Vísir - 10.08.1919, Blaðsíða 3

HISIA
Jlafa þeir miklu meiri kol þar
vestra.
Bandaríkjamenn hafa aldrei selt
jafnmikiö af kolum sem nú til Ev-
r°pu, og mundu þó senda miklu
nie>ra, ef ekki stæöi á skipum til
ílutninganna.
Aöra viku júlímánaöar voru t. d.
Sendar 60 þúsund smálestir fra
Baltimore-höfn einni, til Frakk-
^ands, Hollands, ítalíu og Svíþjóö-
ar.
Bandaríkjamenn vilja ólmir selja
Sern mest af kolum hingaö til álf-
nnnar, og segjast vel geta mist 2
lniljónir smálesta nú þegar. Hver
smálest mundi varla kosta meir en
35 shillings komin á skipsfjöl þar
Vestra, ef keypt væri mjög mikiö
1 einu, en þa'S mun vera helmingi
ni'nna en Bretar taka nú fyrir kol,
hl hlutlausra þjó'öa, og þaö sein
nieira er, þaö er líklega helmingi
^gra en kolin kosta innanlands í
Landaríkjunum.
Verk Msaleígunefndar.
Pá lög liafa verið jafn illa
h°lfkuð og húsalejgulögin, sem
nér gilda. ' .
Lög þessi voru upphaflega sett
Ll að afstýra húsnæðisleysi. En
nvað hafa þau gert? Hafa þau
nfstýrt húsnæðisleysi ? ]?ví fer
^jarri! Vegna þeirra liafa marg-
n' húseigendur liikað við að
i(%ja liúsrúm sín, vegna þess
^ricilega ákvæðis laganna, að
ei8i má segja upp húsnæði,
A’ernig sem ástendur fyrir eig-
ílllda, að eins ef leigjandi borg-
húsaleiguna, þó hann sé að
^hrsu leyti ógeðfeldur eiganda
hússins, skemmir íbúðina með
vondri umgengni, eða spilli
beimilisfriði með framferði sínu
á annan liátt.
I sambandi við þessi lög var
svo skipuð húsaleigunefnd, sem
' svo margir þekkja. Hún átti að
! gæta framkvæmda laganna.
I Nefnd þessi hefir starfað nú
| undanfarið og’látið talsvert til
; sin taka, en aðalverk hennar
hefir verið að stæla menn upp í
að sitja í trássi við húseigendur,
: ala upp í fáfróðri og illa siðaðri
alþýðu hér í bæ strákskap og
i virðingarleysi fyrir eignarrétti
manna. Ennfremur hefir hún
haft ótakmarkað vald til að á-
kveða hámarksleigu á íbúðum,
sem sumir efa að hún hafi ætið
gert eftir bestu samvisku, og vil
I eg hér með leyfa mér að gera
' almenningi ljóst, hve guðdóm-
i legu réttlæti liún beitti mig síð-
í astliðið vor.
| Eg keypti liúseignina nr. 14
1’ á Lindargötu s.l. vetur fyrir 23
I þúsund. Sá sem mér seldi eign-
aðist lnisið á „normal“-tíman-
um fyrir 11 þúsund. íbúð á efri
hæð leigði fyrri eigandi fyrir 52
; kr. um mán., samkvæmt mati
i húsaleigunefndarinnar, en loft-
■ íbúðina fyrir 30 kr. um mán.,
sömuleiðis samkv. mati nefnd-
arinnar. — pegar eg var orð-
inn eigand hússins, sneri eg
! mér allra þegnsamlegast til
hinnar liáttvirtu nefndar, ef
háttvirta skyldi kalla, og bað
hana að ákveða mér réttláta
upphæð fyrir áðurnefndar íbúð-
ir. Nefndin kvað sig reiðubúna
til alls réttlætis innan vébanda
verksviðs síns, og hafði lokið þvi
mikla dagsverki á hálfum mán-
uði. pó hafði nefndin hækkað
leiguna á annari íbúðinni um 3
kr. og hinni 2 kr..
Eg vil nú spyrja: Hvar er rétt-
læti að finna í þessu? Fyrri'eig-
andi fékk full 16% tekjur af
húsinu, og það samkv. ákvörð-
un húsaleigunefndar, en eg fæ
tæplega 8%! Hvers áttu þeir að
gjalda sem leigðu hjá fym eig-
I anda hússins? pá var það okur-
leiga, en samkv. verði þess nú
er þetta alt of lág leiga, sem j
mér er ákveðin.
Eins og allir sjá, verða fast- I
eignir að „renta“ sig talsvert ;
meira en sú peningaupphæð sem j
| látin er fyrir þau „rentar“ sig i í
, bönkunum, þvi árlega þurfa liús- j
! in viðgerð að meira eða minna j
I leyti. Eg fór fram á að fá þá ,
liækkun á leigunni að húsið rent- j
aði sig með 10%, en það fekst j
ekki samkv. því, sem áður er j
i sagt. Mér datt ekki í hug að fá j
í slíka okur-rentu af húsinu og i
fyrri eigandí, en þar sem eg ,
keypti 100% hærra en hann, i
finst mér sannarlegt óréttlæti
j hér á ferðum. Dýrtíð hefir lítið
aukist síðastl. tvö ár, en lcaúp
stigið úm þriðjung eða jafnvel
1 helming. ]?að sýnist eigi ósann-
: gjarnt að leiga á íbúðum fari
liækkandi i samræmi við kaup-
hækkun fólks og verðhækkun á
; fasteignum liér í bæ.
j Lög þessi ættu ekki að standa
lcngur. Nú er friður saminn. Yill
nú ekki þingið gera góðverk og
afnema lögin, sem eru í alla
staði óviðeigandi og spilla friði
manna? Heyrst hefir að þingið
tetli að herða þau, þó ótrúlegt
sé, en benda vil eg þingheimi á
að fara varlega í það. Nú er svo
komið, að hér hefir verið stofn-
að fasteignafélag fyrir húseig-
endur og vona eg nú að félagið
afnemi þessi ólög að fullu, ef
það ekki verður hægt með góðu
þá með alvarlegum gauragangi.
G. J.
A t h s. pó að Vísir geti ekki
fyllilega fallist á „rök“ greinar-
liöfundarins, þá fann hann ekki
ástæðu til að meina honum rúm
í blaðinu, og það því síður, sem
niðurlag greinarinnar gæti gef-
ið tilefni til alvarlegrar íhugun-
ar. Væri jafnvel ekki úr vegi, að
stjórnin grenslaðist eftir því,
hvað „Fasteignafélag Reykja-
víkur“ hefir á prjónunum. —
En til athugunar fyrir húseig-
endur, og einkum þá, sem ætla
að kaupa hús til að leigja, verð-
ur að vekja athygli á því, að
lnisaleiga, scm liúsaleigunefnd
hefir nýlega ákveðið, er auðvit-
að miðuð við verðmæti húsanna,
eins og það er orlðið, án tillits til
þess livort þau hafa nýlega
gengið kaupum og sölum. Sú
leiga, sem nefndin hafði ákveðið
fyrir liúsið nr. 14 við Lindargötu
hefir því auðvitað elcki verið
miðuð við verð liússins á „nor-
mal“-tímum, lieldur við verð-
mæti þess þegar leigan var á-
kveðin, og var því engin von til
þess að lir. G. J. fengi leiguna
„setta upp“ að miklum mun.
'Srerðmæti liússins breyttist auð-
yitað ekld nokkra lifandi vitund
við það, að hann keypti það. Og
það hefði ekki orðið meira þó
að hann hefði borgað enn hærra
verð fyrir það. Húsaleigunefnd-
in hefir væntanlega álitið, að
liann hafi keypt það full dýrt og
því ekki séð sér fært að hækka
leiguna meira en hún gerði.
45
46
47
hjálpið mér um eitthvað að borða, þá skal
eg áreiðanlega koma hingað aftur seinna
1 dag og borga þá tvöfalt verð.“
Istrubelgurinn mændi blóðstokknum
nUgum til himins.
„Hvern fjandann — —,“ sagði hann
loksins.
Matjurtasahnn brosti í kampinn og
Lilippus stokkroðnaði.
>,Ætlið þér ekki að gera það?“ spurði
hann hispurslaust og hvesti augun á mat-
salann.
„Ja, nú er mér nóg boðið,“ sagði ístru-
helgur og gekk þetta svo fram af lionum,
hann átti engin orð yfir það.
„Mér er þetta full alvara,“ hélt Fihppus
afram, „eða haldið þér kannske að eg ætli
að svíkja yður?“
„Nei — hvaða ósköp!“
Matjurtasahnn fann nú ástæðu til að
e8gja orð í belg.
»Þú ert röskur piltur,“ sagði hann. —
»Lrtu að leita þér atvinnu?“
„Nei,“ svaraði Fihppus stuttlega. „Eg
01 að leita mér að mat.“
.. . »^8 þú átt líka sannarlega skilið að
jj1 hann. Svona — farðu inn. Eg skal
nrga þag sem poröar, og eg hlakka
að sjá þær aðfarir.“
” ruð þér genginn af göflunum, herra
Júdd?“ spurði matsahnn, sem nú var far-
inn að ná sér aftur.
„Ekki þangað i veg. Strákgreyið étur
þó aldrei upp meira en eina krónu, hvern-
ig* sem hann treður í sig, og eg þori að
veðja tveim krónum um það, að hann
borgar yður máltíðina.“
„Jæja þá! Gerðu svo vel, herra góður
— hvað þóknast þér nú helst?“
Filippusi sárgramdist þessi kaldhæðni,
en huggaði sig við það, að matsahnn
mundi tala í öðrum tón áður en langt
liði. Aulc þess angaði matarlyktin á móti
honum og hann var orðinn glorhungrað-
ur. Geldc hann þá inn í matsöluhúsið og
skipaði fyrir um máltiðina með svo rnikl-
um myndugleik, að matsalinn varð allur
að mig langi til að hafa tal af honum?“
anum til stór ánægju. Borðaði Filippus
nú með bestu lyst og kostaði máltíðin að
lokum sjötíu og fimm aura, sem velgerða-
maður hans borgaði þegar út í hönd.
Drengurinn rétti honum höndina.
„Kæra þökk, herra Júdd,“ sagði hann,
djarfmannlega. Eg kem áreiðanlega aftur
og eg ætla elcki að misbjóða yður með þvi
að lofa j'ður meiru en því, sem þér hafið
horgað fyrir mig, en kannske kemur sá
tírni, að eg get gert yður einlivern greiða
í staðinn.
Að svo mæltu liélt hann áfram áleiðis
til Holborn brúarinnar, og horfði herra
Júdd á eftir honum.
„Hann ber sig eins og einhver höfð-
ingjasonur og nú væri Jimmy minn hth
á aldur við hann ef hann hefði fengið að
hfa. pað verður mér gremjuefni, ef hann
stendur ekki við orð sín, þó að mér standi
alveg á sama um þessa aura. Tómateph,
frú? Velkomið, frú mín góð. þau eru al-
veg glæný og óskemd---------“.
Filippus hugsaði mál sitt á ný og vildi
nú ekki draga það á langinn, en hélt þeg-
ar til Hatton Garden. Kom liann brátt
auga á stóran látúnsskjöld, og var letrað
á hann: „Isaacstein & Co., gimsteinakaup-
menn, Kimberley, Amsterdam, London.“
Hann gekk inn í fremstu skrifstofuna
og rak þar augun i ungling nokkum afar-
hvassnefjaðan, sem einblíndi á hann
gegnum grindur í veggnum, en á grindun-
um var lítið op til að láta inn um bréf og
smá böggla.
„Er herra Isaacstein viðlátinn?" spurði
Filippus.
„Já, hann er það,“ svaraði piltunginn
og fitjaði upp á.
„Viljið þér gera svo vel og segja honum,
að mig langi til að liafa tal of honum?“
„Sei-sei-já.“ Pilturinn hélt, að þetta