Vísir - 13.01.1925, Blaðsíða 2

VÍSIR
IHhiwm
Höfum fyrirliggjandi:
D uplicatorblek
Símskeyti
Khöfn 12. jan. FB.
Varnir gegn vínsmyglun.
Símað er frá Helsingfórs, a5
stjórnir Eystrasaltslandanna’ hafi
stofnað til fundar með sér i Kaup-
mannahöfn, til |)ess að ræða um,
hvaö hægf sé aö gera til þess aö
sporna viö vínsmvglun. Taliö er,
aö það nái samþykt, aS vínsmygl-
urum verði bannaS aS koma nær
)andi en 12 sjómílur. Afleiöingin
af þessu verður sú, aS skandinav-
>sk höf yerSa næstum „lokuS"
fyrir smyglara. t. d. Aiandseyja-
haf, Kalmarsund, Eyrarsund o. fl.
Finska lögreglan hcfir gert hálfa
miljón lítra áfengis upptæka áriö
sem leið.
Einkasala á áfengf.
Frammistaða síðasta þings.
A öndverðu síSasta þingi var
horið fram í neðri deild frumvarp
ura að sameina einkasölu ríkisins á
áfengi og landsverslunina.
Þiugið þvældi máliS og tafði á
þriðja mánuö og aö lokum var þaö
fátiS daga uppi.
Eftir áramótin í fyrra hafði
orðið uppvíst um 28 þúsund króna
sjóöþurS í vínversluninni, og þótti
þá sýnt, að ekki væri alt með feldu
um stjórn og starfrækslu fyrir-
tækisins. — Má því ætla, að ýms-
um þingmönnum hafi þótt nauð-
syn til bera, aö hreinsa þar eitt-
hvað til.
í annan staS mun frumvarpið
hafa veriS fram borið í sparnaöar-
skyni. Þess var getiö í umræSun-
tira um máliö, aS starfsmannaliö
áfengisverslunarinnar væri óþarf-
lega margt og svo hálaunaö, aS úr
hófi keyrði, er boriS væri .saman
viö launakjör annara starfsmanna,
bæði í þjónustu ríkisins og viS at-
vinnurekstur einstakra manna.
* Taldist mönnum svo til, aS kaup
fastra starfsmanna viS þessa grein
ríkisverslunarinnar, áfengisversl-
unina, væri um eða yfir 100 þús-
und kr. á ári.
Meö því aö hér er veriö að
braska viS ríkisrekstur hvort sem
er, verBur ekki betur séS, en aS
rétt sé og sjálfsagt, að sameina alt
þaö drasl undir einni og sömu
stjórn, nota sameiginiegar skrif-
stbfur, sameiginlegan gjaldkera,
sömu bókhaldarana o. s. frv. —
Hitt er engin hag.sýni, en ber vott
tirn mikiö tómlætí ráðandi trramta
og kæruleysi um landsins hag, a8
vera aS hola þessu niður iiingaS
og þangað, með ærnum og óþörf-
um húsnæðiskostnaöi á mörgurm
stööum, rándýrum forstjórum fyr-
ir hverri grein rikisrekstrarins, og
mikilu skrifstofumanna-haldi am
fram það, sem vera þyrfti, ef sam-
einaS væri og haganlcga reki'S. —-
Þaö er vitanlegt og auðskiíiX
hverjúm manni, aö ódýrari vcrður
að tiltölu í rekstri ein stór skrif-
stofa en rnargar smáar, sem vinna
sama verk eða skifta því á míBi
sín, og hafa hver um sig sérstáíca
stjórn eSa forstööumann og hlut-
fallslega miklu fleira starfslið. —
Glöggum og gætnum mönnum í
j-inginu taldist svo til, aS spara
'inætti á sameinúig þessara tveggýa
stofnana, áfengisverslunar og
landsverslunar, að minsta kosti
fullar 40 þúsund kr. á ári.
Flntningsmenn frumvarpsins og
STuðningsmenn munu hafa ætlast
til, að undið yrði að sameiningunni
hiS bráðasta, því að þeir íænda á
við umræðumar um málið, að vit-
anlega sé ekki í það horfandi, aS
greiða hr. Mogensen, hinum
danska lyfsala, full laun til Ioka
samningstímans, þó að hann láti
af störfum fyr, en samningstími
hans mun hafa veriö útninninn nú
r.m áramótin, eða litlu si'Sar —
F.ftir þann tima hefir þing og
stjórn engan veg eSa vanda af
þeim manni.
Þaö er kunnugt, aö allur þorri
landsmanna hefir að vonum mikkt
óbcit og ótrú á öllum rikisrekstri
og vill fá hann afnumivm sem allra
fyrst. — En þingið í fyrra var nú
ekki alveg „á þeim buxunum", aS
vilja afncma þá landpíágu cöa
draga úr henni, svo sem Ijóslcgæ
kom fram við meðferS þess á
frumvarpi til laga um afnám tó-
bakseinkasölunnar.
En kjósendur landsins telja ssg
eiga heimtingu á því, úr því aS
þessum vershmarrekistri cr haklið
tippi hvort sem er, að hann sé rck-
inn á skynsamlegan hátt, cins og
fyrirtæki cinstakra manna, þatt
sem best er stjómað. — Þeir vílja
ckki láta bruðla meS fé landsins
i óþarfa og vitleysu. Þeir viíja
ekki, aS tugir jmsunda af opinbcra
íé hverfi í siiginn fyrir vangæsln
cða á annan hátt, og þeir vilja
ekki heldur sætta sig viS þaS, a8
stórfé sé ausið út i gegndarlansan
skrifstofukostnaS ogóþarftmanna-
hald.
Menn vita, að landsverslunrn
hefir y-fir svo miklu húsnæöi aK
ráða, aS hún hefði getað, án þess
að auka við húsrúmið eða kreppa
J 1 ),

I
að sér til óþæginda, tekiS viö bók-
haldi áfengisverslunarinnar. —
Eins og kunnugt er, hefir lands-
vcrslunin raasnarlega útilátið hús-
rúm fyrir skrifstofur sínar í húsi
samvinnufélaganna, cn núverandi
for.sætisráðherra hefir tcksð að sér
;ið leigja áfengisverslunipni hús-
næði fyrir skrifstofur, í hiisi sínu
viö Ilvcrfisgötu.
Framkoma þingsins og einstakra
j ingmanna í þessu samciningar-
máli, er harla kynlég og Lxrdóms-
rík, ekki sist cr hún cr borin saman
víS fmmferði þingsins í ýmsum
öðrum sparnaðarmálum.
SíSasta þing talaði núkiö um
spamað, og þóttist vilja spara alt,
sem sparaö yrði. ÞaS er og alveg
sjálfsagður híutur, og eflaust að
vilja {>orra kjóscnda, aS gæta alls
s-I>amaSar, þar sem því verðrur viö
komiS að skaðlitlu. Má ætla, að
sunrum þingmönnum hafi vcriS
það mikið áhugamál, að fara spar-
Sega mcð fé landsins, cn um aðra
er það a5 scgja, aS vafasamt þyk-
ir, hvcr alvara hafi fylgt J>eirra
sparnaðarhjali. Þcgar kunningjar
í>g vildarmenn áttu hlut að máli,
þötti ]>es.s stundum kcnna allgreini-
íega, að ckki vaeri litiS á hags-
inuni rikissjóSsins fyrst og fremst
cSa svo scm æskilegt væri. — En
ckki var hlífst viS að ráðast á
nytsömustu og veglegustu stoín-
anir þjóðfélngsins, cða að fclla
tiiðiir- vcrklcgar framkvæmdir í
landinu.
Þá var og rifist af mikiUi grimd
tim lækkun cða afnám ýmissa smá-
vægilegra styrkveitinga til cin-
stakra, umkomulítilla og fátækra
manna. -— Varð }>ingmönnum oft
liv-sna vcl ágengt 5 þcim herferð-
nm, og söm var þeirra gcrðm, —i
það hlytu kjóscndur að sjá, — þ«
aö getuna brysti stundum íil að'
kom fram öllum þcim lækÍBnum,.
cr þeir höfðu lofað á kjördcgi, cfc
áður en þeir íóra að heíman.
SparnaSar-leikarar þingsins létu
sér þó ekki nægja með }>að, aö ráð
ast á styrkvciíingar' til cinsralcni
manna og einstök embætíi, eaáa.-
munu sumir þeirra hafa íofað kjá»-
ctidum sinuni mikhi. — íJeir hófu
lika sókn á hendur æSstu og vlrðti-
legustu stofnunum þjóðfclagsKts-
Hér verður nú i fáum orðuro, og
með hliðsjón af spamaðar-alvör
unni í áfcngisinálOTiurn, vikið
hcríerS þingsins gegn háskólaiœm-
og hæstarcttí.
Byrjað var á þcim hinum ai-
kunna leikaraskap, scm ííðkaStra
hafði vcrið á mörgum rniöanfcöra-
um þingum, að heimta afrsám ýrn-
issa kennara-cmbætta við háskcí-
ann, cn siðar á þinginu vrar svo
langt gengið, að lagt var til ai?
hcimspekisdeild yrði niður feíd
stungið undir bandarkrika annat'-
ar deildar háskólans.
Ileimspckisdcildin mnri vera
dcild háskóL-tns, scm cinkum setnv
vísindasvip á þá stofnun, og lifc-
ícgust cr til þess, að bcra hró®tEr
íslenskrar vísindastarfscmi út tnrt
heiminn. Henni cr og ætlað aS
vcrða miðstöð þjóðlegra fraeða á
landinu og hæsíiréttur allrar vcr-
aldar í fornum fræðum norræmun-r
cr stundir líða. — En sumir þjétf-
fulltrúa vorra virðast hugsa merrst
nm smávægilegan aurasparnað og;
iim það.að flæma ákvcðna merm ú>r
störfum þeirra, cn um vöxt og þró-
un háskéilans og vistndalega stari-
scmi i landimi. Niðurf-