Vísir - 13.08.1924, Page 2

ylsm ’
))MaTHaM&QLsgMCbl
eöfam íyrlrllggjandí:
Nýjar danskar
Kartoílur
komu með e.s. Gulifoss.
Símskeyti
Khöfn, 12 ágúst. FB.
Bretar semja við Rússa.
Ráðstefna Rússa og Breta í
London hófst aftur, öllum að óvör-
um, vikuna sem leið, og varð árang-
ur samninganna sá, að á föstudag-
inn undirskrifaði Ramsey Mac-
Donald forsætisráðherra samning og
er aðalefni hans þetta: Rússar við-
urkenna „principielt" skyldu sína
til þess, að Iáta enska handhafa
gamalla rússneskra ríkisskuldabréfa
verða skaðlausa. Öll önnur mál
skulu rædd síðar af sérstakri nefnd.
Ríkisskuldamál Rússa hefir ekki
-verið afgert enn þá, en Bretar lofa
að styrkja Rúsa með lánum, þeg-
ar þeir hafa innleyst helming skulda-
bréfanna og gert fullnaðarsamnmg
um hvernig leysa skuli úr öðrum mál-
um, sem varða Rússa og Breta í
sameiningu.
Ensk blöð ávíta MacDonald fyr-
ir samning þennan.
Frá Lundúnafundinum.
Hið merkasta, sem gerst hefir á
Lundúnaráðstefnunni síðustu daga
er það, að samkomulag hefir náðst
um, að pjóðverjar fái fullkomlega
fjárhagsleg yfirráð og stjórnmála-
yfirráð 10 dögum fyr en áætlað var.
Samkomulag hefir einnig náðst um
gerðardóminn, sem skera á úr um
vanrækslur pjóðverja. Einnig hefir
náðst samkomulag um, að fangar
sem settir hafa verið í fangelsi fyrir
pólitískar óeirðir í Ruhr og í Pfalz
fái uppgjöf saka.
pjóðverjar hafa gert burtför
Frakkahers, franskra og belgískra
embættismanna við járnbrautirnar
að aðalatriði í samningamálinu, og
þar sem fjársýslumenn þeir, sem bú-
ist var við að veitttu pjóðverjum
lán, hafa tekið í sama strenginn,
hefir Herriot farið til París til þess
að ráðfæra sig við stjórnina. Er
hann nú kominn aftur þaðan.
Búist er við að fundinum ljúki í
þessari viku.
Frá Danmörku.
Kaupmh. 9 ágúst. FB.
Vegna óábyggilegra skeyta, sem
birst hafa í ýmsum erlendum blöð-
um, hefir hinn nýkjörni forseti lög-
þingsins færeyska, Effersöe land-
þingsmaður gefið út yfirlýsing þess
Lampar og
Iampaáhöld
steinoliu «k rafmapns aliar gerðir
kornu nieð „Gullfoss“ til versí.
B. H. Bjarnason.
efnis að allur Sambandsflokkurinn
— þar á meðal hann sjálftir -—1
„haldi fast við fyrri stefnu sína í
stjórnmálum, og að innan .þess
flokks hafi engin breyting orðið.
hvað snertir færeysk stjórnmál. For-
maður lögþingsins hefir sagt, að
hann ætli sjer að nota bæði dönsku
og færeysku. Sambúðin milli Fær-
eyinga og Islendinga, hefir verið, og
mun vissulega verða ágæt framvegis,
þar sem þjóðirnar eru náskyldar,
hafa mörg sameiginleg áhugamál og
forðast að blanda sér inn í mál
hvorrar annarar. Sambandsflokkur-
inn, þar á meðal Effersöe ætlar að
birta yfirlýsing um að stefna flokks-
ins í sambandsmálinu haldist ó-
breytt.“ j
12. ágúst.
Eigendur vélskipsins „Annie“
hafa beðið utanríkisráðuneytið
norska að fara þess á leit við dönsku
stjórnina, að hún láti „Godthaab“
leita að „Annie“. Sendi stjórnin
þegar skipun um þetta til „Godt-
haab“.
.Í.JS'í
Bókarfregn.
Heiiög kirkja. Sex-
ttig’ drápa eftir Sfefán frá
Hvítadal. MCMXXIV.
Kaþólsk helgikvæöi eiga sér
langa og fagra sögu á íslandi. Um
fjórar eða fimm aldir vermdu þau
bug og hjörtu landsmanna og
beindu þeim upp í hæðirnar til
lotningar og tilbei'ðslu. Flestir
kannast 'við Lilju, seni „öll skáld
vildu kveðið hafa,“ en sum eldri
kvæ'ði standa henni varla að baki,
liótt þau séu almenningi ókunnari
og erfiðari aflestrar. Sarna má og
ef til vill segja um kvæði SigurS-
ar þlinda og Halls prests Ögmund-
arsonar. Svanasöngur þéssa kveð-
skapar eru kvæði Jóns biskups
Arasonar. Og að vísu hafa það
flest verið andlegrar stéttar menn,
sem kveðiö hafa slík kvæði, en þó
Botn-
nálning
fyrir járnskip
besta tegund
fyriríiggjandi.
KÓR91TR 8YEIK880N A CO.
Rabarbar
og nýjar kartöflur
komu mtð Gullfoss
Versl. B H. BJARN4S0N.
eru til mörg dæmi þess, hve ka-
j>ó!sk trú hefir gripið föstum tök-
um hugi leikmanna, veitt þeim
hjálp í þrautum og huggun í dauð-
anum, er j>eir lyftust í bljúgu
bænarantlvarpi upp til guðs eða
Iielgra manna. Má þar til nefna
hínar yndislegu vísur Kolbeins
Tumasonar (ý 1208), sem byrja
jtannig;
Heyr; hímna smiðr,
hvers skáldit biðr;
komi mjúk til mín
miskunnin þín,
Pví heit’k á þik,
þú hefr skaptan mik;
• ek em þrællinn þinn,
þú est dróttinn minn,
og' enda svona:
Set, meyjar mögr,
snáls-efni fögr, —
öll es hjálp af þér, —
í hjarta mér.
En siðaskiptin komu; kaj.ióískn'
trú var rutt úr landi, og þótt það
væri í fyrstu gegn vilja mikils
lduta þjóðarimiar, náði nýja trú-
in, lúterskan, smátt og smátt þeim
tökum á hugum landsmanna, sem
Passíusálmar Hallgrims Péturs-
sonar bera vitni um. Síöan hafa
ýmsir andlegir straumar flætt yf-
ir landið, sumir með ýms atriði
kaþólskrar trúar í nýrri mynd (t.
d. spíritismi og guðspeki), og nú
sem stendur munu þeir vera fáir,
sem óska hreinni kaþólsku sigurs
á landi hér eða búast við, að hún
nái hér nokkru sinni aftur fornri
frægð og vcldi. Og eg get sagt
íyrir mig, af hverju eg óska þess
ckki og mundi telja það illa farið,
ef svo yrði. Þrátt fyrir það, að eg
tel ýmsar kenningar kaþólskrar
kirkju nær sánni en þær lútersku
tim sama efni, hefir hún i mínunt
augiim einn aðalgalla, sent mikið
her á, nefnilega ófrelsið. Líkam-
legt og efnalegt ófrelsi er vont,
en hálfu verra er hið andlega ó-
frelsi, sem bindur sálirnar á klafa
sérstakra játninga eða kenninga-
kerfis, þar scm skynsemin fær
hvergi að komast að. Það er að
vísu hátt.til lofts í kaþólskri. ttú* *.
— líún er eins og vegleg og niikit
dómkirkja, skrauti og ljósura
jirýdd, en mér finst vanta þar guSs;
heiða himin yfir höfði manna, —-
það er að eins kirkjuþak. Og"
kenningin unt „extra ecclesiam
nulla salus“ (engin sáluhjálp utan
kirkjunnar) er ntér rnikill þyrnir
i augum, einkum, ef lum er skilin.
á þröngsýnan hátt unt hina sýni-
legu kirkju. —
Stefán skáld frá Hvítadal hefir
tekið sér fyrir hendur að yrkjæ
sextuga hrynhenda drápu un*
„heilaga kirkju“, kaþólsku kirkj-
una. Menn vissu áður, að Stefárr
er trúhneigður niaður; „Aðfanga-
cLagskvöId jóla 1912“ í „Söngvura?
förumannsins“ sýndi það og sann—
aði afbrigða-vel, með þeirri djúpti
trúrækni og syndatilfinningu, sem
]>ar birtist. En í þvi kvæði bendir
ekkert í sérstaklega kaþólska átt.
En Stefán er trúrækinn í gömlura:
stíl, og kemur það af eðlilegura
sálfræöilegum orsökum, sem og
hitt, aö hanö er nú farinn
syngja kaþólskunni dýrðaróð;
Hann er að eðlisfari ekki skyn-
semismaður, þótt skynsamur sé„
— ekki hneigður til vísindalegra,
rannsókna né heimspekiiegra luig—
leiðinga; hann er tilfínningamað-
:tr, sem lifir í hverfuhurt'blæbrigð-
uin sálar sihnar, en sbkir menu'
þurfa, eða þeim finst þeir imrfa,
eitthvað fast og einskorðað að
hakla sér við. Þc.ir eru ekki gefnir
fyrír villugjarnar landaleitir á út-
liafi sannleikans, helclur þrá þeir
að eiga tiífinningum sínum fast
ættland eða heimili, þar sem þeir
geti öruggir og í friði Jifað með í
rás dags og nætur, dáðst a'ð sólar-
uppkomunni og látið sál sínæ
renna út í litastraum sólaHagsins
og kvölddýrðarinnar. En slíkt ætt-
land, slíkan fastan grundvöll þyk-
ist kaþólskan veita og veitir þeim,
sem aðhylst geta hana; þar þar£
engin heilabrot lengur né ráf urnr
veglaus öræfi, — nei, þar er kerfiít
tilbúið handa manni og hægt aS
hfa í „stemningum“ þeim, er það
vekur. Nokkru hygg eg og, að það
valdi um ka{)ólskun Stefáns, ItvaS
kaþólskan er skrautleg og á mik-
ilfenglega sögu að baki sér: Það/
sama, sem gerði mörg rómantísku
skáldin kaþólsk, hcfir einnig
hneigt huga Stefáns að kaþólskum
sið, nefnilcga „prédilection d’art-
iste“ (listrænt dálæti).
En nú stendur öðru vísi á, held-
ur en {>á, er fornu helgikvæðki
voru ort. Þá var í kaþólskunni
meginstrautnur andlegs lífs í hin-
um kristna heimi og þá auðvitað
cinnig hér á landi; skáldin lifSix
með í honum og yoru borin áfram.
aí honum. Nú er ekki svo háttaS
icngur; kirkjan er ekki Iengur
„hælið eina“, eins og Stefán segir
hka, og þrátt fyrir alt veldi ka-
þólskunnar nú á timuni, mun fú-
um detta í hug að halda því fram,.
að Jiar renni nú þeir meginstraum-
ar andlegs lífs, sem mestri ólgu
valda í hugum siðaðra manna.
Kirkjan var einu sinni eins og
framsveitin í herfyjkingu nianns-