Vísir - 02.05.1921, Side 2

yisis
Höfum fyrirliggjandi
Regnkápur á karla og konur
Vatnskápur á fulloröna og börn
Karlmannsfrakka — þunna —
Vinnuföt úr bláu nankini
þetta ern sýnishorn sem seljast aiar
ðdýrt.
Biíreiðadekk
32 x
höftim við fyrirliggjandi.
Jöh. Olafsson & Co.
Indriði Einarsson
sjötugur.
Eins og áður hefir veriö minst á
hér 5 bla'ðinu, átti Indriöi Einars-
son revisor sjötugsafmæli á laug-
ardaginn. Fór svo sem vera bar,
aö menn létu ekki slíkt tækifæri
hjá líöa án þess að sýna honum I
ýmsan vott virSingar og hollustu.
Margir heimsóttu skáldið og heilla-
skeyti drifu að úr öllum áttum.
Nokkru eftir hádegið kom nefnd
xnanna er í voru Einar H. Kvaran
rithöf., Guðm. Finnbogason próf.,
frú Ásta Hallgrímsson, Pétur Hall-
dórsson bóksali og dr. Alexander
Jóhannesson og afhentu afmælis-
baminu veski með áletruðu nafni
hans og peningagjöf í. Lét Einar
H. Kvaran íylgja þar með nokkur
valin orð.
JÞess þarf ckki að geta, þótt vér
gerum það, að Indriði Einarsson
lék á als oddi og vorti hvergi elli-
mörk að sjá. Enda er hann með
fullu lífsfjöri, sem best má sjá af
því, að þennan sama dag kemur út I
eftir hann nýtt leikrit, „Dansinn í
Hruna“. Þessa bók höfum vér ekki
enn þá lesið, en kunnugir menn
segja það vera bestu bók Indriða,
fjörugt rit og þróttmikið.
Auk þess sem þjóðin þegar fyr-
ir löngu hefir skipað Indriða Ein-
arssyni á bekk með helstu rithöf-
undum sínum, eins mun hún altaf
fús að færa honum þakkir fyrir
starf hans í þarfir bindindisins. En
Reykjavíkurbær sem befir hans
nánust kynni, þakkar bonum og
fjölskyldu hans langt og mikið
atarf í þjónustu leiklistarinnar
jafnframt því sem þess skal altaf
minst, að hann hefir jafnan verið
órvandi kraftur og hrókur fagn-
aðar í félags- og samkvæmislífi
borgarinnar. Loks muna vinir hans
honum, konu hans og börnum
marga ánægjustund á heimili
þeirra, sem einlægt var jafn opið
og ástúðlegt, og vona að æfidagar
«ndist því fólki öllu vel og lengi.
Orænland Island
í suinar eru liðin 200 ár siðan
Hans Egede, aðaltrúboði Græn-
lendinga, steig fyrst fæti á land
á Grænlandi. 1 tilefni af því ætla
Danir að hafa hátíðahöld mikil.
Hafa borist hingað fregnir um
það, að þeir ætli að halda sýn-
ingu í Khöfn, þar sem sýna á
framfarir þær, sem Grænlend-
ingar liafa tekið undir stjóm
Dana; cinnig er sagt, að lconung-
ur Dana muni heimsækja Græn-
land í sumar, Grænlendingum
lil vegsauka og ánægju. Vér Is-
lendingar liöfum lítið hugsað
um Grænland og ekkert fyrir
það gert. Voru það þó Islending-
ar, sem fyrstir fimdu landið og
fyrstir stofnuðu þar nýlendur,
settu þar þing og ísíensk lög, og
þó þetla yrði ekki til frambúð-
ar, eru margir, sem álita að
Grænland eigi fremur að fylgja
íslandi en Danmörku ef skilnað-
ur yrði.
Um stjórn Dana á Grælandi
vitum vér íslendingar nær ekk-
ert. J>að er að eins eitt, sem hún
er orðin heimskmin fyrir, og
það er, að hún heldur enn þá
fast rið það versl.fyrirkomulag,
sem kallað er „einokunarversl-
un .
Enginn maður má versla við
Grænlendinga, hversu góð og
hagkvæm kjör sem hann hefir
að bjóða þeim. Enginn má versla
þar nema danska rikið. Græn-
lendingar mega ekkert kaupa af
öðrum en danska ríkinu og eng-
um selja afurðir sínar nema því,
livað sem þeim annars mætti
takast að fá fyrir þær og liversu
ódýrt sem þeir gætu fengið að-
keyplu vörumar fyrir. Danska
ríkið eitt ræður öllu verði og
vprugæðum og fyrir því vakir
fyrst og fremst, að liagnaður
verði á versluninni og í öðru
lagi að versl. verði sem mest
beinlínis og óbeinlinis Dönum í
hag, með þvi að útfluttar og að-
fluttar vörur lendi sem mest á
dönskum höndum, þó auðskilið
sé, að það hlýíur að vera mjög'
óhagstætt Grænlendingum, bæði
vegna fjarlægða landanna og ai’
! þvi Danir eru að eins óþarfa
milliliðir og það alldýrir, er selja
skal eða kaupa vörur fyrirGræn-
lendinga. Einokunarversl. Dana
þekkjum vér íslendingar af eig-
in reynslu. Vér vitum, að hún
var eitt mesta og skæðasta vopn
til niðurdreps andlegs og efna-
legs sjálfstæðis ísl. þjóðarinnar.
Fátæktin og ófrelsið, þessir
dyggu fylgifiskar einokunar-
innar, dróu kjark og fjör úr
þjóðinni og lirintu henni niður
í hyldýpi svartasta menningar-
leysis og andlegs volæðis. Hin
þróttmikla víkinga og höfðingja
þjóð var að verða að kúguðum
og þjökuðum aumingjum, sem
mögíunarlaust létu Dani féfletta
sig og selja sér vonda og maðk-
aða vöru, aumingjum, sem voru
orðnir svo kjarklitlir, að þeir
þorðu varia að senda bænarskrá
til konungs til að biðja hann að
létta af sér farginu. Og um þaö
verður eklci deilt, að einokunar-
verslun Dana átti sinn drjúga
þátt i þessari fádæma afturför.
En okkur vildi til að vér áttum
mann, sem sá hvað að var og
vildi slá þetta þopn úr höndmn
Dana og með elju hans og dugn-
aði og þeiiTa er á eftir fylgdu
tókst þetta. Maðurinn var Skúli
fógeti.
En þó einokuninni sé létl af
oss íslendingum fyrir mörgum
árum, þá er hatrið á henni enn
lifandi og vér gætum vart hugs-
að okkur neitt verra, sem kom-
ið gæti fyrir ísl. þjóðina, en cf
hún ætti aftur að fara að hfa
undir verslunareinokun Dana.
En ef vér, sem höfum þegar
góða aðslöðu i lífsbaráttunni og
allmikla menningu, leljum það
þjóðarhöl og þjóðarlortímingu.
ef vér ættum aftur að lara að
búa undir einokunarversl. Dana,
hversu miklu fremur mun það
skaða Grænlendinga, sem bæði
standa menningarlega okkur að
baki og auk þess hafa alt fram
á þennan dag áll að draga fram
lífið undir liinum þungahrammi
einokunarverslunarinnar. Yissu-
lega eiga Grænlendingar bágt;
þeir verða að laka öllu með þögn
og þolinmæði; þeir eiga engan
Skúla fógeta. Engan, sem getur
talið kjark í grænlensku þjóð-
ina og hvatt hana til að lyfta af
sér þessu oki. Og vart þarf að
búast við hjálp annarsstaðar frá.
íslendingar virðast ánægðir þeg-
ar þeir sjálfir hafa fengið versl-
unarfrelsi. Hvað gerir það þá til
þó Grænlendingar — þessi hálf-
mentnðu Eskimóar — stynjl
undir okinu? Hvað kemur það
þeim við? Er ekki nóg að berj-
ast fyrir því, að manni sjálfum
líði vel, að maður sé sjálfur
frjáls og ókúgaður, jafnvel þó
maður viti, að aðrir verða að
þola kúgim og þrældóm? Vissu-
lega lítiu’ svo út, sem þetta sé
hugsunarháttur margra, svo
athafnalitlir og aðgerðalausir er-
mn vér, ef vinna þarf eitthverl
þarfaverk, þar sem aðrir eiga
í hlut en vér sjálfir. En vel væri,
að vér breyttum þeim hugsun-
arhætli. Ve lværi, að vér reynd-
um að gera okkur til að létta
einokunarbölinu af Grænlend-
ingum, með þvi að láta Alþingi
íslendinya skora á Dani að gefa
Grænlendingum nú i sumar lof-
orð um afnám einokunai’versl-
unarinnar og fult verslunar-
frelsi, eins fljótt og auðið er.
— Ef Danir yrðn við þessari
áskorun, myndi það tryggja bet-
ur vináttu og samúð Dana og
íslendinga, en alt lijáróma skral
og skjall. íslendingar myndu þá
finna, að Danir mætu nokkurs
vilja þein-a og óskir. En Dön-
um myndi þetta verða til sóma
og auka virðingu þeirra i aug-
um annara þjóða, þvi það sýndi
að þeir mætu meira velgengni
og framfarir Grænlendinga en
eigin framfarir. Og er það vott-
ur Jiins mesta menningarþroska.
Auk þess myndu Danir tryggja
sér vináttu Gnenlendinga, því
þeir myndu brátt sjá, að afnám
einokunarverslunarinnar yrði'
þeim byrjun efnalegs og menn-
ingarlcgs sjálfstæðis.
Ætli nú Alþingi íslendinga að
hregðast vel við og samþykkja
einróma áskorun til Dana, um
að gefa Grænlendingum fult
verslunarfrelsi í tilefni af að 200'
ár eru liðin síðan Hans Egede
kom til Grænlands. Myndu flest-
ir íslendingar vílja styrkja Al-
þingi íslendinga til þessa dreng-
skaparbragðs við hið forna is-
lenska land, Grænland.
Örn eineygði.
Frfiirkjan
og prestoriu.
í AlþýSablaöinu 25. apríl birtist
grein meS fyrirsögninni: Nýtísku
guKsþjónusta. UndirskrifuK Jón
Jónsson.
Án þess aö jeg ætli at> fara aö