Vísir - 05.03.1922, Blaðsíða 2

VtSIR
Höfum fyrirliggjandi:
Hrátjörn,
Manilla 3“,
Fislzilimir 3 ogr 6 lt>*.
Fráfarandi stjórn virðist Jn í
alveg á sania máli i verslunar-
málunum eins og Framsóknar-
. Og það eitt er víst,
að Framsóknarflokkurinn get-
ur ekki komið því fram á þingi,
sem hann vill í þessum efnum,
nema með stuðningi fylgis-
manna fráfarandi stjórnar.
Onjgla, 7 ®.e. 1,
Linutauma,
Oliufatnað
Kanpgjald símameyja.
Símskeyt t
Cri fréttaritara Víaia,
o— ^
Khöfn 4. mars.
Skattskylda þýskra samvinnu-
félaga.
Símað er frá Berlín, að meiri
hluti skatlanefndarinnar hafi
samþykt að samvinnuí'élög |
bænda skuli ekki undanþegin j
skatti af viðskiftaveltu sinni.
Genúa-ráðstefnunni frestað.
Líklegt þykir, að Genúa-ráð- ;
stefnunni verði frestað fram í J
maímánuð, með því að ítalska ■
sljórnfn er mjög laus í sessi.
Harding og hungursneyðin j
í Rússlandi.
Blaðið Daily Telegraph segir |
að Harding forseti liafi lagt nið- i
ur formensku félagsins, sem
gengst fyrir samskotumí Banda-
ríkjunum til hjálpar Rússum,
með því að Hoover hafi sann- :
að, að Dubrovsky, umboðsmað- >
ur Lenin-stjórnarinnar í Banda-
rík junum, hafi notað samskota-
féð til undirróðurs og útbreiðslu
bolshvíkingastefnunnar í sjálf-
um Bandaríkjunum.
Tvœr stefnusMr.
J?að er óvenjuleg aðferð af
hálfu sljórnar, að skýra almenn-
ingi frá stefnuskrá sinni einmitt
um leið og hún fer frá völdum.
J’elta gerði þó Jón Magnússon,
fráfarandi forsætistáðherra, á
laugardaginn, er hann tilkynti
Alþingi lausn sina frá stjórnar-
störfum. — Hann hefir nú aldrei
verið margmáll um stefnur,
þessi 5‘ár, sem hann hefir setið
að völdurn, og margmáll var
liann ekki heldur að þessu sinni;
hann var heldur ekki venju
fremur ákveðinn. Hafin sagði
að vísu, að það mundi rétt til
; getið, að hann væri á öndverð-
um meiði við Framsóknarflokk-
inn í verslunarmálum, því að
liann væri þoirrar skoðunar, „að
nú ætti að fella burtu þau höft
á verslup og viðskiftum og aðr-
ar ráðstafanir, er komið hefðu
vegna ófriðarins, nema aðflutn-
ingsliöft um stund, til að halda
uppi gengi ísl. krónu.“ Hann
kvartar undan Jnú, að hann hafi
ekki verið spurður um stefnu
sína, rétt eins og' hann hafi ekk-
ert tældfæri fengið til þess að
s ý n a hana á noklcurn hátt i
verkinu á undanfömum árum.
En hvað á hann nú við með
því, að nú beri að fella burtu
höft á verslun og viðskiftum, er
komið hafi vcgna ófriðarins,
önnur en aðflutningshöft um
stund? Eru nokknr önnur höft á
verslun og viðskiftum, sem
hægt er að fella burtu? Eða vill
hann láta fella burtu fjárkrepþ-
una, og með hvaða ráðum þá?
— Og um hvað er hann „á önd-
verðum meiði við Fi’amsóknar-
flokkinn“ í þessum efnum?
J>að vill nú svo vel til, að
Framsóknarflokkurinn birti ein-
mitt stefnuskrá sína í þessum
málum samdægurs. Hann vill;
banna stranglega innflutning
á óþarfa varningi og takmarka
innflutning á öðrum vörum
(vafalaust þó að eins ,um stund‘
en ekki um aldur og æfi);
láta landsstjórnina taka í sín-
ar hennar (með útflutnings-
nefnd eða nefndum) sölu allra
þeirra afurða, sem út eru flutt-
ar, með það fyrir augum, að
fyrirbyggja misnotkun gjald-
eyris til gengisrýrnunar, þjóð-
inni í óhag.
/ Um fyrra atriðið virðist aug-
| Ijóst, að fráfarandi forsætisráð-
herra hljóti að vera — ekki á
öndverðum meiði við Fram-
sóknarflokkinn, heldur alveg
sammála honum.
Um síðara atriðið er ekkert
upplýst i ræðu hans. par er ekki
um að ræða höft, sem nú sé í.
ráði að fella burtu. Á hinn bóg-
inn kom það alveg ótvírætt fram
i ræðu fráfarandi fjármálaráð-
licrra við 1. umr. fjárlaganna,
að fyrir honum vakti einmitt
þetta sama, som Framsóknar-
flokkurinn hefir nú tekið á
i stefnuskrá sína; stjórnareinka-
sala á útfluttum afurðum. Hr.
Jón Magnússon híustaði á þá
ræðu, og cf hann hefði ekki
viljað láta líta svo út, sem þau
orð væru löluð fyrir hönd þcirra
! beggja, samvcrkamannanna, þá
t átíi hann vitanlega aíi lý&ft' því'
í yfir þá þegar. En eimiig siðar
! hafa honum gefist tækií'reri til
þess. sem hann hefir ekki notað.
Vera kann, að ekki skifli
miklu, hvernig rikið borgar
símastúlkiun sínum, en fyrst
það atriði á annað horð er orð-
ið að blaðamáli, langar mig til
að slella mér fram í deilur hr.
alþm. Sv. Olafssonar og „Sím-
fers“, og leiðrétta rangfærslurn-
ar. J?ar sem hr. Sv. 01. segir
fyrstu ummælin, er Mhl. hafði
eftir honum, vera röng, skal eg
láta þau liggja milli hluta, en
halda mér að „Svari“ hans í
Mbl. þann 1. þ. m.
IJr. Sv. 01. vill, að því er mér
virðist, reyna að sýna fram á
að draga megi úr gjöldum ríkis-
sjóðs, svo um muni, með því
að lækka laun símastúlkna, er
hann telur langtum of há, mið-
að við kaup vinnukvenna í sveit.
Hvers vegna ber hr. Sv. 01. sam-
an símastúlkur í kaupstöðum
og vinnukonur í sveit? Ekki get-
ur það vérið til þess að fá seiri
réttast lilutfall; ]?að sjá allir,
enda eru þessi störf og ærið ó-
lík og heimta ólika kunnáttu og
hæfileika. Miklu nær hefði vgrið
að hera láunin saman við kaup
skrifstofu- og búðarstúlkna. —
Auk þessa er samanburður hr.
Sv. 01. ekki réttur. Hann notar
til sarrfánburðar laun, sem alls
ekki eru greidd neinni sima-
stúlku, og hafa mér vitanlega
aldrei verið greidd. Hæslu laun
(ásamt dýrtíðaruppbót) sem
hafa verið greidd nokkurru tal-
simakonu, eru 3800 krónur, og
þau laun höfðu að eins tvær
á öllu landinu.
Rangfærslur þingmannsins
eru þessar:
1. Sem mælikvarða notar hann
kaup, sem alls ekki cr greitt,
og ber það saman við Jægsta
kaup einliverrar lægsl laun-
uðu slétlar landsins.
2. pó að launahæðin hefði ver-
ið rétt tilfærð, er samt eigi
rélt áð nota i samanhurði
hæstu launin annarsvegar og
þau lægstu hinsvegar, lield-
ur ber að taka meðaltal af
launahæðinni og bera það
saman. Auk þess reynir þing-
maðurinn að slá ryki i aug-
un á fólki, með þvi að reikna
c'kki þá dýrtiðarufipbót, sem
nú er greidd, og sjálfsagt cr
að miða við, heldur seilast
aftur fyrir sig. 1il þess að fá
hæiTÍ tölu.
i 3. Vinnulúni sá er þingrn. til-
greinir, er heldur ekki rétt-
ur, þótt minna skeiki þar.
Símastiilkur vinna minst 614
st. á dag, en á Jiinn bóginn
efast eg um að liægt sé að
segja ákveðið um vinnutíma
vinnukvenna. Hlýtur hann
að vera mjög misnninandi,
eftir stað og tíma, og öðrum
áslæðum. En aðgætandi er,
að þessar 6—7 stundir vinna
stúlkurnar venjulega skorpu-
vinnu, sem er geðæsandi, en
störi’ vinnukvenna á heim-
ili eru jafnari og auk þess
oft útivinng, sem er ekki
eins ólioll. Eg býst þvi við,
að frá heilbrigðis sjónar-
rniði inegi ielja að vinna
símastúlknaima jal'ngildi alt
að 0 stunda vinnu vinnukon-
uimar.
Eg benti á það hér að fram-
an, að rangt væri að bera
saman kaup símastúlkna og
vinnukvenna. Eg skal þó gera
þingm. til geðs og lialda þeiui
samanbúrði áfram, á leiðréttum
gruudvelli, og eins ætla eg að
gera þá breylingu, að nota lil
samanburðar kaup vinnukvenna
í kaupstöðum.
Hæslu árslaun er nokkur
simastúlka fær núna eru 1600
lcr. á ári og þau lægstu 900 kr.;
meðalkaup verður þá kr. 1250.
Við það hætisl dýrtíðaruppbót,
sem er 94%, eða kr. 1125 == kr.
2425. Frá þvi dragasl 7% af
launahæðinni, er fara i lífeyris-
sjóð enibættismanna = kr.
87.50. Raunverulegt kaup verð-
ur þá kr. 2337.50. Ef við athug-
um vinnutímarin, ]?á er hann
allra iriinst 6% st. í 350 daga.
(eg dreg 15 daga frá fyrir sum-
arlevfi), sem vérða 2275 stund-
ir. Kaupið verður þá nálega 1
kr. um klukkustundina.
Að ákveða kaup og vinnutíma
vinnukvenna er nokkuð erfitt,
Jjví um það er elcki til neinar
reglur. Um það verð eg þvi að
álykta, og byggi þær ályktanir
á sögusögn annara og auglýsing-
um, scm birst hafa i dagblöð-
unum hér í Rvík. Hæsta kaup
sem cg hefi heyrt getið um er
150 kr. á mánuði, og lægsta
kaup getur tæplega verið mikið
undir 25 kr., ef stúlkan á að
leggja sér alt til annað en fæði,
húsnæði og þjónustu. Meðal-
kaup verður eftir því kr. 1050
á ári. Við það hætist fæði, hús-
na’ði og þjónusta, sem eg ætla
að muni elcki vera of talið liér
i Rvik með kr. 75 á mánuði. Má
eftir því telja alt kaupið kr.
1950. Alment hygg eg að vinnu-
konur vinni hér 8 stundir á dag,
ef tekið er tillit til frístunda,
bæði helga daga og virka, og
verður þá stundafjöldinn á ári
== 2920 og kaupið tæplega 70
aurar á stundina.
Nú drap eg á það áður, að
telja mætti að vinnutími síma-
stúlkna jafngilti að erfiði 9 st.
vinnu vinnukvenna. Ef við ger-
um samanburð á þeim gmnd-
velli, verður tiltölulegur stunda-
fjöldi símastúlknanna 9X350
= 3150 st. á ári. Kaupið verður
þvi nálægt 74 auarar á stund-
ina, eða vinnukonukaup.