.umr. Samþ.
frá deildinni.
5. Sala á Mosfellsbringum, 1.
umr. Vísað til þjóðjarðasölunefndar.
6. Síldarleifar, 1. umr. Vísað
til sjávarútvegsnefndar.
7. Kornforðabúr. 1. umr. Vísað
li! 2. umr.
8. Lögskipaðir endurskoð-
endur. l.umr. Nefnd: P. J., J. Ó.,
K. J., B. J., Ó. B.
9. Frumv. um gjafasjóð Jóns
Sigurðssonar á Gautlöndum. Nefnd:
St. St, G. E, M. K, K D, Þ. J.
Auk þessa sanrþ. að hafa engan
fund 2. ág.
Efri deild.
1. Friðun fugla. 3. umr, Samþ.
til n. d.
2. Leynilegar kosningar. 3.
umr. Samþ. til n. d.
3. Landskiptalög. 2. umr. Vís-
að til 3. urm..
Dre/ckið Egilsnrjöð og Malt-
extrakt frá innlendu ölgerðinni « Agli
Skallagrímssyni*. Ölið mælir með
sjer sjálft. Sími 390.