Vísir - 19.04.1919, Blaðsíða 2

V/ T c ( J
Friðarmn.
Siðustu fregniriiur, sem af
friðarsamningunum hafa borist,
gefa vonir um, að pjóðverjar
muni geta komist að sanngjarn-
ari friðarskilmálum en áður
voru likur tjl. Augu bandamanna
virðast hafa opnast fyrir þvi, að
boginn væri of hátt spentur. pað
var talað um, að krefja pjóð-
verja mn 24 miljarða sterlings-
punda í skaðabætur, en nú er i
siðustu loftskeytúm ' gert ráð
fyrir þvi, að bandamenn muni
táta sér nægja 10—12 miljarða,
er borgist á alt að 50 árum. Sú
upphæð er að vísu gifurleg, og
vafasamt að ]?jóðverjar geti
greitt hana, en lækkunin ber þó
vott um, að bandamenn vilji
taka eitthvert tillit til þess, hvað
]?jóðverjum sé mögulegt. Og ef
til vill verður skaðabótakrafan
enn þá lægri að lokurn.
pað hafa orðið einhver veðra-
brigði á friðarráðstefnunni.
Friðarsamningunum hefir seink-
að alhuikið. peim átti að vera
lokið um siðustu mánaðamót, en
um það leyti var sagt frá alveg
nýjum tillögum. sem Lloyd Ge-
orge hefði borið fram. J?á var
það og auðlesið tnilli línanna í
ræðu Churchills, sem frá var
skýrt í loftskeytunum núna um
helgina, að úrslitaniðurstaða
friðarráðstefmmnar mundi
verða talsvert á annan veg, en
búist hefði verið við og hinir
heimtufrekustu meðal banda-
manna Iiefðu helst kosið. „Tónn-
inn“ var aft annar cn í fyrri
ræðum Churchills.
Orsök þessara veðrabrigða,
virðist ekki geta verið önnur en
sú, að bandamenn hafi þóst sjá
fram á það, að alt mundi lenda
uppnámi í þýzkalandi og engri
stjórn verða þar við komið, ef
engrar sanngirni yrði gætf í
friðarsamningUnum, og að hin-
ir gætnari menn þar myndu þá
alveg leggja árar i bát, eins og
ságt var að komið væri í Ung-
verjalandi. J?að virðast einmitt
vera fregnirnar frá Ungvcrja-
landi, um bolshvíkingabylting-
una þar og samdrátt milli ung-
verskra byltingarmanna og Len-
ins, sem valdið hafa veðrabrigð-
unum á friðarráðstefnunni í
París.
Bandamönnum er farið að
ógna sú tilhugsun, að bolshvík-
ingar komist til valda í allri
Mið- og Austur-Evrópu. Og þcir
Aúta, að þeir megna litið til að
bæla þá öldu niður, ef' ekki verð-
ur veilt öflug mótstaða í lönd-
unum sjálfum. þeir vita. að
þeim væri þá sjálfum ekki óhætt
heima fyrir, ef þeir ætluðu sér
að bæla hana niður méð vopn-
um. Og því þykir þeim nú vænt-
anlega betri „einn fugl í hendi
en tíu á þaki“.
Eins og Churchil! sagði í ræðu
sinni, þá er þess vænst af bauda-
mönnum, að þeir friði heiminn,
ef það er unt. pað er skylda
þeirra. Heimsfriðurinn má ekki
stránda á heimiufrekju sigur-
vegaranna. peir verða að vita sig
þess megnuga að framfylgja
þeim kröfum, sem þéir gera.
Eii skaðabátákröfum sinum
geta þeir ekki fengið fijllnægt,
ef stjórnleysingjar ná yfirtök-
unum í pýzkalandi. pjóð-
verjar eru ekki eins varnarlaus-
ii gegn yfirgangi bandamanna,
eins og' ætla mætti.
Aadatrn og sálar-
rannsóknir.
Skoðun frú Sidgwicks.
iJaö virðist svo, sem flestir þeir,
er rannsakað hafa „dularfull fyrir-
brigði“, sé á eitt sáttir um það, a'S
aðalsta.ðhæfingar spiritista (auda-
trúarmanna)* sé réttar, nfl. fram-
haldslíf einstaklings-sálarinnar og
möguleiki sambands við framliðna
menn. Skoðanirnar er'u að vonum
skiftar um útskýringu ýmissa ein-
stakra fyrirburða, en flestir rann-
’ sóknarar Sálarrannsóknafélagsins
enska (sem andatrúarniönmmi
þótti eitt sinn furðanlega íhalds-
j samt), trúa því, að samband við
framliðna ntenn sje staðreynd -—
ekki algeng staðrevnd að vísu, en
staðreynd þó. Mrs. S i d g' vv i c k,
— sém sennilega er varfærnust
þeirra allra og verið hefir þrauta-
akkeri jveirra, sem vilja alls ekki
trúa, en geta j)ó ekki lokaö aug-
unum að fullu •—- hefir ekki alls
fyrir löngu látiö þál sannfæringu
sína í ljósi, að einhve r r a r
yfirvenjulégrar skýringar þurfi við
um fyrirbrigðin hjá frú Piper. og
að nýlega hafi annarsstaöar að
fengist sannanir, ,,sem að minni
hyggju hneigjast ákveðiö til stuðn-
ings tilgátunni um samband við
framliðna menn" (tending, in my
opinion, decidedly to support the
hypöthesis of communication from
thc dead'1).** Og eun fremur: „Eg
verð að játa, að heildar-áhrif sann-
ananna á huga minn eru jtau, að
vinir vorir og fyrvern'di samverka-
menh, sem yfirgefið hafa líkam-
ann, ,sé í samvinnu við okkur“ („I
must admit that the general effect
of the eviden.ce on rnv own mind
is that there is co-operation vvith
us by friends and forrner fellovv-
workers no longer in thebody“)**:|
Og annar varfærinn sálarrann-
sóknari, Gérald W. Balfour, kemst
líkt að orði: „Hin ósjálfráða skrift
|>ess hóps ritmiðla (automatists),
sem Mrs. Verrall. Miss Verrall og
Mrs. Willett eru helstar í, er nú
* Eg hvgg, að ekkert sé á móti
j>ví. að hafa oröið „andatrúarmaö-
ur“ (eða „spiritisti"). Það getur
verið skemtilegt, jvegar spiritism-
inn er orðinn viðurkendur, að hafa
sama nafnið, sem notað var. með-
an hann var skotspónn fáfræðinga
og ofstækismanná.
** „Proceedings of the Society
for ‘Psychical Research". vol
XXVIII. hls. 6—7.
*** s. st„ bls. 256.
JL O. G T.
St. MínerVa n.r. 172.
Ftindur i kvöld. Embættismannakogning. Aukalagabreyting.
búin að ná yfir margra ára skeiö,
og krefst þess, að hún sé' skoðuð
í einni heild. Löng og erfiö rann-
sókn á skrifum þes^sum, frá jressu
sjónarmiði, hefir komið mér hægt
og liægt, en öruggiega á j>á skoð-
tin. að í þeim sé margt. sem ekki
er unt að útskýra æ fullnægjandi
hátt, nema með anda-tilgátunni
(„the spiritistic hypothesis“).“*
Upplýsingar jiessar eru hér tekn-
ár úr nýútkomnu riti efþir sálar-
rannsóknarmanninn J. Arthur Hill
(„Spiritualism. Its History, Pheno-
mena and Doctrine“, með inngangi
eftir Sir Arthur Conan Doyle,
1918).
Það er ekki ólíklegt, að’ jveir, sem
neita aðalniðurstöðu s|>iritista og
sálarrannsóknarmanna, verði bráð-
um álíka steinvörður við fjallveg
mannlegrar hugsunar og athugun-
ar, eins og þær fáu hræður eru nú,
sem ennþá neita þróunartilgátu
þeirri, sem kend er við Lamarc.k
og Darwin.
Jakob Jóh. Smári.
Látinn íslandsvinnr-
I hausl andiiöisl Handaríkja-
niaöurinn W. S. C. Russell, seni
of I haföi koniiö til Islands
og feröijsf hérviða umland.Hann
hafði skrifað injög hlýlega bók
um ísland og bar löndum vor-
um vel söguna. Hann var skáld
gotl og ortj m. a. langt og fagurt
kyæði urn ísland, sem porsteinn
ritstj. Gíslason hefir islenskað
og prentað er í nýútkominni
Lögréttii. Mr. Russell var mað-
ur á besta aldri og einkar góður
i viðkynningu og landi voru og
landsmönnum mjög velviljaður.
Með honum hefir ísland vafa-
laust mist einn sinn besta vin
n teða 1 Ra n chi rí k j a manna.
FjalU Eyvindar.
Á annan í þáskum sýnir gamla
bio Ejalla-Eyvind, sem flestir
mumi kannast við, bæði vegna
þess, iið hér var hann sýndur á
leiksviði, og hefir komið út á
prent á islensltu.
Nú gefst mönnum kostur á
að sjá þetta leikrit. loikið af. Sví-
imi Leikurinn krefst þess, að
miklar og djúpar tilfinningar
komi fram, og mun óhætt að |
segja, að Svíar standa þar ekki
að biiki annara, að sýna svip-
brigði. -- llm höfund leikrits-
ins þarf ekki að minnast, því
* „Proceedings S. [’. R.“. voi.
XXVII, hls. 236.
leikurinn er af hans hendi Iagð-
ur i hlutverk leikendanna.
Hinn frægi leikari Svía, Vielor
Sjöström, leikur Fjalla-Eyvind,
og hefir skáldinu þótt Sjöström
fara vel með hlutverk sitt, því
hann segir: „pað er enginn efí
á því að Sjöström er brautryðj-
andi, meistari, i þessari Iist.“
Höllu leikur hin fagra frú
Erastoff, og f’er. hún eigi síður
vel með hlutverk sitl. Skáldið
segir: „Eg mun seinl gleyma
þeini svipbrigðum hjá Höllu, í
þeim þætti er hún lætur ástar-
tilfinningar sinar í ljósi.“
Gestur á reynslusýn.
Á sextngsaímæli
dr. .Tóns Porkelssonar buðu vin-
ir lians hoinmi til veislu i Iðnó.j
Bókavörðúr Arni Pálsson
flutti aðalræðuna fyrir minni
heiðurgestsins, en auk hans töl-
i uðu þeir síra Kristinn Daníels-
son og dr. Guðm. Finnbogason.
Gand. Páll Sveinsson flutti
doktornum kvæði á latínu.
Dr. .Tön talaði tvisvar og sagð-
ist vel. Skcmtunin var hin besta.
llm daginn barsl dr. Jóni
fiöldi skeyta úr ýmsum áttum,
og voru þessi ljóðskeyti meðal
þeirra:
Frá Gísla Sveinssyni í Vík í Mýr-
dal, sýslumanni Skaftfellinga.
Á afmæli þínu
aldurs sex tuga
flyt eg þér ernum
alúðarkveðju
frá átthögum gömlum
innan Kötlu-héraðs,
fornvinum góðum
og frændliði mörgu.
Sittu heill og lifðu leingi,
listir þinar kæti dreingi,
sem áður hafa þær einatt gert,
orðstír fræða áfram hljóttu,
allrar giptu sífelt njóttu,
og ánægður loks með elli vert.
Frá Sigurði Kristjánssyni
bóksala.
pér reyndist laungum feingsælt
fræðámiðið,
með fyrirhyggju vex þinn afli
góður,
og þótt á vertíð býsna langt sé
liðið
íil loka áttu margan hapþaróður.
Frá sagnfræðingi Sighv. Gríms-
syni Borgfirðingi á Höfða
í Dýrafirði.
Hoill þérfróðmála
fjölvitringur,
sextugur snillingur
sögu þjóðar,
leingi líf þifl