Vísir - 14.12.1913, Blaðsíða 1

Kemur út alla daga. — Sími 400.
Agr íHafnarstr. 20. kl. llárd.til 8 síðd.
25 blöð (frá 25. nóv,) kosta á afgr. 50 au.
Send út um land 60 au.—Einst.blöð 3 au.
Skrifstofa í Hafnarstræti 20. (uppi),
opin kl. 12—3; Sími 400.
Susinud. 14. des. §913.
Biografteater
Reykjavíktir
Leyndardómur
Kadorbjargsins.
Sjónleikur í 4 þátlum.
Leikinn af frönskum leikendum.
Feikilega áhrifamiil.
Fallegustu líkkisturnar fást H
hjá mjer— alt«f nægar birgð- 1
ir fyrirliggjantli — ennfr. lik- $
klæði (einnig úr silki) og lík- |
g kistuskraut. ' &
^ Eyvindur Árnason. |z
Torkum svo búa um sár sín og lijclt
þegar af stað tii Sviss.
Mlljónamæríngur í
iukfhósi.
Miljónamæringur og mylnueig-
andi Isaiah Kenny, var um daginn
dæmdur í 18 mánaða tukthúsvist fyrir
sölu á ungum slúikum í saurhfnað-
arhús (*hvítu þræ!asöluna«). Lög
reglan hafðþ komist á snoðir um,
að í einu af mylnuhúsunum væru
skrautsalir, þar sem kouur væru
geymdar á iaun, og lifnaður ekki
fagur. Ruddust lögreglumenn þar
inn, frelsuðu stúlkurnar, en tóku
auðmanninn fastan og aðra bóra,
er þar voru í vitorði með honum.
[1 Ikklstur fás( venjuiega tubúnar
á Hverfisg. 6. Fegurð, verð og
gæði undir dómi almennings. —
Sími 93. —- Helgi Helgasou.
Báðmullariðnaðurinn og
lieimsmennmgin.
---- Nl.
jöröunni, sem ilia eru kiæddir eða
allsnaktír, og þeir eiga að gerast !
viðskifiam :nn iðnrekandanna! Þanr.-
ig gelur það íijótt sýnt sig, að það
er svo iangt frá því, að einsiök
iðnaðarlönd sjeu öörum hætL.legir
keppinauíar í þessu efui, að þvert
á móti eru hagsmunirnir sameigin-
legir fyrir aiia máisaðila, enda eru
þær raddir nú með öllu þagnaðar,
er í fyrstu Ijeíu til sín heyra gegn
þessu alisherjai-bandalagi. Fyrir því
er nú óyggjandi vissa fengin, að
ekki má án þessa bandaiag vera
og kaupmenn þessir, er íyrir nokkr-
um árum í iiagsmuna skyni fyrir
sjálfa sig konni saman í Ziirich, hafa
þaunig í kyrþey skipað sjer undir
menningarmarkmið fytir heim allan,
sfofnað nýtt band til samheídni
mannkynsins.
Komið í dag
til Fríkirkjuprestsins með krón-
una eða tíeyringinn til jólaglaðn-
ings fátækum.
Pierre Loti skoraður
á hólm.
Herforingi Búlgara, Torkiim, er
eins og hjer í blaðinu hefir verið
sagt frá, fór til Parísarborgar til þess
að jafna á skáldinu Pierre Loti fyrir
urnmæli hans um her Búlgara og
grimmdarverk þeirra, skoraði skáld-
ið á hólm 20. f. m. — Einvígið
var háð í Monmorency nálægt
París 22. f, m, Barðist Torkum
hershöfðingi sjálfur, en fyrir hönd
skáldsins háði einvígiö fimasti hólm-
gönguberserkur Frakklands, Georges
Breittrnayer, Barist var með sverð-
um og kom bráít í Ijós, að mjög
var jafnt um fimleik og snilli beggja
aðila. Er mjög orð á því gert, hve
snildarlega einvígið var háð. Þegar
Breiítmayer sá hversnillingurTorkum
var, sótti hann fastar á og snerti oft
með sverðsoddinum skyrtubrjóst
Búlgarans. í þriðja atlögufiokki
særðist Torkum á handlegg, en bað
þess að fá að halda áfram saint og
barðist af móði miklum sein ekkert
hefði í skorist. Hólmgönguvotl r
bentu Búlgaranum á, að ekki væri
nema fótmál að baki hans út að
hesliböndunum. »Gerir ekkert til,«
svaraði Torkum. »Jeg skal ekki
fara út fyrir línuna lifandi, og fyrri
fell jeg, en jeg gefist upp.« Allt í
einu Iagði Frakkinn brandinum beint
fram af afli miklu svo skjóttað ekki
mátti auga á festa og í brjóst Búlg-
arans svo á beini stóð. Þá kváðu
einvígisdómarar hólmgöngunni Iokið
og hefði umboðsmaður Pierre Loti’s
haft fullan sigur. Tóku þáTorkum
og Breittmayer hjartanlega höndum
saman og Búlgarinn hrópaði: »Vive
Ia France!« (lieill Frakklandi!) Ljet
Baðmullin hefur smám saman,
þótt dræmt hafi verið, breiðst um
jörð alla úr sínu upprunalega heim-
kynni, Austur-Asíu. Þegar Golumbus
fann Ameríku, þekktu Indíánar á
Vestur-Indlandseyum baðmúllina. í
Suður-Evrópu er hún að vísu konún
á 6. öld, á 13. öld komst hún ti!
Englands og Frakklands. í Þýska-
S land, Holland og Svissland er hún
j komin á 16. öld og til Rússlands
I kemst hún á 18. Nú á dögum
ei V allrar baðmullar framleiddur í
Bretaveldi. Meðaluppskera á ári á
allri jörðinni mátelja 20 milj.balla,sem
hver er að meðaltali 200 pd., og
er það þrisvar sinnum meira en
framleitt var fyrir 40 árum. Þó er
óhætt aö segja það, að framleiðslan
sje ekki nægileg.
Allir þurfa að klæðast. Klæðnað-
urinn er svo nauðsynlegur öLum
mönnum, að eðlilegt er að baðm-
ullin hafi mikið að segja í heims-
menningunni. Sú iðnaðargrein hefur
orðið fyrst allra svo, að menn hafi
sjeð nauðsyn til bera, að hafa sam-
tök og samvinnu að henni um heim
allan. Árin 1903 og 1904 varð
klæðagerð úr baðmull fyrir þeim
tálma, að efni var ekki nóg tii að
vinna úr. Helstu iðnaöarreköndum
í þessari grein varð það þá ljóst,
að ekki yrði komist úr kreppunni,
nema með því að fækka starfsmönn-
um í slíkum verksmiðjum í öllum
löndum. í maímánuði 1904 var
þvf háð þing í Zurich og sóttu
það fulltrúar úr öllum baðmullar-
iðnaðarlöndum. Varð sú niðurstaðan
að stofna skyldi til fjelagsskapar með
öruggu og föstu skipulagi. Árið eftir
var enn haldið þing í Manchester
og Liverpool og var þar stofnað
allsherjar bandalag í baðinullariðnaði
með stjórn, er sæti skyldi eiga í
Manchester. Þaðan er nú haft eftir-
liíið með almannahagsmunum í
baðmullariðnaði. Slíkir almannahags-
munir eru meðal annars taldir —
fólksfjölgun og aukin menning! Enn
’ eru of margir menn og þjóðir ;í
ogv\$sfi\$tv
Hvar á jeg að versla? þannig
spyrja menn oft, og er ekki ætíð
að fara eftir því sem kaupmenn
segja sjálfir, því hver um sig aug-
lýsir að best sje að versla hjá
sjer.
Auglýsingarnar vekja eftirtekt
á versluninni, fólk hefur þó furðu
gott lag á því að þekkja þá ur
sem skruma mest og beinir við-
skiftum sínum þangað sem varan
er best. Einkum eiga konurnar
hrós fyrir hve glöggar þær eru
og vöruvandar. þær segja álit
sitt afdráttarlaust hver sem í hlut
á, og kaupa vöruna þar sem hún
er best og édýrust eftirgæð-
um og þar sem afgreiðslan er
fljjót og alúðfeg, En þá er
líka allt fengið:
Kaupandi er ánægður og selj-
andi er það sömuleiðis.
þar af leiðir að tala viðskifta-
vinanna fer vaxandi, og seljandi
gerir sjer enn meira far um að
fullnægja sem best krðf-
um þeirra.
„Margar hendur vinna ljett verk“
segir máltækið og þannig getur
ný verslun á ótrúlega stuttum
tíma áunnið 'sjer almenningshylli
ef hún fylgir ofantöldum megin-
reglum. þetta hefur verslunin
Nýhöfn gert. það sýnir hesthin
hraðvaxandi tala viðskiftavina, sem
| allir eru sammála um að hvergi
j sje betra að versla en í Nýhöfn.

Langbestí augl.staður í bænum. Augl
sje skilað fyrir kl. 6 daging fyrir birtingu
.*
Framleiðsla gulls í heimínum
nam árið 1912 sanuals um 98
milj. slerlingspunda að verði. Par
af kom ekki minna en 38 milj.
frá Witwater Rand-hjeraðinu í
Suður-Afriku. Af því mega nienn
skiija, hvílík hætta gullforðum
Norðurálfu — og þar með fjár-
málum og viðskiftum — hefir
verið búin af verlcmannauppþot-
um þeim, sem í sumar hafa ver-
ið í guilnámuhjeruðunum í Suð-
ur-Afriku. En að þeim kvað svo
mikið í Johannesborg, að menn
börðust og Ijetu margir lífið.
Ekki mega menn þó halda j að
að gullið í Suður-Afríku liggi
fyrir fótum manna og að það
megi tína upp af jörðinni með
höndunumm. Um gullnám þar
á betur við orðið gullvinsla en
gullgröftur, því að ersinn, sem
gullið er í, er ekki mjög guli-
borinn, og er það ærin fyrirhöfn
að ná því úr.
í auðugustu námunum fæst x/2
únsa1) úr einni smáiest, en gull-
borinii erz er þar svo geysimikill
að kalla má óþrjótandi. Pað er
komið undir verkalaunum, vjela-
verði og reksturskostnaði, hvort
það borgar sig að vinna gull úr
erzinum — ef iil vi'.l lika undir
nýjum efnafræðislegum vinnslu-
aðferðum.
Úr vesölustu námuinim, sem
nú er unnið, fæst V8 únza gulls
úr smálest.
í skáldlegum skilningi á Rand-
hjeraðið ekki kröfu til nafnsins
»gullland«. Rangsleitnislaust er
víst óhætt að segja, að það sje
eitt hið Ijótasta og óyrkilegasta
land í heimi. Þetta er hálendi
bert og hrjóstrugt og eí á lang-
veginn um 60 mílur enskar.
Hjeraðið er alt þakið dyngjum
af Ijótum námuvikri, sem er úr-
gangurinn við gullvinsluna. En
hvervetna teygast upp reykháfar
og umbúnaður um námugöng.
Þar er heitt á sumrum, en níst-
ingskalt á vetrum, og jafnan er
þar mistur og reykfok um hjer-
aðið, en þá sjaldan að svo er
ekki, er loftið einkennilega bjart
og hreint, líkt sem í háfjöllum
Svisslands. í miðjum þessuin
reykháfaskógi hefir bærinn |ó-
hannesborg risið upp. Þar eru
nú um 120 þús. íbúar.
1886 var það fyrst sannað, að
gnægð gulis væri í Rand-hjerað
inu, en lengi voru menn heldur
hikaridi við að festa trúnað á
skýrslur uin þetta, og margir
töldu fyrstu tilraunirnar til gull-
vinslu þar fullkomna fjárhætlu.
Þetta breyttist snögglega kringum
1890 er menn tóku að nota Cya-
) únza er um 6 kvint.