Vísir - 31.03.1922, Qupperneq 3

»; i»i *
heinailt að vera viðstaddir barnapróf
ihjer, og ýmsir þingmenn hafa verið
við slík próf. En heimafræddu börn-
ín verður erfiðara að ná í. pau eru
engin hér í Reykjavík. En eftir sögu-
sögn síra Olafs voru ]?au til vestur
í Dölum fyrir nokkrum árum og geta
Júngmenn og aðrir lesið vitnisburð
hans um ]?au í ,,Vísis“-grein hans
13. þ. m. Verður það líklega að
nægja í bráðina.
pá bregður síra Ölafur upp mynd
af tveiinur bautasteinum yfir iiðinni
kynslóð fyrir afskifti hennar af
fræðslurnálunum, annan, sem hann
kveður okkur síra Jóh. hafa reist
,,með lítiisvirðingar- og vanþakkar-
áletrun“, hinn „lofköstur mætra út-
lendinga” Um afskifti liðinnar kyn-
slóðar af þessum máium hefi eg ekk-
ert talað né ritað í lítilsvirðingar- eða
vanþakkarskyni. Eg skýrði alveg
hlutlaust frá ástandinu eins og það
var þar sem eg þekti það, og hvorki
síra Ólafur né neinn annar, útlendur
né inn'endur, getur sannað, að eg
hafi þar að neinu leyti farið með
rangt mál. pví feé lfka rnjög fjarri,
að síra Ólafur reyni að hrekja orð
mín, heldur slær hann um sig'með
stóryrðum, segir að hér sé verið að
„,kasta steinum að leiði“ þeirra eldri,
.„eins og þar lægju einhver afhrök
■eða stórglæpamenn“. petta eiga að
heita rök! Lesi menn það, sem eg
ritaði, og dæmi sjálfir, hvort eg gaf
ástæðu til þessara ummæla. Hitt vita
flestir, að það er ekki æði langt síð-
an að mikill þorri manna hér í landi
-kunni málsháttinn: „Bókvitið verð-
ur ekki látið í askana“ og breytti
eftir þeirri reglu í fræðslumálunum.
pað er þýðingarlaust að firtast fyrir
hönd liðinna kynslóða, þótt sagður
sé á þeim löstur sem kostur. Hugði
eg að síra Ólafur væri svo mikill
sögumaður, að hann þyldi að heyra
sannleilcann um þá menn, sem bygt
hafa þetta land, erjda þótt liðnir séu.
Eg veit það, að útlendir ferða-
menn hafa löngum mikið látið af al-
þýðumentun hér á landi. En venju-
lega er minna á þeirra dómi að
byggja, heldur en íslendinga sjálfra,
af því að lcynni þeirra af íslenskri
alþýðu eru eðlilega mjög takmörk-
uð. peir dæma eftir þeim tiltölulega
fáu einstaklingum, sem þeir komast
í kynni við, og það eru vanalega þeir
sem framarlega standa að þekkingu.
Hins vegar er það alkunna, að út-
lendingar, sem hér ferðast, eru ein-
att fljótir til að fella dóma, bygða á
eiiistökum atvikum. Eg hefi t. d.
heyrt útlendan mann halda því fram,
að íslenskir prestar myndu vera yfir-
leitt fégjarnari menn heldur en aðrir
Islendingar, einungis vegna þess, að
buddan hans hafði léttst óvenjumikiö
á -einu pr.estssetrinu. Sýnir þetta
hversu slíkir dómar eru oft og ein-
att ógrundaðir.
En það var-þetta um bautastein-
ana. Síra Ólafur hefir sýnt tvo, sem
liðinni kynslóð hafa verið reistir. Eg
mun b'enda á tvo aðra, sem núlif-
andi kynslóð hafa verið settir fyrir
afskifti hennar af fræðslumálunum.
Bendi eg þá fyrst á minnismerki það
hið fagra og veglega, sem síra Ólaf-
ur Ólafsson, fv. prestur og prófastur
í Hjarðarholti reisti til maklegrar
vegsömunar heimafræðslunni í sínu
héraði, og stendur á steitiinn letrað:
„Ekki þefað af neinni fræðslu eða
þekkingu* (sbr. Vísi 13. mars
1922). Hitt minnismerkið er úr út-
lendu efni og ber hvorki hærra né
Iægra á því heldur en lofkestinum,
sem síra Ólafur mintist á. pað eru

ummæli, sem stóðu hér í blaði einu
fyrir skemstu og höfð voru eftir
dönskum manni, er nýlega hafði
kynst alþýðu víðsvegar á landinu.
Var þar Iokið lofsorði miklu á al-
þýðumentunina. En allir vita, að sú
alþýðumentun, sem nú er hér í landi
meðal yngra fólks, er að miklu leyti
runnin frá skólunum, farskólum og
föstum skólum.
pað er alrangt hjá síra Ólafi, að
eg h’afi á nokkurn hátt gert lítið úr
unglingaskólunum. Eg taldi það
misráðið, bæði kostnaðar vegna og
einnig af öðrum ástæðum, að ætla
unglingaskólum að veita þá fræðslu,
sem nú er lögboðið að veita á 10—
14 ára aldri. Að öðrú leyti mintist
eg ekki á unglingaskóla, en skal
taka það fram, að eg álít þá nauð-
synjastofnanir, til þess að þar verði
veitt frekari fræðsla, framhald
barnafræðslunnar.
Eg tók það fram í fyrri grein
minni, að það fyrirkomulag, sem síra
Ólafur og fleiri með honum halda
fram, virtist stefna að því, að koma
upp hér í landi tveim stéttum manna,
mentuðum aðli og óupplýstum ör-
eigalýð. Hafi þessi hugsun aldrei
komið „inn fyrir dyr“ hjá þeim, sýn-
ir það ekki annað en það, að þeir
hafa ekki hugsað málið til neinnar
hlítar eða gert sér grein fyrir afleið-
ingunum, sem þær breytingar mundu
hafa, er þeir berjast fyrir að koma
í framkværpd. pað er margsýnt, að
á heimilisfræðslu er alls ekkert að
byggja, eins og nú er háttað. í kaup-
stöðum og sjóþorpum viðurkenna
held eg allir, að hún geti ekki komið
til mála, og í sveitum er fólkseklan
ein ærin ástæða til að gera hana
ókleifa. Ef nýbreytnin væri nú upp
tekin, sú, að demba allri fræðslu til
fermingaraldurs á heimilin, yrði á-
rangurinn sá, að efnamennirnir tækju
kennara til að kenna sínum bömum
éða kæmu þeim fyrir/ til kenslu, en
fátæklingarnir, sem vanalega eru í
meiri hluta með barnafjöldann, yrðu
útundan. peir hafa síst tíma eða getu
til að kenna börnum sínum og engin
efni á að kaupa þeim kenslu. En
svo eiga unglingaskólarnir að bæta
úr öllu saman, gera jöfnuðinn. Mér
er sem eg sjái þann jöfnuð. Eg held
að síra Ölafur og aðrir préstar, sem
kunnugir eru út um sveitir landsins,
ættu að kannast við, hvernig gengið
hefir og gengur enn með börn fá-
tæklinganna og þau, sem sveitarsjóð-
irnir kosta uppeldið á. Er ekki verið
að reyna að klína á þau fermingar-
nafninu sem fyrst, til þess að þau
geti losast við kensluna og farið að
vinna fyrir sér? Er ekki stundum sótt
um leyfi ti! að ferma þau innan 14
ára af þessari ástæðu? Sum þess-
ara barna verða svo strax effir ferm-
ingu helstu stoðirnar, sem heimikn
eiga við að styðjast, oft fyrirvjnnur
hjá mæðrum sínum, þegar þær eru
ekkjur, eða aðalstoð lúinna eða
heikubilaðra íoreldra. Sum fara ,,í
dvöl“ hjá vandalausum, ef þau eru
munaðarlaus eða barnaheimilin
verða fegin að létta þeim af fram-
færinu, sé vinnukraftur þar nægileg-
ur án þeirra. Nú er mér spurn:
Hyggur ?íra Ólafur, að þessir ung-
lingar muni allir sækja unglinga-
skólana? Nei, þcir myndu ekki einu
sinni gera það flestir, því síður all-
ir. pað væri auðvitað hægðarleikur
að semja !ög, sem skylduðu þá til
þess, þ. e. a. s. ef unglingaskólarnir
væru þá til, sem tekið gætu á móti
þ'eim. En að fá alla til að fullnægja
þeirri skyldukvöð yrði vafalaust
ekki eins mikill hægðarleikur. Ung-
lingaskólarnir yrðu aðallega fyrir
börn efnuðu mannanna, sem hefðu
ástæður til að verja fé og tíma til
að afla sér framhaldsmentunar, en
fátæklingarnir yrðu hér ekki síður.en
í öðrum löndum yfirleitt að búa að
þeirri fræðslu, sem þeim er veitt á
bernskualdrinum.
Frh.
Sigurðiw Jónsson,
kennari.
ikyr oy pjómi
fæst allan daginn { útaölustööum
okkar. Hvanneyrar-rjðini kem-
ur { mjólkurbiöirnar á laugar-
baginn.
Yirðingaríylst
M|ólkarfél. Hoykjavltcur
I. O. O. F. 1033318^2- — o.
Helgi Guðmundsson,
fyrrum bóndi á Hvítanesi, verö-
ur sjötugur á morgun.
íslands Falk
kom í nótt. Haföi náö frönskum
botnvörpung a<5 veiöuin í land-
helgi og sent hann á undan sér
Konj hann hirigaö í gær. Hann
heitir Cap Faguet. Mál hans verð-
ur rannsakaö í dag.
Ásigling.
.Færeyska þilskipið ísabella
sigldi á enska botnvörpunginn
Vereses í gær, og braut af sér
bugspjótiö, en mun ekki hafa
skemst að öðru leyti. Vereses dró
ísabellu hingað inn í morgun.
Grein sú,
sem birtist í Vísi í gær, með
langamarkinu G. Kr. Guðm., var
ekki eftir Guðm. glímukappa.
Es. Diana
kom kl. iojrií í gærkveldi, með
vörur og póst.
Tvö erindi
flvtur prófessor Haraldur Níels-
son í Nýja Bíó, sunnudag og mánu-
dag, um deilumál hans og biskups-
ins. Aðgöngumiðar kosta 3 kr.
báðir. Ef ágóði veröur af þeim,
rennur hann til Sálarrannsóknar-
félagsins.
Leikfélagið
hefir orðið að fresta leiksýning-
um í kvöld og annað kvöld, með
því að frú Stefanía Guðmundsdótt-
ir hefir verið veik undanfarna
daga.
á’kipafregnir.
Gullfoss kemur til Khafnar í
dag.
Goðafoss kemur til Leith í dag.
Lagar’foss fer á morgun til Eng-
lands.
•
Allir íþróttamenn
bæjarins eru heðnir að koma í
mentaskólaportið kl. 7% í kvöld.
Veðrið í morgun.
Hiti í Revkjavík 4 st., Vest
mannaevjum 4, Grindavik 5, Sth
4, ísafirði o, Akureyri -4- 2, Gríms-
stöðum 4- 3, Ratrfarhöfn 1, Seyð ■
isfirði 2, Hólum í Hornafirði 3,
Þórshöfn í Færeyjum 3, Jan Mav-
en 4- 2 st. Loftvog há yfir Islandi,
stöðug eða hægt stígandi. Kyrt
veður. TTorfur: Svipað veður.
Kartöflur
fást keyptar. 8ííni 719.
iom líakes.
Nokkrir pakkar óseidir,
Jóh. Öj?m. Oddsson.
Laugaveg 63.
pAKKARÁVARP.
Mér er það ljúf skylda, aS
niinnast þeirra mörgu bæði f jær
og' nær, er réttu konunni minni
sáluðu, Sigríði Jónsdóttur, ú
Laufásvegi 13, hjálparhönd og
glöddu hana á ýmsa vegu, í
hinni langvinmi legu liennar,
full 33 ár. pað var skiljanlega
mörg' eríið stund, þann langa
tíma, ekki síst eftir að sjón
liennar þraut því sem næst, eu
alla jafna sá þó til sólar, með
guðs hjálp, og góðra manna.
Iíonan mín sálaða bað þess
oft, að þess yrði minst eftir sinn
dag, hve 'margir góðir menn og
konur urðu til þess, að Íétta
undir hjmði hennar á ótal vegu.
Eg færi þvi öllum alúðar þaki ,-,
er glöddu okkur, gömlu hjónin,
og hjálpuðu okkur. pað yrði alt
of langt mál að telja nöfn þeirra
allra. Guð þekkir þá. Og eg
treysti því, að liann minnist
þeirra, þegar þeim liggur mest
á. Eg þakka innilega fyrir mina
hönd og dætra minna, alla góð-
vild, hjálpsemi og samiið. Svo
og ástarþakkir öllum þeim, sem
sýndu hluttekningu sína við frá-
fall og jarðarför konu minnar.
Einar Ingimundarson.
Biiö
til leigu nú þegar á góðum stað
i, bænuni. A. v. á.
10 stiga hiti
var hér í gær, þegar heitast var
Börn!
Komið á morgun að selja Ljós-
her'ann, í Bergstaðstræti 27.
Konunglegir hirðsalar
hafa nýlega verið útnefnd eftirfar-
andi firrnu: Björn Björnsson bak-
arameistari í Vallarstræti, Ólafur
Magnússson ljós.myndáfi, Verk-
smiðjan Sanítas og tóhaksfirmað
Teofani í London (umboðsmenn
hér: Þórður Sveinsson & Co.).‘