Vísir - 01.04.1922, Blaðsíða 2

VISÍR
Uppbsð á saitijðti og trgugssaUfisiú
verðnr haldið viö pakkhús okkar þriðjudag 4. april kl. 1 a. h.
Símskeyti.
Khöíu 13. mars.
Grikkir í vígaliug.
Sírna'ö er frá París, aö Grikkir
í Smyrná hafi lýst borgina sjálf-
stsett ríki og hafi kömi'5 á fót
varnarliöi. undir forustu Popoulos
hershöfðingja. Ætla þeir me'ð öll-
um ráðum að hnekkja ákvæðum
sendiherrafundarins og veita
Tyrjum viðnám eftir mætti.
Einstein boðið til Frakklands.
Einstein hefir verið boðið til
Frakklands. Er hann fyrsti þýslcur
vísindamaður, sem þangaö hefir
verið boðið.síðan styrjöldinni lauk.
Eystrasaltsríkin og fjórvelda-
sambandið.
Fjórveldasambandið og Eystra-
saltsríkin nýju, — samtals 10
smáríki með 80 miljónum íbúa, —
ætla að koma fram í sameiningu
á Genúafundinum og fara þau með
7 atkvæði.
•
Takmörkun vígbúnaðar.
Símað er frá Washington, að
öldungadeild Bandaríkjaþingsins
hafi fallist á. tillögur þær, sem
gerðar voru á Washingtonráð-
stefnunni um takmörkun flotans.
, * , t
Rússar beiðast lögregluverndar.
Símað er frá Berlín, að rá'ð-
stjórnin í Moskva hafi æskt þess,
vegna banatilræðisins við Milju-
koff; að fulltrúa hennar í Berlín
yrði veitt sérstök lögregluvernd,
og hins sama hefir hún beiðst til
handa fulltrúum þeim, sem hún
ætlar að senda á Genúaráðstefn-
una.
Eldgos.
Etna og Vesúvíus hafa gosið án
afláts síðustu daga.
Bretar og íslendingar.
Nationaltidende flytja þá Lon-
donarfregn eftir Ritzau frétta-
stofu, að fiskveiðanefnd breska
þingsins leggi til að samþykt
verði lög, er banni innflutning á
(nýjum?) fiski frá löndum þeim,
sem styrki fiskveiðar með fjár-
framlögum. Ennfremur leggur
nefndin til, að ræðisfhaður Breta
á íslandi verði breskrar ættais, með
því að nefndin stendur fast á því,
að enskir botnvörpungar hafi ver-
ið hart leiknir í íslenskri land-
helgi. (Þessi tilhæfulausi þvætt
kugur var rækilega kveðinn niður
í breska þinginu síðastliðið ár,
eins og skýrt hefir verið frá í
Vísi, -en er nú sýnilega að „ganga
aftur“).
Trúmálafandarinn.
(Framh.)
Sigurbjörn Á. Gíslason: Sira
Jakob Kristinsson kvaðst ekki
hafa haft mig i huga er hann
talaði um trúarhroka í erindi sínu.
]>ykir mér það mjög eðlilegt og
tók þa'ð heldur ekki til mín, en eg
talaði í fyrstu persónu áðan til að
gera yður auðskildari þá skoðun
mína, að tfúarhrokaskrafið/ sann-
færir engan, en hefir gagnstæð
áhrif á marga við það sem til mun
ætlast.
Heföi eg sagt, að eg einn ætti
heimili í andlegum efnurp, furðar
mig ekki á að honum hefði fund-
ist „sjá bóla á trúarhroka í ræðu
minni,“ en auðvitað var það
íeykilegur misskilningur að skilja
orð min á þá leið. Mér hefir aldrei
ko’rnið til hugar, a‘ð eg væri sá
cini er heimili ætti í þessum efn-
um. (Síra Jak. Kristinsson: Og
fíökksbræður yðar.). — Sei, sei
nei, flokkur minn er ekki svo stór.
að mér detti noklcuð slíkt í hug,
Heimilið er bundið við Krist, en
ekki flökkinn.
Sira J. Kr. hélt að engin þau
fúlmenni væru til, sem vildu tæla
aðra inn í myrkrið. — Það væri
óskandi að’ satt væri. En eg hélt
að vér værum þó allir sammála
um, að það sé ekki sjaldgæft, að
menn væru tældir út í siðferöilegt
j myrkur. Vonaudi eru þeir ekki
j hér viðstaddir sem slikt aðhaf-
| ast, en margir tæla þó aðra ó-
| reyndari t. d. til drykkjuskapar og
| lauslætis; farmenn vorir, sem
j koma i fyrsta skifti í’erlenda höfn,
> geta borið um það, eins og íleiri.
j — Og sömuleiðis er það ekki ótítt
j að menn, sem jafnvel sjálfum líður
stundum illa í efasemdamyrkri.
tala þó við og við svo borgin-
mannlega um hagi sína, að aðrir
láta tælast. En efasemdir ent eng-
in leikföng.
Það hafa verið hér í kvöld til-
greind svo rnörg ummæli fjar-
staddra manna, að eg vona að mér
levfist að bæta þar við utnmælum
unt spiritisma eftir danskan prest.
Hann er ekki heimatrúboðsmaður,
fjárri því. Hann heitir Th. Rör-
dam í Ryslinge á Fjóni, telur hann
sig Grundtvigssinna, en er svo rót-
tækuí nýguðfræðingur að sífeldar
deilur, einkum rneðal Grundtvigs-
manna, hafa staðið hátt á annað ár
unt kenningar hans, og söfnuður
ihans klofnað út af nýguðfræði
|hans.
Hann skrifaði í „Fynstidende"
lí vetur (sbr. Kristeligt Dagblad.
22. des. 1921). „Eg ætla að aðal-
hætta kristindómsins á vorum
dögum sé frá spiritismanum. Spiri-
tisminn er ískvggilegur í mínum
augum af því að hann reynir að
hrifsa til sín huggun og eiílfðar-
vissu sannrar trúar. sem fæst með
því einu, að maður gefi guði hæsta
gjaldevri trúarinnar, hjartað, en í
þess stað veitir spiritisminn mönn-
um ytri öruggleika með nokkrum
rangnefndum vísindalegum sönn-
unum um lífið eftir dauðann.“
Þetta er nú dómur þessa danska
nýguðfræðings, sem rnest ber á
sem stendur, og eg býst við, að
frófessor Haraldur telji hann mjög
víðsýnan, fyrst hánn er nýguð-
fræðingutL
Frh.
Fræðslomália.
Svar iil sírk Ólafs Ólafssonar frá
H jarðarholti.
Frh.
Það var vel á rninst, er sira Ólaf •
ur gat um afskifti prestanna af
fræðslumálunum hér á landi, og
sist of djúpt í tekið árinni, það
sem hann segir um það atriði. En
þá er líka rétt að minna bæði hann
og aðra á það, að það voru einmitt
prestarnir fyrstir og fremstir, á-
hugasamir og skylduræknir prest-
ar, sem sáu að heimilisfræðslan
ein nægði ekki til þess að fullnægt
yrði hinum mjög vægu kröfum
um alþýðumentun, er lögin frá
1880 gerðu að fermingarskilyrði.
Það voru þeir, sem víðast gengust
fyrir því, að koma farkenslunni á
í sveitunum, og þeir áhugasömustu
létu sér það ekki nægja, heldur
komu upp barnaskólum í presta-
köllum sínum. En hvað er nú um
þessa stýtt, prestastéttina, sem mest
verk og þarfast hefir unnið þjóð-
inni á umliðnum öldum? Síst skal
því neitað, að enn sé mikill fjöldi
áhugasamra og góðra presta í em-
bættum hér á landi. En löggjöfin
hefir, svo sem kunnugt er, búið
svo úm hnútana, að nú er ekki
lengur á þessa stoðina að byggja
í fræðslumálunum. Óhæfilegar
brauðasanisteypur valda því, að
víða má heita að prestlaust sé
Vegna erfiðleikanna á ]>ví að
þjóna hinum víðlendu köllum, ger-
ast æ færri til þess að stunda guð-
fræðinám og . ýmsir, sem það
stunda, hverfa að öðru starfi, að
loknu námi, og enn aðrir hlaupast
á brott frá köllum sínum eftir
lengri eða skemri tíma. En þeir,
sem í embættum sitja, hafa meira
en nóg að starfa við beinu embætt
isverkin. Það er ])ví með öllu
óhugsandi, að prestar geti nú á
tímum gefið sig sérstaklega við
fræðslumálunum. Til þess að það
mætti verða, þyrfti fvrst að fjölga
prestaköllum til stórra rnuna og
hafa tryggingu fyrir því, að prest-
ar fengjust í embættin.
Oft minnist síra Ólafur á Hjarð-
arholtsskólann i greinum sínum.
Við erum líklega báðir komnir á
raupsaldurinn, við síra Ólafur.
Hann stærir sig af reynslu sinni
í Hjarðarholtsskólanum í 7 ár. Eg
stæri mig af rúmlega 30 ára
reynslu, sem eg hefi fengið af
kenslu barna og ungíinga, bæði til
sveita, í sjóþorpum og kaupstöð-
um, og auk þess af dálítilli reynslu,
fenginni erlendis. Geri eg þvi ráð
fyrir, að .hvorugur okkar kunni
því vel, að vera knésettur af hin-
urn, að því er reynsluna snertir.
Sira Ólafur víkur að því, að
hann hafi teki'ð fátæka unglinga
i skóla sinn meðgj afarlaust eða
fyrir væga borgun, og er það lofs-
vert. En ilt mun vera að byggja
á því, að öllum fátækum ungling-
um leggist slíkt til. Það er alveg
víst, að þótt allir þeir unglinga-
skólar, sem nú eru á landinu, og
miklu fleiri, væru fyltir af fátæk-
lingum og þeim kent þar kaup-
laust fyrir fórnfýsi einstakra
manna, þá væri samt yfirfljótan-
legt eíni eftir til þess að skapa
úr óupplýstan öreigalýð. Eina ráð-
ið til að fyrirbyggja það, er að
haga fræðslufyrirkomulaginu svo,
að öllum sé veitt undirstöðufræðsl-
an á þann hátt og þeim tíma, sem
hentugastur er til þess að allir geti
hagnýtt sér hana. Með tilliti til
heildarinnar hefir það tiltölulega
litlá þýrðingu að taka einstaklinga
út úr og veita þeim þessa fræðslu,
og þeir góðu menn, sem það gera,
gerðu enn betur, ef þeir auk þessa
beittu áhrifum sínum til þess að
allir mættu verða sömu gæða að-
íjjótandi, eins og þessir fáu, sem
notið hafa þessara sérstöku hlunn-
inda.
í síðari hluta greinar sinnar er
síra Ólafur enn að tala um það, að
á sveitaheimilum sé nægur tími og
nóg tæki til að veita lögskipaða
fræðslu til fermingaraldurs. En ef
svo væri, hvers vegna skyldu þá
heimilin ekki gera það? Hvers
vegiia koma þaðan unglingar, sem
ekki hafa „þefað af“ neinni
fræðslu? Hvers vegna nota ekki
heimilin þá heimild, sem núgild-
andi lög veita þeim til að annast
fræðsluna sjálf ? Hvers vegna full-
nægja þau ekki einu sinni (þeim
kröfum, sem lögin leggja þeim á
herðar, um fræðslu innan 10 ára
aldurs ? Eru nokkrar minstu líkur
til þess, að heimilin myndu frem-
ur uppíylla erfiðu kröfurnar, sem
sira Ólafur vill á þaú leggja, held-
ur en þær auðveldari, sem nú hvíla
á þeim? „Það er ekki nógu þungt
á honum, klárskr........“ sögðu
hestaníðingarnir stupdum, þegar
hestur bar sig illa undir böggum.
Það er dálítið örðugt að átta
sig á því, hvort síra ÓÍafur er jafn-
aðarmaður (socialisti) eða ekki. 1
öðru orðinu fussar hann og sveiar,
þegar hanii sér eitthvað, sem.hann
finnur jafnaðarmanna-þef af, svo
sem það, að ríkið ætti að kosta
alla barnafræðsluna. Annað veififl
heklur hann því srb fram, að ríkitE