Vísir - 13.12.1913, Side 1

831
21
1
Vísirerelsta__ besta og út”
breiddasta
íslandi.
dagblaðið á

\%\x
Vísir er blaðið þitt.
Hannáttuað kaupa fyrst og fremst.
ts
Kemur út alla daga.
- Sími 400. 25 blöð (frá 25. nóv,) kosta á afgr. 50 au. Skrifstofa í Háfnarstræti 20. (uppi),
11 árd.til 8 síðd. Send ut um land 60 au.—Einst. blöð 3 au. opin kl. 12— Sími 400.
Langbestí augl.staður í b ænum. Augl
sje skilað fyrir Id. 6 daging fyrir birtingu.
Laugard. 13. des. 1913-
Rí AÍ Biografteater |n' '
OlO| Reykjavíkur |OlU
Leyndardómur
Kadorbjargsins.
Sjónleikur í 4 þáttum.
Leikinn af frönskum leikendum.
Feikilega áhrifamill.
K. F. U. K,
Kl. 8^2 „Basar<l!. Góð-
ur varningur! Gott verð!
Bögglarnir borga sig vel. Kosta
að eins 10 aura.
- —ihi^hmwiii—mi i i i—■in—™*
K. 1?". XJ. M.
Kl. 6V2. Fundur í 1. syeit.
Fallegustu likkisturnar fást |
|| hjá mjer—altaf nægar birgð-
& ir fyrirliggjandi — ennfr. lik-
Íklæði (einnig úr silki) og lík-
kistuskraut. ^
Eyvindur Árnason. fs
ss 3 ss
fkklstur fást venjulega tilbunar
á Hverfisg. 6. Fegurð, verð og
gæði undir dómi almennings.—
Sími 93. — Helgi Helgason.
Komið í dag
til Fríkirkjuprestsins með krón-
una eða tíeyringinn til jólaglaðn-
ings fátækum.
HihUtan af landi.
Harðindi eru nú sögð mikil
í Landeyjum; varð fyrir skömmu
að taka öll hross þar á gjöf,
sem annars kemur ekki fyrir
vetrum saman.
Grímur Thorarensen, bóndi í
Kirkjubæ, er nýkominn að aust-
an, ljet hann hið versta af færð-
inni. Var. t. d. 6 klukkutíma
hingað frá Kolviðarhóli á tveim
gæðingum. Hann fer aftur ausl-
ur í dag.
ÖR BÆNUM
Sökum vígslu Hafnarfjarðar-
kirkjunnar verður ekki messað
í Fríkirkjunni á morgun. .
Gefin saman: Bjarni Sigurðs-
son skósmiður, og yngism. Guð-
mundína Sigurborg Eggertsdótt-
ir í Tjarnargötu 4, í gær.
April fór til Hull í nótt, hafði
aflað 1200 körfur.
Dómkirkjumessur á morgun:
Síra Jóhann kl. 12, sira Bjarni
kl. 5.
Skreytið stofur
yðar fyrir jolin
með hinu fallega enska »Lincrusta« veggfóðri frá London, er
nú meö síðasta skipi hefur komið í 40 fjölbreyttum
tegundum í verslun mína,
Templarasundl I.
Virðingarfylst
Sveinn Jónsson,
Peir setn óska að dómnefnd Vísis skoöi
9
sýningarglugga
sína á morgun í verðlauna skyni, geti þess á skrifstofu Vísis fyrir kl. 8
í kveld, hvar gluggarnir eru.
fH m ÚTLÖIiDUM. |S|
Merkur stjarnfræðingur
láfinn.
Sir Robert Ball, hinn frægi breski
stjarnfræðingur,dó 27. f. m. í stjörnu-
turninum í Cambridge. Hann var
sjötugur. Um hann má svo að orði
kveða, að hann ól aldur sinn meðal
stjarnanna, því hann var vakinn og
sofinn að leita að stjörnum og ljós-
brigðum himinhnattanna og var þá
fyrst í essinu sínu, er hann lýsti
fyrir öðrunr öllu því, er hann hafði
komist á snoðir um í því efni.
Hann hefur meira miðlað alþýðu
nranna, bæði í riti og ræðu, af
þekkingu sinni, en uokkur annar
stjarnfræðingur. Bók hans »The
Storry of the Heavens« (saga him-
insins) er hin skýrasta, víðlesnasta
og skemmtilegasta bók, sem til er
í þeirri fræðigrein og ef til vill í
allri náttúrufræði. Síðasta bók hans
heitir »Alþýðlegur leiðarvísir um
himingeiminn« og kom út 1905.—
Hann var mjög ungur er stjarn-
fræðisáhugi hans kom í ljós. »Qömul
kona sagði mjer í bernsku*, ritar
hann, »frá dýrðarljóma halastjörn-
unnar 1811; fjekk jeg þá óstjórnlega
löngun til þess að sjá slíka stjörnu,
og ekki leið á löngu áður en jeg
fjekk þá ósk uppfyllta.
Árið 1858 kom í ljós hin stór-
kostlega Donatius-halastjarna. Jeg
man og gleymi aldrei þeirri dýrð,
er Ijómi hennar Ijek sem hvasst, Ieiftr-
andi sverð um dökkvar september-
næturnar það ár, og var sem blik-
andi bjúgsverði væri brugðið um
himininn þveran.«
Önnur fyrirbrigðin, er honum
urðu ógleymanleg voru stjörnu-
hröpin miklu 1866. Það var árið
eftir að hann gerðist aðstoðarmað-
ur Rosse lávarðs (1800—1867),
stjarnfræðings mikils og kanslara
háskólans f Dýflinni. Þar var Ball í
2 ár og var starf hans að athuga
um heiðríkjunætur stjarnþokur í
hinum mikla stjarnkíki húsbónda
síns. Hann var að horfa í kíkinn
að venju aðfaranótt 13. nóv. 1866
er turnvörðurinn hrópaði til hans
hástöfum, og bað hann hætta að
rýna í kíkinn, en horfa heldur á
himininn sjálfan. »Það mátti ekki
seinna vera til þess að jeg sæi
afar dýrlegan vígahnött fljúga um
þveran himin, svo kom annar og
annar og stjörnurnar hrundu sem
gullregn hvar sem auga festi á.
Rosse Iávarður kom sjálfitir í stjönu-
turninn og er við sáum dýrð þessa,
stigum við hæst upp á turninn,
upp á veggina, sem kíkirinn var
festur á milli og í tvær stundir
störðum við þarna hugfangnir á þá
dýrðarsjón, sem mjer líður aldrei
úr minni. Hver einstakur víga-
hnöttur var svo fagur að undrum
sætti, þótt einn hefði verið á nætur-
himninum, en því dýrlegri var sjón-
in, er fyrirbrigði þessi flugu leiftr-
andi um geiminn hundruðum og
þúsundum saman«.
Þriðja fyrirbrigðið á himninum,
er bar fyrir Robert Ball á æfi hans,
voru ljósbrigði þau á Iofti, er hann
kvað runninn frá Krakatoa-eldgos-
inu mikla 1883. í sundinu milli
Sunda-ty\mm. og á ströndum þar
í kring fórust um 35 000 manns
og afskaplegt eignatjón varð þar,
en gufuhvolfið drakk í sig fádæma
ósköp af vikurkolaryki. Það barst
á hálfum mánuði um allan hnött-
l inn og þeir, sem muna eftir mikil-
fenglegu himindýrðinni um sól-
setrin í árslok 1883, munu verða
samdóma Sir Robert Ball um það,
að fyrirbrigði þau sjeu einhver hin
SBBBBUIBBBUk
Leikfjelag Reykjavfkur:
Sfðasta slrtn
Sunnndaginn 14, desember 1913
kl. 87,
Trú og heimili
eftir
Karl Schönherr.
Aðgöngumiða má panta í
bókaverslun ísafoldar.
III!
fegurstu, er þeir hafi augum litið
á æfi sinni.
Baðmullariðnaðurinn og
heimsmenningin.
Ekki vita menn, hvenær það var
fundið upp að vefa klæði úr jurta-
ull, en það var ár alda er tekið var
að nota slíkan klæðnað, og munu
upptökin vera einhversstaðar í aust-
urhluta Asíu. Gömul sögn er til
um ,trje eitt. Þegar ávextir þess
voru þroskaðir og lukust upp, voru
í þeim lömb með þelmjúkri ull, sem
höfð var til að gera klæði af. í
bókmenntumNorðurálfumanna minn-
ist Herchel fyrst á baðmullina. Hann
segir frá því, að með Indverjum
vaxi jurt, og vaxi ekki á henni
ávextir heldur ull, smágervari og
betri en ull af sauðfje.
Nú er baðmull ræktuð í ölium
heitum Iöndum. Til þess að rækta
baðmull þarf hlýtt veður sífelt miss-
erislangt, helst mjög heitt loftslag
en rakasamt. Átta eða fjórtán dög-
um eftir sáning kemur jurtin upp
úr jarðveginum, og brátt þar eftir
taka að myndast stönglar, en á þeim
vaxa blómin. Litur blómanna er
mjög misjafn, eftir því hver tegundin
er, bleikgulur eða upp í það að
vera dökkrauður. Blómið visnar
að tveim til þrem dögum liðnum
en eftir verður hólkávöxtur, sem
vex svo, að hann verður á stærð
við hezlihnot. Hólfin í þeim ávexti
eru þrjú eða fjögur og öll mjög
þjett umvafin baðmull. Baðmull
in er tínd með höndunum, og getur
einn maður tínt allt að 200 pd. á
dag. í þessa vinnu eru helst hafðar
konur og börn. Vinnan er Ijett en
leiðinleg ogþarf góðrar aðgæslu, því
aðbaðmullinn losnar fljótt og fellur á
jörð og festist þá í henni ýmiskonar
rusl,svoað hún skemmist.Reita verður
hverja jurt þrisvar á ári. Er því
geysimikill arður af jurtinni, en mjög
sækja í hana kvikindi og jurtasóttir,
svo að venjulega verður að sá til
hennar einu sinni á ári.
Versti þröskuldurinn fyrir baðm-
ullarrækfunerskorturnægilegs vinnu-
afla til þess að tína hana. Enn hefur
ekki lánast að gera vjelar til þess.