Vísir - 10.03.1922, Blaðsíða 2

VlSIB
Höfum fyrirliggjandi:
Umbúöapappír í rullum 20-40 & 59 cm
do í örknm 37+47 og 59+76 cm
Smjörpappír,
Pappírspoka, fie3tar stæröir.
iað greiða úr i'járhagsvandræS-
iunum. í viðskiítum út á við
[mundi stjórnin fara með festu
'og gætni og reyna sem best að
tryggja góða sambúð við sam-
bandsþjóðina á grundvelli sam-
bandslaganna.
Að lokinni ræðunni kvaddi
einn þingm. (Jón Baldv.) sér
hljöðs, en forseti lýsti því yfir,
að uinræður yrðu ekki leyfðar,
og verður því eklci neitað, að það
hafi vakið nokkra undrun.
Trúlofun ríkiserfingjans.
Símskeytl
fr| fréttaritara Vísía,
Ivliöfn 9. mars.
Samband Miðjarðarhafsríkja.
Símað er frá Aþenu, að Gun-
aris utanrikisráðherra Griklcja
sé að semja um stofnun banda-
lags fyrir Miðjarðarhafsríkin,
um viðurkenning á konungdómi
Konstantins og um vopnahlé í
Litlu-Asíu \ið ítaliu, Frakkland
og England. ■,
. Ameríkumenn og Genúa-
fundurinn.
Frá Washington er simað, að
Ameríkumenn hafi neitað að
taka þátt i ráðstefnunni í Genúa.
Er ástæðan til þess talin sú, að
viðreisnarpólitík Evrópumanna
hafi reynst einskis virði, og að
sovjetstjórninni hefir verið boð-
ið að taka þátt í ráðstefnunni.
Ný stjórn á Spáni.
Simað er frá Madrid, að Gu-
erra fyrrum forseti í þinginu
hafi mvndað nýja stjóm á
Spáni.
Svíar og bolshvíkingar.
veiti Grikkjmn liðsinni gegn
Tjækjum, þá vakni greinja hvar-
vetna meðal Múhamedstrúar-
manna.
Frá Alpingi.
Stjórnarskiftin.
Nýja stjómin birtist í'yrst á
Alþingi á fundi í sameinuðu
þingi í gær, en stjórnarskiftin
urðu i raun og veru á mánudag,
þvi að þann dag var .nýja stjórn-
in skipuð af koriungi.
Forsætisráðherra, Sig. Eggerz,
skýrði frá stjórnarskiftunum og
starfaskifting milli ráðherranna.
Er hann sjálfur skipaður dóms-
og kirkju- og kenslumálaráð-
herra, KlemensJónsson atvinnu-
og samgöngumálaráðherra, og
Magnús Jónsson fjármálaráð-
herra. J?á flutti forsætisráðlierra
stefnuskrárræðu sína og skulu
hér rakin nokkur atriði hennar.
Eitt af aðalviðfangsefnum
stjórnarinnar kvað hann vera
að gera sill ítrasta til að hækka
gengi ísl. krónu. Til þess taldi
hann aðallega tvær leiðir: að
spara og framleiða; kvað stjórn-
ina ætla að fylg'ja sparnaðar-
leiðinni af fremsta megni og m.
a. mundi hún laka sér fyrir
hendur að rannsaka, hvort eða
pá skýrði l'orsætisráðherra
frá því, að sér hefði borist sím-
skeyti frá konungi um að ríkis-
erfinginn væri trúlofaður Olgu
þrinsessu frá Grikklandi, og
kvaðst hann hafa símað aftur
árnaðaróskir íslensku þjóðar-
innar. Forseti skýrði frá þvi, að
forsetar þingsins hefðu og sím-
að árnaðaróskir fyrir þingsins
hönd og borist aftur þakkar-
skeyti frá konungi.
í neðri deild
varð síðan langur fundur og
spunnust enn nokkrar umræð-
ur út af frv. um að fella niður
prentun þingtíðindanna. Töluðu
Jak. M., porl. Guðm. og Jón
porl. Að lokum var frv. samþ.
og afgreitt frá deildinni með 16
atkv. gegn 10.
pá hófust umræður um frv.
f járveitinganefndar um aðfresta
framkvæmdum fræðslulaganna
og taka upp aftur heimakenslu.
Hóf Bjarni Jónsson máls af
hálfu nefndarinnar, porst. M.
Jónsson andmælti og Bjarni
svaraði aftur, en þcgar þar var
koinið, var umræðum frestað og
höfðn margir þm. kvatt sér
hljóðs. Er mál þetta stórmerki-
legt og munu verða um það
snarpar umræður.
Gnllfcrónan.
Frá Stokkhólmi er símað, að
efri deild þingsins sænska hafi
feít frumvarp um að viðurkenna
sovjet-stjórnina, sem lögmæta
stjórn Rússlands.
Nansen í Kaupmannahöfn.
Friðþjófur Nansen flytur í
kvöld fyrirlestur um hungurs-
neyðiná í Rússlandi, hér í borg-
inni.
Lántökur Grikkja.
Samningar um lán,sem Grikk-
hafa leitað eftir í Englandi, liafa
strandað.
Indverjar
og Múhamedstrúarmenn.
Símað er frá London, að
stjórnin á Indlandi hafi skorað
á hvern hátt fært væri að géra
embættabákn landsins einfald-
ara og ódýrara. En það væri
ekki nóg að spara fé rikissjóðs-
ins; fyrst og fremst yi’ði þjóð-
in sjálf að læra að spai-a. Miljón-
um króna liefði verið jleygl í
óþarfa á striðsárunum og síð-
ar. Stjórnin mundi því vilja
rannsaka, i sambandi við þing-
ncfndir, hvort ekki mætti neyða
þjóðina til að sjiara með þvi að
banna innflutning á þéirii vör-
um að minsta kosti, sem ekki
gætu talist nauðsynlegar. pá
kvað hann stjórnina einnig
mundu vilja rannsaka, hvort
ekki mætti á einhvern hátt hafa
í eftirlit með gjaldeyrinum eða
| meðferð á honum. Enri kvað
j liann stjórnina vilja styðja f jár-
i veitingar lil að rannsaka og
! finna nýja markaði fyrir afurð-
á Rnglendinga að ncma Sévres-
friðarsamningana úr gildi og
breyta stefnu sinni gagnvart j
Tyrkjum. Færir Indlandsstjórn
þá ástæðu fjTÍr nnÚaleitun sinni J
að hve nær sem Englendingar j
ir landsins, efla vöruvöndun o.
s. frv., hvetja peningastofnanir
landsins lil að sýna víðsýni í
f járhagsmálum og i samráði við
þær gera alt, sem unt væri til
—o—
(Bjarni Jonsson frá Vogi flutti
á Alþ. frv., seni vakti almenna at-
hygli og undrun margra. þess efn-
i’s'. að öll gjökl til ríkissjóðs, sem
í krónum eru talin, skyldi reikna
í gullkrónum. En frv. þetta tók
hann aftur í lok framsöguræðunn-
ar, sem lijer fer á eftir).
Eg.hefi. sem aðrir. dáðst að til-
lögum hattvirtrar sparnáðarnefnd-
ar Alþingis.- Hún sýnir meh þeim,
að hún ■ fylgir þeirri alkunnu fjár-
máíastefáu, að hagur rikisins sé
allur undir því kominn. að sem
mest sé goldið í ríkissjóS, og sem
minst 'sé látiö úr honum. Mundi
hún telja þa'ö best, að ríkið legði
allar tekjur sinar i sparisjóösbók,
svo að ríkisbúskapurinn stæði vél.
Hitt mun ati vonurh, þótt nefnd-
inni þyki landsmenn lítinn rétt eiga
til ]iessa sjóðs, og hún telji eigi
eftir þeim, þótt þeir gjaldi tölu,
vert af launum sínum í ríkissjóð-
inn, svo sem hinar óvinsælu dýr-
ti'ðarbætur. eða þótt þeir 1egði á
sig 16 tima vinnudag. er starfa
fyrir rikið. þótt aðrir vinnuveit-
endur heimtuðu eigi meira en 8—
io stunda vinnu fvrir hið umsamda
kaup. Hefir nefndin að þessu fylgi
ýmsra lilaða, sem vilja eigi þola
jia'ð, a'ð verkamenn ríkisins fát
aukaborgun fyrir aukavinnu. Og
jiað fer aö vonum, a'ð hún telji
])að ekki nema sjálfsagt, að nienn
leggi niður atvinnu sína og sýni
þá sjálfsafneitun, að lifa við vind
og snjó, til þess a'ð bjarga landinu.
Eg dáist sem sagt að tillögum hátt-
virtrar sparnaðarnefndar er byggj-
ast á þessari heilbrigðu skoðun,
En þó undrast eg, að nefndinni
liefir eigi hugkvæmst, aö láta
þetta koma víðar niður. Þess vegna
leyfi eg mér að leggja fvrir fætur
henni þá sparnaðar- og gróða-
hugsjón, er felst í ])essu frv.
Hér eru ekki fáeinir menn ætl-
aðir til þess að fylla ríkissjóðinn,
heldur alþjóð manna. Og þetta
væri enginn smásparnaður, heldttr
verulegur gróði. Ef gullverð krón -
unnar er það, sem eg geri ráð
fyrir í athugasemdunum. þá vær;
gróðinn töluvert nieira en hálf
sjötta miljón, míðað við fjárlaga-
frv., og yrði ])á tekjuáætlun 192^
hátt á hrettándu miljón. Og væri
samtímis skorið vel niður. þá yrði
töluverð upphæð í sparisjóösbók
ríkisins, þegar upp væri staðið.
Og með þessum hætt> fengi allir
leyfi til að leggja sitt fram. Allir
skattar yrði hartnær tvöfaldir, og
fengi þá hver skatt])egn tækifærið,
allir tollar slíkt hið sarna, og næði
])á fórnfýsi hvers manns, sem eitt:-
hvað kaupir, að njóta sin. Og á
öllum tekjum landssjóös yrði samí
hagnaður, nema þeim, sem goldn-
ar eru í landaurum. Til dæmis
væru reiknaðir á sama liátt þeir
vextir, er rynni í landssjóð af
se'ðlafúlgu Islandsbanka, er væri
úti fram yfir hámark, og slíkt hið
sama það, er landsbankinn á að
gjalda í landssjóð. Þó a'ð nú bank-
arnir yrðu þess vegna að hækka
vexti eða gæti lækkað þá seinna
en ella, þá væntir mig að hv.
sparnaðarnefnd væri sjálfri sér og
stefnu sinni trú og liti á hag spari-
sjóðsbókarinnar, en teldi ekki eftir
almenningi að borga. Einkum mun
hún sjá, a'ð þetta fyrirkomulag alt
er þjóðráð til þess, að ná sér niðri
á útveginum.
Eg hefi nefnt þessa nefnd sva
oft sakir þess. að frumvarpið er
gjöf frá mér til hennar. En áður
en eg afhendi henni það til fulls,
vildi eg mega vara hana við einni
hættu, og þó tveim. — Hin fyrri
er sú, að einhver kynni að segja,
að þessi í-áðstöfun kæmi í bága við
ýms önnur lög, sem Alþingi hefir
sett um þessi efni. En þar til getur
nefndin svarað _ að sér yaxi það
eigi meira í augu en að Alþingi
geri annað árið nafngreindan manri
að liáskólakennara og leggi em-
bættið síðan niður hæsta .ár, f
sparnaðarskyni. — Hin sí'ðari
hættan er sú, a'ö hér væri á þingí
nógti margir svo grunnhyggnír
menn. að ])eir vildi gera breyting-
ar á frv. í þá átt, að láta gullif*
verða mælikvarða á gjöld lands-
sjóðs líka og gera auk þess gull-
verslunina frjálsa og draga með
])ví úr gengismun. og enn Iáta
Gammarnir
er ein af bestu sögunum, sem
komið hafa í Visi. Fást nú á af-
greiðslu Vísis. Kosta 4 kr.