Alþýðublaðið - 08.05.1928, Side 2

3»
ALÞÝÐUBiáAÐIÐ
Elnkasala á steinolíu.
Ræða Haralds Guðmwnds-
sonar á alþingi.
Eins og ég sagði áðan, var
seinni hluti till. í pá átt, að rík-
isstjórnin skyldi samt sem áð-
ur verzla með steinolíu í frjálisri
samkeppni. En einn er sá mað-
ur á þingi, sem gerir eindragið
ráð fyiíir, að pessi hluti ti-11. sé
ekkji nema formsatriði; það var
þá verandá hæstv. fjrh., pú ver-
andii hv. 5. Landsk. ,(J. Þ.). Hann
gerfr ráð fyrir, að steinölíuverzl-
un rikjssjóðs muni draga sam-
an segljn og sennilega alveg
hætta.
1 B-deild þingtíðindarma 1925,
bls. 133, stendur þess.i klausa eft-
jr hæstv. þ.á verandi fjrh.:
„Þótt þess vegna að steinolíu-
verzluninni kunni að verða hald-
ið áfram áð einhverju leyti fyrst
um sinn, af þehn ástæðum, sem
tillagan gerir ráð fyrir, þá hlýtur
það að minsta kosti að verða í
miklu smærri stíl en núverandi
e.inkasala er rekin í.“ [
Hann gerfr sýnilega ráð fyrir,
að það verði ekki verulega mik-
ið af því. En fáir taka undir
þetta með honum þá. Aðalflm.
t4.ll., Sigurjón Jónsson, tekur svo
til orða:
„Meining okkar er s ú, að lands-
verzlunin haldi áfram fyrst um
s.inn að því íeyti, sem þörf ger-
ist." Og það kemur víðar fram
í ræðjkim hans, að hann telur
þörf á jyví, að landsverzlunin
haldi áfram, meðan nokkur ugg-
ur sé í landsmönraum um það,
að erlendir auðhringar leggi undir
s,ig verzlunina. Flutningsmenn
telja það ekki tilgang sinn að
greiða götu erlendra auðfélaga
til þess að ná í verzlunina. Sig-
urjón segir enn fremur: „Ef olíu-
verzlunin ekki kemst í sæmilegt
horf án þess að landsverzlun hafi
hönd í bagga, þá verður hún að
sjálfsögðu látin halda áfram, ef
til vill tekin upp einkasala aft-
ur.“
Hæstv. núver. forseti (B. Sv.)
bendir á hættuna af erliendum
auðfélögum; hann segir svo:
„En mér v.irðist það óiskynsam-
•legt að taka verzlunina alveg úr
höndum rikisinjs. Mætti ph fa’x*
svo, að erlent félag gerðist hér
ofjarl að nýju.“
Enginn gerist þá til aö and-
mæla þVí, að sjálfsagt sé að hafa
þennan vamagla, annar en þá
ver. djármálanáðherxa í þeim um-
mæluni, sem ég áðan drap á. Ég
hirði ekki að rekja þesxar um-
ræður lengur, en málalokm eru
öHum kunn; þáltill. var samþ. og
cinkasalan afnumin eftir tæpra
þriggja ára starf, í ársbyrjun
1926. Þar með eru þverbrotnar
alilair þær forsendur, sem í upp-
hafi voru látnar fylgja, þegar
lögin 1917 vöru samþ. Það var
beinlínis gert ráð fyrir, að olíu-
verzlunin fengi að starfa í friði
um langt tímabiil, en þetta er að
engu haft.
Síðan einkasalan var afnumin
í ársbyrjun 1926, hefir svo lands-
verzlun fram tiil síðustu áramóta
haldið svo að segja allri steinolíu-
verzlun í landinu eða 80—90°/o.
Þarf ekki annað að tilfæra til að
ósanna fullyrðingar flutnings-
manna till. um það, að lands-
verzlun væri ekki samkeppnisfær
í olíuverzluninni. Þar með eru
hrakin þau höfuðrök, sem áttu
að gilda fyrir þáltill, 1925. En
á síðaistliðnu ári hafa þau tíð-
indi gerst, að tvö félög hafa bygt
hér steinolíugéyma; flytja þau
oliu inn í geymaskipum og selja
út úr geymunum. Nú er það
bert, að það er ómögulegt fyrir
Landsverzlun að keppa viÖ þessi
félög með því að reka verzlun
með olíu í tunnum. Var því um
tvent að gera fyrir landsverzlun:
annaðhvort að leggja niður róf-
una og hætta, sem hún befir gert,
eða ráðast i að þyggja sér geyma
og taka upp samkeppni við þessi
félög með svipuðum tækjum og
þau hafa, en það hefði auðvitað
verið stórkostleg fjárhagsleg á-
hætta nú, þegar hún hefði ekki
getað fengið nema einhvern hluta
af verzluninni og tvennar
geymslustöðvair eru upp 'komnar.
Meðal-innflutningur til landsinis
á ári mun vera mn 42—45 þúsn
tunnur af olíu, eða eitthvað á
7. þúsund smálesta. Aðal-kaup-
éndur olíunnar eru vélbátaútgierð-
armenn, og undir olíuverðinu etr
afkoma útgerðarinnar að ákafliega
mikl'u leyti komin.
Niðurstaðan er því sú, að þráitt
fyrir öll loforðin 1925 um að
Landsverzl.un skyldi haldá áfram
til tryggingar því ,að erlend auð-
félög tækju ekki verzlunina aö
öllu í sínar hendur, og fengju þar
með aðstöðu til að skamta sér
spæni úr öskum landsmanna, þá
er hun nú hætt með öllu, og
vélbátaútvegurinn upp á náð og
miskunn útlendra auðfélaga kom-
inn algerlega.
Meira.-
Litill afli
er við Sand nú sem stendurJ
,Skaftiellingur‘
fer á fimtud. til Vestmanna-
eyja, Víkur og Skaftáróss.
Erlend staskeytl.
Khöfn, FB., 7. maí.
Bændurnir i Rúmeniu óánægðir
með einræði ihaldsins.
Frá Berlín er símað: Bændur
eru sáróánægðir með skattabyrð-
arnar, ex einræðisstjórnin teggur
þeim á herðar. I gær héldu 200
þúsundir rúmemsfcra bænda ráð-
stefnu og samþyktu einróma að
heimta, að einræðisistjórn íhalds-
ins beiddist lausnar og bænda-
foringinn Maniu myndaði stjórn.
Nobile kominn til Svalbarða.
Frá Kingsbay er símað: Loft-
skip Nobile kom í gær.
Russar og Pólverjar.
Stjórn Rússa hefir skriifað
stjórn Póllands í tilefni þess, að
landflótta Rússi, er býr í Pól-
landi hefir reynt að myrðia verzl-
unarerindreka Rússa þar. Heimt-
ar, Rússastjórnin strangari að-
gerðir gegn landflðtta Rússum í
Póllandi.
Félag imgra jafnaðarmaniia
stofnað a Akareyrl.
Fimtudaginn 3. maí síðast lið-
inn var stofnað á Akureyri Félag
ungra jafnaðarmanna. — Einn af
félögum F. U. J. hér í bænum
fór alfarinn til Akureyrar fyrir
skömmu og hófst þegar handa
um félagsstofnun meðail æsku-
manna þar. 1 þessu nýstofnaða
félagi eru um 20 piltar og stúlk-
ur á aldrinum 17—24 ára. Eru
nú þrjú félög ungra jafnaðar-
manna til hér á landi, en búist
er við, að fleiri Slík félög verði
stofnuð á þessu ári; þar af eitt
í sveit.
Svar við kveðju.
Ég álít mig ekki þurfa að
•svara öðru en því, að alls staðar
í heimi er það, að vera mcðlim-
'ur í Union des Professeurs de
Danse de Framoe, álitin fu-11
trygging fyrir þvi, að sá, sem er
það, sé danzfræðingur (Damse-
pædagog).
En hvaða skjöl hefir ungfrú
Hanson fyrir þyí, að hún hafi vit
á nýtízku-dönsum ? Vill hún ekki
birta prófskirteini sitt, en efcki
fyrir sund og leikfimi frá Paul-
Petersens Institut?
Viggo Hartmarm,
Professeur de danse.
Að gefnrt tilefni vil ég láta
getið: Að frú Hanson hringdi til
mdn mánudjaginin 16. april og
sjagði að hún hefði séð getið um
hingáðkomu herra Hartmanns í
„Vísi“. Spurði hún mig, hvjaða
kvenm|aður ætti að danza við
hann og hvort dóttir hennar,
Ruth, gæti orðið meðdanzari hans
við danzsýningarnar, þar eð hún
vildi það gjarna. Ég svaraði, að
ég vissi ekki betur en að ákveð-
ið væri, að ungfrú Ásta Norð-
mann ætti að danza við herra
Hartmann. Gat ég þess, að það
mál væri mér óviðkomandi.
Spurði hún þá, hvort það myndi
fastákveðið og vildi vita um
heimilisfang herra Hartmanms hér
í bæ. En það gat ég ekki saigt
henni. Frúin :lét þess getið, að
hún hefði heldur ekki getað feng-
ið heimilisfang herra Hartmanns
í „Iðnó“, en þar hafði hún reynt
að fá það. Sagðist hún því hafa.
snúið’ sér til mín.
Eins og eðlilegt var, sagði ég
herra Hartmann frá þessu sam-
tali okkar. Datt mér ekki í hug,
að þetta myndi hafa neinn ófrið
í för með sér, eða að borið jtöí
á, móti því, að boðin liafi verið
áðstoð ungfrú Ruth Hanson, og
varð ég þá ekki vör við neina
andúð gegn herra Hartmann —
þvert á móti.
Reykjavík, 7. maí 1928.
Anna Friðriksson.
Frekari umræður verða ekki
leyfðar um þetta mál hér í blað-
inu, en að eins stutt yfirlýsing,.
ef þess verður æskt.
Ritstj.
Bardagi við villidýr.
Eftir Torgeir Björnaraa.
1 sveit einni í Andesfjöllum
Suður-Amerxku bar það við, að
bændum hvarf margt af fénaði
sínum. Einkum voru það kindur
og kálfar, sem hurfu, en þó kom
það fyrir, að einnig hurfu kýr
og folöld. Bændurnir sáu spor
eftir óvenjustóra púmu (kugúar,.
rándýr af kattakyninu) — og
einstaka sinnum sáu þeir henni
bregð fyrir, en ekki komust þeir
í skotfæri viö hana. Ekki tókst
þeim heldur að veiða hana í
boga. Urðu þeir mjög leiðir yfir.
búpeningsmissinum og hétu loks
2000 króna verðlaunum hverjum:
þeim, er unnið gæti villidýrið.
Þegar fram í sótti og pkkert
iát varð á fjárhvörfunum, tóku
margir að efast um, að púman
væri ein að verld. ,Og ýmsir fuli-
yrtu, að bér mundu þjófar á ferð-
inni. Öruggastur í þeirri trú var
Vilhjálmur, sonur ensks bónda,
er þarna bjó.
„Púmurnar yrðu að minsta
kosti að vera 10—20, pf þær ættu
að ’komast yfir að drepa og éta
allan þann fénað, sem okkur hefir
horfið,“ sagði Vilhjálmur. „Þið
sjáið sjálfir, að hvergi sést hræ,
— og hafið iþið pkki tekið eftir
því, að púmuförin sum eru dá-
Mtið einkennileg?“
Og Vilhjálmur var á ferii um
nætur og hafði augun hjá sér.
Lo’ks þóttist hann geta fullyrt,
að kynblendingur einn ,og félagi
hans væru þjófamir. JÉiann .sagði
það nágrönnum isimum — og kyn-
blendingurinn sór að hefna sin.
Nú skuiuð þið fá að heyra.