Vísir - 09.06.1916, Blaðsíða 2

VlSIR
sem hafa í hyggju að fara héðan frá Reykjavík á fund ung-
mennafélaga á Þingvöllum sunnud. 25. þ. m., gefi sig fram við hr.
verslunarmann Ólaf Gíslasun í Liverpool fyrir 15. þ. mV, svo menn
vili hvenær leggja skuli af stað og hverjir eiga samleið.
Nýkomnar afarstórar birgðir af
— &6t$pappa
3^as^\tvupappa — ^tt^apappa
í Bankastræti 7.
ÞORVALDUR & KRISTiNN.
VISIR
A f g r e i ð s 1 a blaðsins á Hótel
Island er opin frá kl. 8—S á bverj-
um degi.
Inngangur frá Vaiiarstræti.
Skriislofa á sama stað, inng. frá
Aðalstr. — Ritstjórinn ti) viötais frá
kl. 3—4.
Sítni 400,— P. O. Box 367.
Best að versla í FATABÚÐINNI!
Þar fást Regnkápur, Rykfrakkar fyrir
herra, dömur og börn, og allur fatn-
aður á eldri sem yngri.
Hvergi betra að versla en í
FATABÚÐINNI, Hafnarstr. 18. Sími 269
Svfar og Rússar.
Álandseyjar.
—o—
í hafinu milli Rússlands og Sví-
þjóðar liggja Álandseyjar. Þær eru
fjölmargar, um 300 að tölu og
liggja dreift á takmörkum Botniska
flóans og Eystrasalts, norðan vfð
mynni Finska flóans. Rússar liafa
yfirráð á eyjunum, en samið hefir
veriö um aö þeir mættu ekki byggja
þar nein varnarvirki, eða víggirð-
ingar. Á stærstu eynni, Álandí
lá vígið Bamarsund, en ensk-franski
flotinn eyðilagði það árið 1854.
Árið 1908 kom það til tals að
Rússar víggirtu eyjarnar á ný. Sví-
ar mótmæltu því, enda líta þeir
svo á með réttu, að það geti örðið
þeim hættulegt, því aö Rússar
gætu þá stöðvað allar skipagöngur
inn í Botniska hafið. Leituðu Svíar
styrks hjá Þjóðverjum, en fengu
enga áheyrn og sneru sér því til
Breta og Frakka og gengu þeir í
málið og fengu Rússa til að Ioía
því, að gera engin vígi á eyjunum.
Fyrir nokkru síðan barst sú fregn
hingað, að víggirða ætti Álandseyj-
ar og fylgdi það sögunni, að
Svíar væiu æstir mjög út af því
tiltæki Rússa og þætfu brotnir á
sér samningar. Halda Svíar þvf
fram, að þessar tiltektir séu fyrir-
boði þess að Rússar fari með ófriði
gegn Svíþjóð.
í sænska þinginu bar prófessor
Steffen fram fyrirspurn til stjórnar-
innar um, hve mikið væri hæft í
þessum fregnum og hvað stjórnin
ætlaði að gera til að koma í veg
fyrir þessar fyrirætlanir Rússa. —
Þjóðin stóð á öndinni af eftirvænt-
ingu og Þjóðverjasinnar í Svíþjóð
notuðu tækifærið til að egna hana
til ófriöar gegn Rússum og banda-
mönnum þeirra.
Það er álit manna, að ekki verði
hjá því komist, að eyjamar verði
víggirtar. Ef Rússar geri það ekki
þá muni Þjóðverjar gera það.
Fyrst framan af ófriðnum höfðu
Þjóðverjar öll yfirráð í Eystrasalti
og lögðu sprengidufl norður í
Botniska flóa. En siðan Bretar
sendu kafbátana inn í Eystrasalí er
breyting orðin á þessu. — Það
er engin von til þess, að Rússar
vilji leyfa Þjóðverjum að ná þess-
um yfirráðum aftur. Þeir verða
því að tryggja sér það, að Þjóð-
verjar nái ekki Álandseyjum á sitf
vald. Því hver sem hefir þar vígi
og herskipastöðvar, hefir öll yfirráð
í Éystrasalti, og Rússar væru þá
algerlega innihiktir og óvinaflotinn
á næstn grösum við höfuðborg
þeirra.
Aktivistarnir í Svíþjóð krefjast
þess, að eyjarnar verði viðurken.dar
hiutlausar, meðan á ófriðnum stend-
ur og Svíum fengin yfirráð yfir
þeim. — En þessi kiáfa nær vitan-
lega engri átt. Fyrst og fremst
yrðu Svíar þá að víggirða eyjarnar,
ef trygging ætti að vera fyrir því,
að Þjóðverjar taki þær ekki af þeim,
og í öðru lagi hafa bandamenn
enga tryggingu fyrir því, að Svíar
gangi ekki í ófriöinn með Þjóð-
verjum, sem þá fengju eyjarnarsem
eins konar heimanmund.
Þessi krafa »aktivistanna« getur
þvf ekki leitt til annars en ófriðar
milli Svía og bandamanna, en það
er einmitt þeirra (aktivistanna) inni-
legasta ósk.
Ekki kemur mönnum saman um
það, hvort Rússar séu bundnirlof-
orðum viö Svía í þessu efni. Rúss-
ar hafa ekki lofað Svíum að víg-
girða ekki eyjarnar, þeir hafa lofaö
Bretum og Frökkum því. En auð-
vitað kjósa þeir (Br. og Fr.) held-
ur að Rússar geri það en Þjóð-
verjar eða Svíar. Og ekki síöur
fyrir það, ef satt er, aö kafbátar
Breta hafi aöalbækistöð sína þar í
eyjunum.
Gætnari menn í Svíþjóð halda
því fram, að Svíar séu í engu bet-
ur settir, þó Rússar víggirði ekki
eyjarnar heldur t. d. Þjóöverj-
ar. Því að yfirráö Þjóðverja í
Eystrasalti séu Svíurn engu hent-
ugri en Rússa. Þá sé nær að reyna
að fá Rússa til að heita því, að
rífa niður þau varnarvirki, sem reist
kunni að verða, í ófriðarlok.
Utanríkiráðherra Svía svaraði fyr-
irspurnum próf. Steffens á þá leið,
að stjórnin myndi hafa vakandi
auga á máli þessu, og gæta hags-
muna Svía af fremsta megni í þessu
sem öðru. — Sagt er að allir
flokkar hafi látið sér það svar nægja.
— En um Iíkt leyti kom fram lil-
laga í þinginu, frá »aktivistum«,
um að lagðar yrðu fram 52 milj.
króna til aukins herbúnaðar og
fylgir stjórnin þeirri tillögu, —
Líkur eru því til, að málinu sé
!
ekki lokið meö þessu goðasvari
stjórnarinnar við fyrirspurn Steffens,
enda eru sumir ráðherrarnir fylgj-
andi aktivistum. Er talin hætta á
því, að stjórnin klofni á málinu,
og að ekki verði unt að mynda
nýja stjórn, nema með því móti,
að Svíar gangi í ófriðinn með
Þjóðverjum, eða »aktivista«hreyf-
ingin verði kveðin rækilega niður
af öflugum meiri hluta. En til
þess mun þurfa öfluga stjórnmála-
baráttu.
Verkfallið,
---:o:~ Frh.
Það er mjög fjarri þeim sem
þetta ritar að neita því að hásetar
hafi rétt til að setja fram kröfur
sínar og fylgja þeim fast eftir. f
viðskiftum öllum verða menn að
fara eins langt og komist verður
meö heiðarlegu móti; það eru lög
hinnar frjálsu samkepni.
En þegar um það var að ræða,
að hefja verkfall, þá bar fyrst og
fremst að gæta þess, hverjar líkur
væru til að það ynnist. Fyrir ein-
staka háseta hafði það ef til vill
ekki svo mikla þýðingu, hvort há-
setar unnu verkfallið eða töpuöu
því, — þeir fengu þá að minsta
T 5 L MINNiS:
Baðhúsið opið v, d. 8-8, ld.kv, iil U
Borgarst.skrifát. i hrunastöð opin v. d
11-3
Bæjarfóg.skrifst. Hverfisg. op, v. d. ÍO-2
og 4-7
Bæjargjaldk, Laufásv. kl. 12-3 og 5-7 v.d
Isiandsbanki opinn 10-4.
K. F. U. M. Alm. samk, sunnd. 81/, siðd
Landakotsspít. Sjúkravitj.tími kl, 11-1.
Landsbankinn 10-3. Bankastjórn til við-
tals 10-12
Landsbókasain 12-3 og 5-8. Utlán 1-3
Landssiminn opinn v. d. daglsngt (8-0)
Helga daga 10-12 og4-7
Náttúrugripasafnið opið U/,-21/, síðd.
Pósthúsið opið v. d. 9-7. sunnd. 9-1.
Satnábyrgðin 12-2 og 4-6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opn. 10-4 v. d.
Vifiisstaöahælið. Hcimsóknart'mi 12-1
Þjóðmenjasafnið opið sd. þd. fmd. 12-2
Ó k e y p i s læktiing háskólans
Kirkjustræti 121
Aiin. lækningar á þriðjud. og föstud,
kl. 12—1.
Eyrna-, nef- og hálslækningar á fðstud.
ki. 2—3.
Tannlækningar á þriðjud. kl. 2—3.
Augnlækningar í Lækjargóíu 2 á mið-
vikud. kl. 2-3.
ndsféhirðir kl. 10—2 og 5 —6.
kosti hvíld, meðan á því stóð —
áður en þeir áttu að fara að »fást
við kóðin á Hva!bak«, eins og einn
þeirra komist að orði og sumum
þótti vel sagt. — En það gengur
uæst glæpi við gott málefni að
stofna til óþarfs verkfalls, sem aliar
líkur eru til að tapist, meðan verka-
mannahreifingin er eins ung og hún
er hér. Tapað verkfall flæmir svo
og svo marga úr félagsskapnum og
enn fleiri frá honum.sera ekki voru
í hann komnir. Það áttu leiðtog-
arnir að sjá, við því áttu þeir að
vara og leggja alt kapp á að koma
í veg fyrir það — einnig þeirsem
»aðeins hafa orðið við tilmælum*
. . . o. s. frv.
En að hverju leyti var gálaus-
lega að farið og hvers vegna voru
líkur til að verkfallið tapaðist?
Þar sem verkamannasamtökin eru
oröin gömul, er það stéttartilfinn-
ingin sem gerir verkföllin voldug,
varkfalls-»mórallinn« — djúpt inn-
rætt tilfinning um, að það sé sví-
viröilegt að vera »verkfallsbrjótur«.
Hér er þessi tilfinning ákaflega veik,
af því að hreyfingin er svo ung.
Þetta sést ljóslega af því, að eng-
inn botnvörpungaháseti, sem ekki
var í félaginu, taldi sér skylt að
taka þátt í verkfallinu, og mátti þá
nærri geta hvernig aðrir litu á það
mál. Hér skarar hver eld að sinni
köku. Þessvegna var ákaflega hættu-
legt að Ieggja út í verkfaíl hér, Og
það var ekki síöur hættulegt fyrir
það, að einmitt á þeim tíma sem
verkfallið hófst var hér fjöldi manna
óráðinn. Menn, sem sumir hverjir
höfðu haft sáralitlar tekjur upp úr
vetrarvertíðinni, menn, sem ef til
viil höfðu lengi mænt vonaraugum
til botnvörpunganna, og hefir mjög
sennilega mörgum hverjum ofboðið
atferli verkfallsmanna. Frh.