Vísir - 25.08.1919, Side 2

VÍSIR
komnar aftur.
puiM
Regnkápnr y
Og
Í Regnhliiar
nýkomDar.
JFlgill Jacobsen
W/ITOSX
Hrossasalan.
Stjórnin færðist algerlega
undan þvi á dögunum, þegar
hrossasalan var til umræðu í
þinginu, aft gera nokkra grein
fyrir því, hvað hefði kmið hana
til þess að taka einkasölu á
hrossum í sínar hcndur. Svör
hennar voru öll út í hött og
komu hvergi nærri þvi. sem um
var spurt. (
Sjórnin liélt þvi vitanlega
fram, að verðið, sem umsamið
var, væri svo hátt, að litlar líkur
væru lil þess að unt liefði verið
að fá hærra verð í frjálsri sölu.
það er ini komið á daginn, hyáð
hún hefir haft fyrir sér i þvi,
enda lá það öllum í augum uppi,
sem kyntu sér málavöxtu, að
það var einmitt hræðslan við
frjálsu söluna, sem knúði
hrossakaupmcnnina dönsku til
að hækka tilboðin um 50% i
einu stökki. Nú vita menn, að
niarkaðurinn í Danmörku er
þannig, að hægðarleikur Iiefði
alt að vera að fá að minsta kosti
1000 kr. fyrir bestu hrossin og
það að frádregnum öllum kostn-
aði. En í stað þess fá íslenskir
hrossaeigendur ekki meira verð
fjæir úrvalið af hrossum sínum
eu það, sem þau „Icggja sig“
fyrir til afsláttar í Danmörku.
Geta má þess, að áreiðanleg
fregn hefir borisl uin það, að
] i r ossa k a u p m að u ri n n da n ski
hafi verið spurður um verð á
islenskum hrossum til útflutn-
ings til Sviþjóðar, og hann hal'i
gefið kosl á þeim bestu fyrir
2800 kr., en hinum lökustu fyrir
11—12 hundruð krónur! pað
þai*f þvi ckki að gera ráð fyrir
þvi, að hann ótlist svo mjög
verðfall i Danmörku.
Nú cr svo komið að ekki verð-
ur séð, hvernig stjórn vor ætlar
að fara að koma sér hjá því, að
svara því skýrl og greitt, hvað
h ifi knúð hana lil þess að selja
öll íslensk útflutningshross ein-
um manni i Darímörku i heild-
söíu fyrir hálfvirði — í allra
mesta lagi hálfvirði. Ef svarið
| v erður ekki alveg vafningalaust
| eg fullnægjandi þá getur ekki
! hjá því farið,, að menn fari að
- gera sér huginyndir um, að eitt-
j hvað enn þá verra liggi á bakvið
; en menn hafa gert sér hugmynd
! um. Og þá verður að krefjast
þcss af viðtakandi stjórn, að hún
láti rannsakp þetla hrossasölu-
inál grandgæfilega. En væntan-
lega kemur nú cngum lil hugar,
að núverandi stjórn gcli farið
með völdin áfram, er augljóst er
orðið, að hún hefir haft af
landsmönnum miljón króna á
hrossasölunni einni, ofan á kjöl-
söluhneykslið frá síðasta hausti,
jafnvel þó að engum komi lil
liugar að öðru sé um að kenna
en handvömm.
Frá Uugverjalandi.
„Alt á hverfanda hveli“.
Það var símaö frá Khöfn.
nokkru áöur en sæsíminn slitnaði,
aö Jóseph erkihertogi heföi tekiö
viö ríkisstjórn í Ungverjalandi,
cftir aö Bela Kun var flúinn úr
landi. En margt var þar á undan
gengiö.
IJaö var um siðustu mánaöamót.
sem Bela Kun og bolshvíkinga-
stjórn hans hröklaðist frá völdum.
en viö stjórninni tók þá jafnaöar-
I ma'Surinn július Peidl. I>á var svo
, ástatt, aö her Rúinena var kominn
alla leiö til Buda Pest og var aö
I °
| húa sig undir aö taka borgina her-
| skildi. Var þessi herför Rúmena
; hafin aö ráöi bandamanna, en er
i hér var komiö sögunni, var þó víst
i talið, aö bandamönnum, eöa eink-
um Frökkum, væri kærást, aö Rú-
rriesnar sneru heim aftur. En þe’r
vildu ekki fara slíka erindisleysu
og hugöust nú að leggja Ungverja-
land undir Ferdinand konung sinn.
En þó að ólíklegt mætti telja, aö
íriöarráðstefnan 'i París samþykti
þetta, þá jróttust Rúnten^r með
Jressu standa betur aö vígi til að
fá öörum kröfum sínum fram-
gengt.
3. ágúst hélt rúmenski herinn
„innreið“ sína í Buda-Pest, og eftir
það tóku Rúmenar að gerast þar
umsvifamiklir, en hermenn fóru
með ránum og ofbeldisverkum um
borgina, og ungverska sfjórnin
skoraði á bandamenn aö koma ser
til hjálpar. Hershöfðingi Rúntena
skrifaði borgarstjóranum að draga
fána Rúmena á stöng á öllum opin-
berum byggingum og tilkynti, að
Ferdinand konungur myndi bráð-
lega halda innreið sína i borgina.
Þá voru Ugverjum birtir vopna-
hlésskijmálar Rúmena, sem gáfu
skilmálum bandamanna ekkert eft-
ir. Vaf Jiess krafist, að her Ung-
verja skyldi ekki stærri framvegis
en 15000 manns; hergagnaverk-
smiðjur allar skyldu rifnar n.iður;
Ungverjar skyldu láta af hendi
helming allra járnbrautarvagna
sinna. 30%,af landbúnaöarvélum,
30% af nautgripaeign stnm oy
járnbrautarvagna fulla af ýmsu út-
sæði. Þá áttu Ungverjar og aö öllu
leyti að ala önn fyrir setuhði Ku-
mena. Vopnahlésskilmálunum á að
fullnægja fyrir 15. ágúst.
Ungverska stjórnin lýsti því yf-
ir. aö hún gæti ekki gengið að
' þessum vopnahlésskilmálunt og
skoraði á fulltrúa bandamanna, að
koma á málamiðlun. Rúmenar
skeyttu þvi að vísu engu, en tóku
sjálfir að fullnægja kröfurn sínum
með því að flytja burtu úr borg-
inni ýmislegan varning og smala
nautgripum öllum úr nágrenninu
og flytja til Rúmeníu.
Þá var liaö, að Jóseph erkiher-
togi kom til sÖgunnar. Ráðuneytið,
sem með völdin hafði farið, > var
látið segja af sér, en sendinefndir
bandamanna fólu erkihertoganum
æðstu stjórn landsins í hehdur. Var
nú búist við, að konungsstjórn
mundi verða komið á aftur í Ung-
verjalándi, og ýmsar tilgátur um,
hver . konungur mundi verða. En
Jóseph erkihertogi kvað þingið
eiga að ráða stjórnarfvrirkomulag-
inu.
En nú koma bandamenn til sög-
unnar og taka á alt annan veg í
strenginn en búist var við. Clemen-
ceau símar til stjórnarinnar i Búka-
rest, mótmælir aðförum Rúmena
og kveður ]iá enga heimild hafa
til þess að setja Ungverjum nokkra
vopnahlésskilmála aðra en þá, sem
bandamenn allir í sameiningu hafi
sett þeim. Samtimis kemur fregn
um það, að enskur, ítalskur og
franskur her sé á leið til Budapest.
En blað Clemenceaus ræðst nú líka
með miklum ofstopa á Jóseph erki-
hertoga. sem sendinefndir banda-
manna höfðu gert að ríkisstióra í
Ungverjalandi. og lofað öllurn
stuðningi bandamanna. Segir blað.
, ið, „Homfíle Iibre“, að Þjóðverjar
; eigi ekki að ná völdum i Unverja
landi, en Qrkihertoginn og allir
fylgismenn hans séu Þjóðverja-
sinnar og hafi á sínum tíma átt
mikinn þátt i upptökum ófriðarins.
Jóseph erkihertogi hafði f
Stephan Friedrich, gömlum ein-
veldissinna og íhaldsmanni,
mynda ráðaneyti, en það ráðaneyti
mætti mótspyrnu allmikilli og valt
ú.r völdum eftir nokkra daga-
liafði það þó gengið vasklega
fram í því að láta handsama fy>g'
ismenn Bela Kuns, sem til náðist,
og var þeim varpað í dýflissu svo
hundruðum skifti, enda sannað a
)á niarga, að þeir hafa notað stöð-
ur sínar til að stela ógrynni fjaI
og látið drepa mörg hundruð
manna án saka.
Nú er önnur stjórn komin til
valda í Ungverjalandi, og í hentt1
eru menn úr öllum flokkum. For-
sætisráöherrann er jafnaðarmaður.
Lavasky, en meö honum í stjórn-
inni eru Andrassy greifi. siðastí
utanríkisráðherra Karls keisara.
Stephan Friedrich. Peidl, eftirtna^'
ur Bela Kuns. Með þátttöku jafu'
aðarmanna í stjórninni er það tali®
trygt, að lýðstjórn verði haldið 1
Ungverjalandi, og- hefir ClemeU'
ceau þá komið í veg fyrir það, að
konungssinnaf næöu yfirráðunum,
hvað sem um Jóseeph prkihertoga
verður. En það er álitið, að Cle-
menceau hafi óttast það. að Ung'
verjar yrðu of pniklir fyrir ser, el
þeir þjóðlegustu þeirra fengju öl1-
völdin í sínar hendur, og ofjarla1"
Checho-SIövum og Suður-SlövUrí-
Rúmenar daufheyrðust við skip'
unum bandamanna í fvrstu, °£
héldu, áfram yfirgangi sínum 1
Ungverjalandi, en síðustu útleflö
blöð herma þó, að þeir hafi að lok'
unt séð.sitt óvænna og látið senö1'
nefnd sína í París flytja friðsarí'
lega orðsending til friðarráðstef11'
tinnar.
Verkfðll.
Meðan styrjöldin stóð bar ekk1
mikið á verkfölluin í ófri'ða1
löndunum og sumar stétt0
manna afköstuðu svo miklu 11
slíks eru engin dæmi áður.
um leið og samningarnir kon1
ust á um vopnahlé, var eins
mönnum þætti mál til komi'ð ^
hvíla sig og þá hófust verkf0 ^
in. Hafa þau einkanlega v°! 1
mjög viðtæk á Englandi
þaf
krefjast menn bæði kauphmkk
t
unar og skemri vinnutinm
áður. Hið síðarnefnda hefir ð11
vitað i för með sér minkal1
frainleiðslu, og hvorttveghj^
verður tit þess að auka á Hy1
og hækkandi verð á ölluin Hll
um. „jj.
Verkamálaráðherra Ilrcta, - ^
Robert Horne, komst sV° ' ^
orði nýlega um verkföU111
’iorfurnar þar í landi;
„Vér eigum i vænduin
og margs konar örðug
Landið hefir verið svift m ^
atiðæfum, það er orðið ^
en var áður lánardrottinU-