Vísir - 05.01.1914, Blaðsíða 3

V 1 S 1 R
fá ekki betri gjafir, en hinar ágætu mynda-
bækur og sögubækur með ruyndum frá
Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar.
Violanta.
(Pramhald af Cymbelfnu.)
---- Frh.
Violanta var alin upp í sólskini
siðgæðis og sálarhreinleiks. Augu
hennar höfðu ekkert íllt sjeð, eyru
hennar ekkert íllt heyrt. Hún hafði
ekki hugboð um ógnir siöspilling-
ar stórborganna, — flekklaus hafði
hun farið úr foreldrahúsum, þar
sem friður og eindrægni ríkti, fögur
og heillarík trú og lífsgleöi án
galsa og hávaða. Hún hafði fengið
góða og holla menningu í upp-
vexti, lesið fagrar og göfgandi bæk-
ur, en glaumur og tryllingsleikur
spillingarbælanna hafði aldrei borist
henni í eyru, ekki úr lífsreynd, ekki
úr íllum og siðspillandi bókum og
skáldsðgum, er sumar jafnöldrur
hennar lásu að jafnaði. Heimur
glæpa og siðleysis var henni lok-
aður, — þangað til hún sá nú allt
í einu inn í hann, — fjekk óþægi-
lega að kynnast honum.
í stóra salnum gegnt henni var
fjöldi karla og kvenna. Sumir hring-
snjerust dansandi um gólfið í hóp-
um, hlæandi, flissandi, — fjöldi fá-
klæddra ljettúðardrósa og ógeðs-
legra munaðarseggja yngri ogeldri,
Og alit virtist þetta fólk ölvað
meira og minna, sterkan vínþef
lagði út um dyrnar að vitum henni.
Sumstaðar sátu karlar og konur
við borð drekkandi, reykjandi, í
faðmlögum, — og hlátur, suða, hróp |
og köll, hljóðfærasláttur og for-
mælingar rann saman í ægilegan
ofsaþrunginn klið. Og efst á veggn-
um andspænis var stórt rautt auga
málað á skjöld, — ægilegt og and-
styggilegt. Það var eins og þessi
rauða glyrna blíndi glottandi á
heila legíó djöfla í mannsmynd, —
Þarna var brennimark svívirðingar-
innar á ótal ennum úttaugaðra
ístrubelgja, tannlausra kerlinga og
ósvífnustu vændiskvenna.
Og það sem út yfir tók, — þarna
var verið aö draga inn í hvirfing-
una tvær, — víst tvær eða þrjár
ungar stúlkur, sem streyttust grát-
andi við af mætti, en urðu nauð-
ugar-viljugar að dansa með.
— Violöntu svimaði. Hún stóð
sem steini lostin. — Hvaða djöful-
legt íllþýði var hjer samankomiö?
Eöa var hana að dreyma? Nei, hún
var glaövakandi. Eöa var hún orö-
in vitskert, — sá hún einhverjar
ofboöslegar ofsjónir.?
Hún reyndi að færa sig lengra
út í skuggann. En þess var ekki
kostur. Hún beið þess að dyrun-
um væri lokað, svo hún gæti Iæðst
upp aftur svo lítið bæri á. Eða —
ef hún gæti nú flúið, — flúið eitt-
hvað út úr þessum voðastað.
Frh.
Kanaklukkur
ágætar til sölu hjá
Nlc. Blarnason.
fyrir 100 árum.
---- Frh.
Skýrsla etc. etc.
Jeg myndi eigi hafa hikað við
að bera mig upp við hina einstöku
góðvild bresku þjóðarinnar fyrir
Iöngu, til þess að gagna mínum
meinlausu og margþjáðu löndum,
ef jeg hefði eigi alið í brjósti mjer
þá von, að geröar yrðu ráðstafanir
þeim til Ijettis. En þar eð hin aug-
ljósa aðferð til þess að ljetta af
eymd þeirri, er leiðir af kúguninni,
sem svo lengi hefur viðhaldist og
vaxið, virðist mæta mikilli mótspyrnu,
þá fæ jeg nú eigi lengur varist þvf,
að bera undir alþýðu greinilega
skýrslu um núverandi ástand lands
míns, ásamt fáeinum bendingum til
.þess að græöa mein þau, er það
þjáist a'f.
Starfi þessi, er jeg færist í fang
sökum þess, hve miklar mætur jeg
hefi á ættjörð minni, er ekki
sem skemmtilegastur. Hann minn-
ir mig á hörmuleg dæmi ógæfunnar,
sem þjóðfjelag það á við að búa,
er jeg ann heitast. Hann neyðir
mig til þess, að kannast opinberlega
við skoðanir, sem eru drottinsvik
gegn veldi því, er hefur, til allrar
óhamingju fyrir ístand, svo lengi
yfir þvf ráðið með hirðuleysi og
íllu stjórnarfari.
En lítið skyldi jeg gera úr hvers
konar óþægindum, sem jeg kynni
að baka mjer með dirfsku minni,
og með glöðu geði skyldi jeg leggja
í sölurnar þau litlu þægindi,sem jeg nú
nýt, sem tillag til hinnar æskilegu
breytingar, er alnir og óbornir landar
mínir kynnu að njóta góðs af, ef þess
er nokkur von, að það gæti orðið
til hagnaðar Iöndum mínum, að
snúa sjer lil þjóðar, sem forsjónin
hefur jöfnum höndum gætt við-
kvæmni og þreki, ef ráð það, er
jeg hefi hugsað til þess aö hagir
Ianda minna mættu breytast frá
eymdarástandi því, er þeir nú eiga
við að búa, þannig að þeim gæti
liðið tiltölulega vel, — ef það ráð
virtisl tiltækilegt, þá er menn hafa
kynnt sjer hað fyllilega, sem jeg er
er meðmæltur, og horfa til mikilla
bóta, sem ekkert kosta, hvorki
einstakling nje þjóð.
Það myndi verða örðugtaðákveða,
hvort meir beri á rangsleitni eða
vanhyggni hjá Dönum í framkomu
þeirra við íslenska þegna. Danmörk
var, sakir sinna eigin hagsmuna,
skyldug til þess að taka á sig hina
fáu og lítilfjörlegu erfiðismuni, sem
myndu hafa gert fsland að arðsamri
eign. Hún átti að veita íbúum
þess þá hlutdeild í hinum heppilega
árangri þessara starfa, sem hlyti að
hafa Ijett böl það, er stafar af óblíðu
náttúrunnar. En ekkert það, er líktist
einlægri tilraun, var nokkurn tíma
gert til þess að bæta hag hinnar
fjarlægu eyar. Mönnum hefur annað-
hvnrt sipst vfir. eða beir hafa metið
daglega til sölu
\ tv\ðuvsuðuveYfi^m\ð)unnv.
Sfmi 447.
Nýir áskrifendur
að næsta flokki Vís»s“
geta fengið gefins blöðin, sem verða óútkomin af þessum flokki, þegar
þeir skrifa sig fyrir blaðinu.
ttKr Menn gefi sig fram á afgreiðslunni sem fyrst.
það helst til lítils, hve mikið mætti
gera úr fiskveiðunum, ef hlynnt væri
að þeim hæfilega, hin auknu þæg-
indi og jafnvel fjárútvegu, sem þeir
hefðu getað veitt sjer með því, að
stunda kappsamlega þá grein jarð-
yrkjunnar, er stunda má, þrátt fyrir
það, hve óþjált loffslagið er og
jarövegurinn. Jeg vil ekki smána
minningu þeirra allra, sem voru
þess megnugir, að bæta úr neyð
vorri, með því að segja, aö þeir
hafi horft meðaumkvunarlaust á
eymdarástand vort. En það má
ásaka þá menn, sem hafa haft þá
mannúð til að bera, er enginn hef-
ur efast um, fyrir áhugaleysi í því,
að sýna hana í verkinu, og hug-
leysi, sem kemur fram í því, að
skorast undan starfi, sem þolgæðið
hefði launað ríkulega. Djarfur al-
þýðumaður, er eigi hefur valdsmenn-
ina aö bakhjarli, vinnur fyrir gýg,
er hann berst móti almennum og
rótgrónum hleypidómum. En ráð-
gjafi eða ’konungsfulltrúi, sem trúað
er fyrir heill þjóðarinnar og er
sjónarvottur að bágindum hennar,
myndi aldrei eiga örðugt með að
útrýma fáviskunni, sem er undirrót
þeirra. Og tækist honum ekki að
sannfæra menn með nytsömum
dæmum, þá myndi embættisvaldið
verða honum örugg stoð. Hann
gæti og ætti að innleiða með fyrir-
skipun það fyrirkomulag í innan
lands hagfræði, sem dómgreind og
reynsla benda á, að sje hin eina
örugga vernd gegn skorti og hall-
æri. Hann ætti að vera hafinn yfir
þessa algengu virðingu, sem menn
hera fvrir fiarstæðum. er vaninn
helgar. Hann er ekki valinn til þess
að efla hinar fávíslegu mætur manna
á skaðvænum firrum, og ætti því
að kæra sig kolióttan, þótt hann
móögaði einhvern með því, aö ráö-
ast á venjur, sem eru skaðlegar
þjóðfjelaginu. Hann á að halda
hinni blindu hjörð sinni þar til
haga, sem hún getur notið örlætis
náttúrunnar. Þetta er engin harð-
stjórn. — Það er það starf, sem
hjartagæði og skynsemi myndi skipa
hverjum valdsmanni. Það er sú
stjónaraðferð, sem eigin meðvitund
hans og þakklæti þjóðar þeirrar, er
svo vel er sjeð fyrir, myndi launa að
fullu.
En enn þá sem komið er hefur
ísland aldrei sjeð þann stjórnara, er
hefði hin nauösynlegu skilyröi, til
þsss að hrinda af stað svo gagn-
gerðri breytingu á skoðunum, venj-
um og ásigkomulagi þjóðarinnar.
Og ef það getur munaö eftir nokkr-
um einasta velgeröamanni i hinni
löngu stjórnarröð, þá er það ein-
ungis hvað snertir lítilfjörleg og
skammvinn góðverk, er menn muna
lítt til og finna því síður til nú á
dögum. Fyrir 40 árum nutum vjer
stjórnar þess manns, sem má eiga
það, að hann vildi oss vel. Undir
stjórn hans og handleiðslu voru
gerðar lítilfjörlegar tilraunir til þess
að draga úr eymd vorri; en eftir
vitnisburði þeirra manna, er muna
þá tíma, virðast þær hafa veriö van-
hugsaðar, og lítil eða engin áhrif
myndu þær hafa haft á ástand
þjóðarinuar, þótt þær hefðu náð
þroska. Sem þess konar dæmi mætti
nefna skógræktartilraunina. Fáeinum