Alþýðublaðið - 11.04.1928, Blaðsíða 2

■
flBÞÝÐUBEAÐIÐ

Ialþýðublaðið
J kemur út á hverjum virkum degi.
IAfgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
til kl. 7 síöd.
Skrifstofa á sama stað opin kl.
i 9Va—10*/s árd. og kl. 8—9 síðd.
» Simar: 988 (aigreiðslan) og 1294
3 (skrifstoían).
| Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
j mánuði. Auglýsingarverðkr.0Jl5
} hver mm. eindálka.
j Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
< (í sama húsi, sömu simar).
Norsk stjórninðL
---- Nl.
Framkoma aftnrhaldsins.
Svívirðilegt ofbeldi haft í
frantmi við einn af trún-
aðarmðnnnm verklýðs-
hreyfingarinnar.
Framkoma iafnaðarimanna-
flokksins og stjómaTÍnnar skautj
auðvaldinu æmum skelk í bringu.
Þarna var alvara, vilji og máttur
til ab láta ekki sitja við orðin ein,
eins og stjómmálaleiðtogar borg-
araflliokkanna, sem tala fagurt í
eym fj&ldans, pegar þeir hyggja
að eins að eigin hag og villja gera
tortryggilega þá menn, er ganga
fram fyrir skjöfdu í þágu alþýð-
unnar. Blöð afturhalds og íhalds
í Noregi hófu hróp mikið, og af
eftirfarandi fxásögn raá nokkuð
marka, hve æsingin varð mikil
og ósvífnin geysiileg.
Hánn 27. febrúar fór formaður
félags verkamanna í svedtum, Jo-
han ödegaard, frá Kongsvánger
tiil1 Oslóar. f léstinni kyntiist hann
manni, er kvaðst vera að koma
frá skíðakappileikum, sem hann
hefði tekið þátt í. Þá er til Oslóar
kom, kl. 10 um kvöldið, varð
það úr, að þeir ödegaard og
,,skíðamaðurinn1 ‘ snæddu kvöld-
verð saman. Siðan hauð „skíða-
maðurinn“ Ödegaard að ná í bif-
raið og láta aka honum til gisti-
húss þess, er hann ætláði sér að
tívelja í um nóttina. Þá Öde-
gaard boðáð. Náðí1 „skíðamaður-
inn“ í hifreið og ekið var af
stað. Leið nú góð stund, og ioks
tók Ödegaard að þykja ledðin til
gistíhússins undarlega drjúg. En
áður en hann hafði orð á þv*í,
nam bifreiðin staðar. Hann stökk
út og sömuleáðis „skíðamaður-
inn“. Bifreiðin hvarf út í busk-
ann og Ödegaard sá, að hann
var stáddur í eiínum útjaðri borg-
arinnar. „Skíðamaðurinn" blístr-
aði og 7 menn þutu fram úr
fylgsní. Réðu þeír þegar á Ödfe-
gaard. Höfðu sumir að vopni
hurðai'snerla o,g aðrir barefli með
blýhnúð á etida. Ödegaard fleygði
sér niður og Iézt fallínn í öng-
vít. En ofbelidismennirnir börðu
hánn og spörkuðu í hann. Loks
rændu þeir úrí hans, pening-
um og skjailatösku, k;östuðu hon-
sxm yfir girðjngu og þutu síðan á
braut. Nú k|omu að tveir urigir
verkamenn. Þeir náðu í bifreið
>ag óku með Ödegaard á lög-
reglustöð. Þeir höfðu þekt tvo
af þorpurunum og fóru af stað
í bifreið. Tókst þejm að 'ná í
surna af þexm seku, og uppilýst-
ist brátít, að fólag fadsta hafði
verið þarna að verki. „Skíðamað-
urinii“, forsprakki ofbeldismann-
anna, var einmitt formaður þess
félags. Höíðu faoistar stofnað tál
samsæris gegn Ödegaard, en því
höfðu þair rænt hann öllu fé-
mætu, að þeir viildu láfa Iíta svo
út, sem þiarna hefði verið um
venjulega þorpara að ræða.
Svo mögnuð er orðin ósvífní
rammasta afturhalidsiins norska,
sem er getulaust og vilja-
•laust um Vandræðamál þjóð-
arlnnar. En slík örþrifaráð aftur-
halds og auðWalds flýta fyrir því
sem verlða á, því, að jafnaðar-
menn nái hreinum þingmeirihluta.
Má vera, að næstu kosningar veiti
jafnaðarmönnum fullan sigu r.
Kaupgjaldlð vlð
byggingaif.
Það er á allra vitorðí, að tvö
síðaist liöin ár hefir kaup verka-
marma verið óhæfilega lágt við
byggingair. Ástæður fyrir þvi exu
þiær sömu og vanatega, þegar um
ilágt kaup er að ræða, samtaka-
leysj verkalýðsinis. Þessa vinnu,
það er byggingavinnuna, hafa
stu'nidaÖ margir þeir menn, sem
ekki eru félagsbundnir, og hafa
þvi ekki gert sér Ijóst, að þeir
woru að skaða sjálfa sig og stéft-
arbræður sína. Nú hefir verka-
mannafélagið Dagsbrún ákveðið
að kippa þessu í lag þannig, að
íaxtii félagsins verði greiddur ■ við
alllar byggingar. Því hefir verið
vakin öflug hreyfing í bænum
fyrir þassu máii; á örstuttum
tíma hafa ná'l. 60 menn, er þessa
vinnu stunda genigið í Dagsbrún,
og það munu allir verkamenn
gera fljótlega, svo framarlega,
sem þeir ætla sér að stunda vinnu
jbér í bænum framvegils. Það er
sem sé eina ör.ugga dg heilbrigða
leiðin til að halda sanngjörnu
kaupi. Það er venjulega svo, þeg-
ar verkalýðuri'nn tekur rö'gg á
sig til að rétta hlut sinn, að
þá heyrast háværar raddir um, að
„foringjamir“ séu að æsa fóJkið
upp tiil ósanngirni og séu að
sletta sér fram í sér óviðkomandi
mái. Allflestír verkamenn hér í
bæ eru nú löngu hættir að taka
mark á slfíkum hjáróma röddum,
en vegna þeirra mannia, sem lítið
þekkja tiil verkalýðsfélagsskapar,
er rétt að gera grein fyrir ástæð-
um Dagsbrúnar fyrir að skifta
sér af þessum málum, svo og fyr-
;ir þeirri þýðingu, sem það hefir
fyrír verkalýðinn, að þessi mál
séu tffl lykta leidd af félaginu.
Ástæðurnar eru aðailega þrjár:
I. Dagsbrún ber að sjá um að
félagsmenn vinni ekki undir taxta
þ. e. að þeir fái það káup, sem
félagið hefjr ákveðið að gilidi í
bænum. Um þessa ástæðu þarf
ekki að fjöiyrða. Hana skilja
ailir.
II. Dagsbrún verður að fyrir-
byggja það, að hér og þar í bæn-
um vinni. ófélagsbundnir menn,
sem lækki kaupið fyrir þeim fé-
lagsbundnu, og öllum almenningi
í bænum. Um þessa ástæðu er
það að segja, að hún er afleið-
ing af þeirri fyrstu. Það er algild
regla annars staðar, þar sem verk-
Jýðsfélagsskapur er orðinn eldri
og þroskaðri en hér, að verka-
lýðsfélög banna sínum félögum
að vinna með mönnum, sem ekki
feru í verkalýðsfélagi, og fyrr en
varir verður þetta tekið upp hér.
Það verður ekki liðið, að menn
koimi úr öllum áttum og bjóði
niður kaupið fyrir bæjarmönnum,
vitandi ekki einu sinni það, að
peir eru að sfeaða sjálfa sig, hvað
þá aðra.
III. Það eru æfinlega Iökustu at-
vinnurekendumir, hvort heldur
þeir eru iðnaðarmenn eða ekki,
sem greiða lægst kaup og fara
Lakast með verkalýðinn. Því verð-
ur Dagsbrún og allur verkalýður
að varast að styðja að því, að
þeir fái verk í samningsvinnu,
en það gera verkamenn að minsta
kosti óbeinlínis með því að láta
viðgaogast, að kaupið sé svo mis-
jafnt sem verið hefir við bygg-
ingar. — Sumir þeirra, er
taka að sér húsbyggingar og slík
verk, hafa alt af greitt kaup eftiir
taxta Dagsbrúnar. Aðrir 10 tif
20 aurum minna um tímann eða
jafnvel enp minna, að minsta
Kosti ófélagsbundnum mönnum.
Afleiðingin hefir svo oft orðið sú,
að hinir og aðrir ófyrirleitnir
menn hafa boðið verkin langt nið-
ur fyrir alt vit, í því trausti, á&
þeir gætu pínt verkakaupið nið-
ur og ef til vill sioppið við a'ð
borga eitthvað af þvi, sem tekið
er til láns. Þess munu dæmi, að
slíkir menn hafa ekki getað staðið
í skilum með kaupgreiðslur til
verkamannanna, þótt kaupið værf
lá|gt. Hinir, sem eru svo ærukær-
ir, að vilja borga ákveðið kaup og
öllum sitt og ætla sér að vinna
verkin vel og refjalaust, fá minna
að gera, því að þeárra tilboð
verða hærri. En allir geta séð, að
það er tjón fyrir verkamennina,
fyrst 'a;ð fá lægra 'ka'up, Bafa
venjulega vérri yfirmenn og eiga
á hættu að fá ekki kaupið borg-
að. Verkamenn ættu því sízt að
verða til þess að hjálpa til' að
hrinda beztu og samvizkusömuistu
mönnunum frá atvinmurekstri með
félagsleysi og mistökum, en sú
verður afleiðingin með misjöfnu
kaupi og lægra en heiðarlegtr
menn búast við. Nú munu eijn-
hverjir halda það, að sá, er bygg-
inguna á, græði að minsta kosti á
þessum lágu tilboðum. En það
er meir en vafasamt, ojg þurfa
menn ekki annað en skoða sum
ódýru „akkorð:s“-bygðu húsin, til
að sannfærast um, að :sVo er
ekki.
Það má finna steypuhús nýleg,
mjög sprungin, já svo sprungin,
að geyma mættí skjalamöppur í
sprungunum. Það hefir k omið
fyrir á nýju húsi úr steinsteypu,
að ekki var erfiðara en það að
bora fyrir leiðslum, að reka mátti.
rörin sjálf í gegnum •X'iCgglna.,
svo að ekki sé hú i^alað lum lek-
ann með gluggum og jafnvel í
gegnum veggina, o. fl., sem hér
er of langt upþ 'áð felja. Það
mun því öllum augljóst, að efcki
bo-rgar sig að fá ó'nýt eða illia
bygð hús, þótt verðið sé liægra
en á góðum húsum. ;
Kaup ófaglærðu verkamann-
anna er ekki stór liður í bygg-
ingarkostnaðlnum, eða það, hvor|:
þeir fá 11 eða 12 krónur um dag-
inn. En þótt það munaði ein-
hverju á verði húsanna, þá þýðir
ekki að tala um það. Það Öugar
ekki að svelta verkamennina til
að lækka byiggingarverðið í bæn-
um. Enda ex það ekki ráð, slem
dugar við dýrtíðinni. Það er full-
sannað, að núverandi kaup, kr...
1,20 ujm tímann, er of lágt, en
ekki of hátt, með því vjxrðlagi,
sem á öllu er í bænum, og þeirri1
stuttu og stopulu vinnu, sjem'
verkamenn hafa við að búa.
Herópið verður því að verar.
Allir. verkamenn í Dagsbrún! Sé
því hlýtt, þá fæst það fram á
friðsamlegan hátt á fáum dögum,
að enginn verkamdður í Reykja-
vík vinni fyrir minna en kr. 1,20
um tímann. Um lþ;að sér D{ags-
brún.
Ritctrtnn.
Síldareinkasalani
og Siglfirðingar.
í gær boðuðu íhaldsmenn og
síldar-„spekúlantar“ á Siglufirðí
tíjt almenns1 borgarafuudar. Um-
ræðuefni fimdarins var síldar-
einkasölufrumvarpið, sem nú ligg-'
ux fyrir þinginu. Um 400 manns-
sóttu fundinn. Eftir nokkrax um-
ræður báru fundarboðendur upp;
tillögu þess efniis að mótmæla
einkasölu á síld. Aðra tillögu
báru þeir fram til vara, er vart
þess efnis, að skora á ríkisstjóm-
ina að láta einkasöluna, ef hún
yxði samþykt af þinginu, ekki
korna til framkvæmda á þessu
áii.
Báðar tillögurnar voru feldar.
Svo fór um sjóferð þá.
Alþingi*
•r.%. ■ r
Neðri deild
Þar varð frv. um breytingar á
hegningarlögunum að lögum í
gær. Frv. um hlunnindi fyrir
lánsfélag var afgreitt til e. d.,
eins og það var samþ. við 2.
umr., svo sem sagt var frá hér
í blaðinui í gær. Síðan stóð frfai.
2. umr. um Landsbankafrv. ti|
miðnættis og var frv. þá vísað ti|