Vísir - 10.05.1922, Blaðsíða 2

V * J4 5 H
Höfum fyrirliggjíiudi:
Strandferðimar.
Úr j)ví a'S Sterli-ng er úr sög-
unni, kemur strax aö Jrví, sem
reyndar lá fyrir dyrum, aS útvega
lientug strandferSaskip. Er mikiS
undir því komið, aS vel verSi nú
tíanda'ö til þessara skipa. Reynslan
virSist sýna aS þaS sé minna und-
ir ])ví komiS, Jiótt skipin séu nokk-
uö dýr í fyrstu, ef .þau eru þá vei
vönduö og haganleg til afnota, en
afar viSsjárvert aS kaupa gömul
skip jrótt ódýr séu.
AS öllum likindum verSur því
nú ekki um annaö aö ræöa, en aS
iáta smíöa nýja strandferSabáta,
og rþá ]iá vænta þess aS þeir veröi
g-eröir í alla staöi vandaöir og
rambyggilegir, svo aS þeir þoli vel
væntanlega hrakninga i illum
ve'Srum og jafnvel ísreki.
Væntanl<£ga þarf tvo Itáta álíka
og Austri og Vestri voru, en þó
líklega nokkru stærri. Þyríti eink-
um annar ]>eirra aö vera vel JagaS-
ur til hringferSa, vera hraSskreiS-
ur, fara til jafnaSar ekki minna
en 12 mílur, hafa betri jiægindi
fyrir farþega o. s. frv. Mundi þaS
þá tíökast rneira aS menn notuSu
þaS skip til sumar-ferSalaga, er
menn gætu átt kost á aS komast
þannig bæSi fljótt og vel lands-
hornanna milli. Útlendingar
mundu líka nota þessar fljótu
hringferöir svo aö nóg yröi viS
þær aS gera, ])ótt þær yrSu all-
tíSar.
Til mála gæti komiS, aS hafa' aS
eins eitt skip til strandferSa, fyrst
um sinn, og ætti þaö þá fjust og
fremst aö vera gott farþegaskip.
Er riiargt aS athuga þegar smíS-
uS eru slik skip sem eiga aS vera
nolvkuö til frambúöar, þegar ])ess
er líka gætt, aS Ivröfur fara vax-
andi til ýmsra þæginda, smekk-
vísi og hreinlætis á fólksflutn-
ingaskipum. Út á viS er þaS hinn
mesti álitsspillir fyrir JijóSina. ef
vanhirSa og smeldcleysi rikir á
fartækjum seni útlendingar riota
jafnt okkur sjálfum. Skip Eim-
slcipafélagsins ] >ykj a yfirleitt
snoturlega haldiri utan og innan,
en þaS þykir á slvorta, aS loftræs-
ing er ekki góS niöri í svefnrúm-
unum. Þetta mætti nú kannske
laga meS því aS setja rafmagns-
loftsugur eins og á „íslandi", en
betra mun aS Jtafa slíkan útbúnaS
strax frá byrjun. og þarf aS at-
huga þaS viS sniíSi strandbát-
ánna.
Ef sæmilegar Itætur fást fyrir
Sterling ])á er því siöur ástæSa til
aS spara sjálfsögS þægindi á þeim
skipum. sem féngin verSa í staS-
inn. Á þeint fyrirtækjum, þar sem
reksíurskostnaSur er tiltölulega
hár, ]>á gætir ])css líka minna
hvort nokkrum Jtúsundum nteir.a
cöa minna fer i stofnkostnað. —
Annars er þaS líka orSiö marg-
sannaS af reynslu, aS góS þæg-
indi og aöhlynning á skipum
margborgar sig og þaS jafnvel þar
sem engin samkepni er. FólkiS
feröast meS meiri ánægju og not-
ar skipin meira.
A'æntanlega veröur nú sjálft
Eimskipafélagiö JátiS taka aö sér
strandferöirnar, svo sem ráSgert.
var, er ]>a5 var stofnaS, en rikis-
sióSur leggi fram féS til skipa-
kaupanna, og mundi þessu máli
vafalaust best l>orgiö á þann hátt.
öllu ástæöulaust fyrir þaS aS vega
aftan aS iriér! — (Æski IslaSiS
staSfests vottorSs um lestrarkunn-
J[áttu sína, þarf eigi annaS en gera
mér aSvart. Eg hefi geymt ])au
gögn vel og lengi — en eklci viljaS
nota þau). — —
AS lokum vil eg benda „Mbl.“
á þaS, aS „Vísir“ þarf alls eigi að
bera neinn kinnroöa út af greinum
minum um SpánarmáliS. Þær eru
allar ritaSar undir fullu nafni. —
Grímumennirnir eru allir Morgun-
blaösmegin ! — Og mér er þaS enn
sönn gleSi aS standa á öndverSum
meiS viS ])á og ,,MorgunblaöiS‘! í
Spánarmálinu ! — Alt níö úr þeirri
átt. tel eg mér til sæmdar.------
Um „Vísi“ og önnur isl. blöS og
tramkomu þeirra í Spánarmálinu
hefi eg eigi annaS ritaS í norsk
blöS en þaö, sem eg rninnist á þau
i fréttabréfi einu um Spánarmáliö
o. fl. En þetta bréf mitt er ókömiS
Kvittn.ii
til „Morgunblaðsins“.
Út af smávægilegum oröahnipp-
ingum viS „Vísi“ notar „Morgun-
blaSiö" tækifæriS til þess aö kasta
einni hnútu sinni hliShalt: aftan að
mér (sunnud. 7. ]). m.). ÁstæSur
til þessarar sendingar eru mér ó-
kunnar, enda er mér sama um þær.
— BlaSiö er eigi beinskeytiS, frem-
ur venju. Fór skeytið algerlega
framhjá mér, en þó má eigi minna
vera, en aS eg kvitti fyrir send-
inguna. Viljinn er auösær og hrein-
lyndiS 0 g drengskajturinn eftir
vonum, þar sem blaöinu viröist
þóknast, aö telja mig til andstæS-
mga sinna. Er því þaS velkctmiS,
og sætti eg mig vel þiö þau forlög
mín.-------
„Mbl.“ gefur í skyn, aS eg muni
hafa ritaS smágrein í norska blaS-
iS „Gula Tidend“, hallmælt islensk-
ttm blöðum, m. a. Vísi, og hælt
sjálfunt mér fýrir greinar mtnar.
eöa fyrstu grein mína um Spánar-
tollmáliS ! - Eg heföi óskaS, aö
„Mbl.“ hefSi gengiö hreinlega aS
verki, og nefnt mig meS nafni í
þessum dylgjum sínum. BlaSinu er
nfl. vel kunnugt, aS eg hefi árttm
saman sent norskum blöSttm
fréttabréf frá íslandi, og alt af
undir fullu nafni! — Ber eg því
eng'a ábyrgö á nafnlausum eöa
dulnefndum greinum, er norsk
blöö kttnna að flytja, þótt ttm
Spánarmálið sé aS ræöa. — Hafi
„Meldar“ í „Gula Tidend“ átt viS
grein mtna í „Vísi“, eins og „Mbl.“
géfur í skvn, tel eg mér það til
hróss, og sjálfur verSttr hann aS
bera ábyrgö oröa sirina, en ekki
eg! — ,,íslandsbréfin“ mtn, og
nokkur símskeyti sem eg sendi eft-
ir beiðni frá „Norsk Pressekontor“
um þingtímann, kannast eg viS.
h.var sem er. - En því ntiSur á
eg ekki heiöurinn fyrir „mótmæli
Jóns Magnússonar". —
Annars eru öll þessi atriSi Morg-
unblaSinu vel kunn, eöa ætti svo
aS vera, þótt blaöiS aS vísu sé illa
læst á ný-norsku, og misskilji all-
oft þaö, sem þaS les. Var því meS'
enn! — Þar held eg líka, aS eg hafi
nefnt fjtrstu grein mína í „Vísi“.
ttm SpánarmáliS (árásina á gömlu
stjórnina), og telji haria „harS-
orS.a“ (kvass). F.n þetta getur
„Mbl.“ vonandi stautað'sjálft, þeg-
ar bréfiS kemur í blööunum. —
Getgátur og aSdróttanir Morg-
unblaSsins“ í rninn garS eru jafn
rakalausar og óhreinar og öll
framkoma þess í Spánarmálinu, og
væri blaSintt sjálfsagt hollast aS
hrey.fa sém mfnst viS öllu því, sem
þaS mál snertir.
Helgi Valtýsson.
Skálð og riídómarar.
ÞaS hefir löngum veriö mál
ritanna, aS vér Islendingar séum
listfeng þjóS, og mun eflaust eitt-
hvaS satt i því. Eitt af ])vi, senr
í fljótu bragöi virðist benda til
])essa, er þaS, hve margir nýliöar
hafa upp á síökastið komiS fram
á ritvöllinn íslenska og krafist
skáld-heitisins. Svo mjög hefir
kveðiö aö þessu, aS á Síðustu 5 ár-
um hafa bæst viS í skáldahópinn
svonefnda ekki færri en 20-menn.
— \'æri nú hér um eintóm skáld
aS ræða, verSur því ekki neitaö,
aö slíkt er blessunarrík viökoma,
og rneira hlutfallslega, en flestar
'aðrar menningar])jóSir munu eiga
aS venjast. — En þaö er einmitt
'þétta, sem athuga ber, hvort svo
'er í raun og véru. og hvort vér
höfum nokkra ástæöu.til aS fagria
' ])essum mikla gróöri. Flest af
skáldritum þessara manna hafa aS
vísu hlotið allgóSa dóma, og virS-
ist því, í fljótu bragöi, sem skoriS
sé úr þessu. Þó gæti þaS veríS
vafamál, því ekki er víst, þótt ís-
lendingar kunni aS vera skáldgef-
iu þjóS, aS þeir séu rýnnir aö sama
skapi. Aö minsta kosti verS eg, aS
draga þaS í efa. — Sum'af þess-
um skáldritum eru aS vísu laglega
samin og lofa góðu um höfund-
ana í framtíðinni. En flest þeirra
er.u svo, aS viS lestur þéirra kemst
maSur vart hjá ])\'í aS láta sér
detta í hug, aS ÓSinn hafi lagt leiS
sína yfir land vort forðum, er hann
þreytti mest flugið undan Suttungi
jötni.
GóSir ritdómarar eru jafn nauS-
synlegir bókmentalífi hverrar
þjóöar, eins og hlújárnið jarðepla-
garSinum. Hlutverk þess er aS
ryðja burt arfanum, hlúa aS grös-
unum og losa jaröveginn, svo loft
og vatn fái aS verka á hann og
frjóvga moldina. ÞaS sama á rit-
dómarinn aS gera. Hann á aS
bægja leirskáldinu frá jmentsmi'Sj-
unum, uppörfa góSskáldiS og
hvetja þaö til nýrra dáða, og hjálpa-
til aö veita nýjum og hollum
straumum inn í bókmentalífiS.
Vér íslendingar höfum sjaldan
átt því láni aS fagna, aö eiga góða
ritdómara, enda mjög eölilegt aö
svo sé. í fyrsta lagi á sú starfsemi,
sem krefur svo mikillar vinnu,
sjaldnast vel viS þolleysi íslend-
ingsins, og auk þess hefir svo
fámenn þjóS og fábrotnar bók-
mentir of grunnan jarSveg til þess
aS slikir menn geti þrifist. Mein-
in, sem af þessari vöntun stafa,
koma líka oft og iSulega i ljós hjá
oss. Ungir menn, sem lætur flest
annaS bétur en aS yrkja, eySa
stundum dýrmætum tima sínum
cg starfskröftum í það aS semja
hvert svokallaS skáldritiS á fætur
ööru, og verja síðan fé sínu eða
vandamanna* sinna til að koma
þessu á j)rent. -—- Orsökin til þessa
er oftast rangir ritdómar, sem
góSgjarnir og órýnnir ritdómarar
skrifa s'vona af handahófi um
fyrstu ritsmíðina.
Þótt vér getum nú ef til vill ekkí
gert oss vonir um aö eig'nast neina
afburöa ritdómara á næstunni, til
])ess aS fága bókmentir vorar, þá
væri undir eins mikilsvert, ef þeir
menn, sem fást helst viö að rita
slíka dóma, hefSu þaS jafnan hug-
fast, aS þaS er best fyrif bókmentir
vorar, — og þaS veröur hverjum
márjni fyrir bestu, aS réttur dómur
-— og aö eins réttur — sé feldur
á verk hans.
ÞaS má vera, ef tími vinst til, aö
eg taki til meSferðar einhverjar af
þessum ritsmiðum, sem fram hafa
komiS með oss upp á síökastiS,
SkeS getur þá, aS ekki verði kom-
ist hjá, um leiö, aS sveigja að sum-
um ritdómunum um þær, enda ættu
ritdómar ekki fremur aS vera und-
anþegnir gagnrýni, en aðrar rit-
smíðar. Liggur beinast viS, að
byrja á þeirn ritum, sem síöast hafæ
komið út, — og'til þess að ráSast
ekki á garSinn, þar sem hann er
lægstur, tek eg þaS fyrst, er mest
lof hefir hlotiS, — en þaS er'„Mar-
ía Magdalena“. •
(Framh.)
' Vatnsleysið.
■—o---
Eftir fréttum þeim aS dæma,
sem Morgunbl. flutti á laugard. af
bæjarstj.fundinuiri 4. þ. m„ hefir
borgarstjóri veriS all-hreykinn af
því, hve vel hefði reynst miSlun
sú á vatni, sem fram hefSi farið
undanfariS, meS því aö loka fyrir
vatn í ýmsum bæjarhlutum. — En
i hverju er sú miSlun fólgin? Jú,
hún er fólgin í því, aS lokaS er
fyrir vatn í vesturbænum kl, 9—n
f. h„ og meS því fæst vatn í flest
hús í Austurbænum, en víSa ekki
nema í kjallarann, og ekki nema
jÚ—1 klst. á dag; er þaS aS vísu
til mikilla bóta frá því, aö verða
aS sækja vatn langar leiðir í aðrar
götur, en ófullnægjandi er þaS, og
misskift milli bæjarhlutanna. Eg-
var staddur í húsi í miSbænum í
vikunni sem leiS, og atvikaöist þá