Vísir - 03.08.1925, Blaðsíða 3

v!SIK
(W SJONIN
er eitthvað dýrmætasta skilningarvit mannsins. Þess vegna ber hverjum manni skylda til þess að vemda hana á allan hátt, og í því
efni er ekki síst áríðandi, hvemig manni tekst að velja sér gleraugu. Besta tryggingin fyrir góðu vali á gleraugum fæst með því
að snúa sértd S JÓNTÆK JADEILDAE LAUGAVEGSAPÓTEKS, þvíaðþar helst bæði fagþekking og full-
komnustu vélar nútímans, slípunar- og mælingartæki, í hendur, til þess að tryggja hverjum manni einmitt þau gleraugu, sem honum
hentar best. Verðið er lægst og gæðin eru best. Recept afgreidd fljótt og nákvæmlega, eftir röð.
Langavegs Apotek. sjðntækjadeildin.
Bókarfregn.
Jón Bjömsson: Jafn-
aðarmaðurinn. Skáldsaga.
— Reykjavík 1924. ísa-
foldarpremtsmiðja h.f.
Höfundur þessi hefir áður gefi'S í
fút eftir sig smásögur, „Ógróna j
;jörö“, og skáldsögu, sem nefnist j
,,Hinn bersyndugi". Bækur þessar, 1
einkum hin síöari, gáfu a'ð nokkru <
leyti góðar vonir um hanii sem j
sagnaskáld. En þær vonir hafa því j
miður ekki rætst með þessari bók, |
„Jafnaðarmaðurinn", því að hún j
stendur hinum báðum greinilega
að baki.
Bókin á að vera tvennt, skáld-
saga annarsvegar og ádeila á jafn-
aöarstefnuna hinsvegar, eða ádeila
x skáldsöguformi. En hvorttveggja
hefir gersamlega misheppnast,
skáldsagan og ádeilan.
Lítum fyrst á skáldsöguna. Hún
>er ekki óliðlega rituð á köflurn,
en málið er ekki gallalaust, og
sálarlífslýsingarnar fará alveg út
nm þúfur. Tökurn til dæmis Þor-
björn. Hann er í fyrstu fullur af
eldmóði æskunnar og gunnreifur
hardagamaður, sem ekki lætur sér
neitt fyrir brjósti brenna. En síð-
-ar í sögunni gugnar hann alveg
sökum þess, hve lítið vinnst á,
hvaö verkamennirnir eru tregir og
sigurinn virðist langt undan landi.'
Og hann missir fyrir þetta trúna
á réttlæti málstaöar síns, verður
hálfgerS drusla og drepur sig út
úr þeim vandræðum öllum. Þarna
er um tvo gjörólika Þorbirni aS
ræSa, og okkur er sögS en ekki
sýnd þróunarsagan frá einum til
mnnars, eSa meS öSrum orSum, —
okkur er sögS sagan, en viS get-
mm meS engu móti trúað henni.
ESa þá Freyja! Hún á aS vera
fýrirmyndargorkúla frá höfundar-
ins hendi. En hún er ekki betur
■sjálfri sér samkvæm en þaS, aS
fyrst er hún albúin þess, aS eiga
Þorbjörn þrá.tt íyrijr mótspyrnu
foreldra sinna og þess yfirleitt fús
að fórna öllu fyrir ást sína til
hans, enda viröist hann i það mund
eiga slíkt fyllilega skiliö, — heiS-
arlegur, einaröur, djarfur og ekl-
huga, — en smátt og smátt vinn-
ur andrúmsloftiö í foreldrahúsum
iog glæsimennska og auöur Thord-
■ arsens þaS á, að hún fær hálfgeröa
•óbeit á Þorbirni, en laSast aS
■glæsimenninu, fínu og feitu, og
fieygir sér loks í fangiS á Helga
Thordarsen, eftir að honum hefir
tekist aS fylla hana á áfengu víni.
'Og látum svo vera, aS það væri
:augnablikshrösun, — en lítt skilj-
anleg er ofurást sú, sem hún fær
•á Thordarsen eftir þetta þokka-
strik hans, og alógeöslegt er það,
Jxegar hún fer aS blanda guði inri
i umræöurnar og þykist finna út,
aS Þorbjörn gangi ekki á guðs
vegurn, — aS hann berjist á móti
guSi, er hann berst fyrir velgengni
lægri stéttanna. Eignarhald þaS,
sem burgeisar hafa lagt á guð al-
máttugan, sjálfum sér til handa,
kemur óvíða glögglegar fram en
Jxarna. Og ef Freyja á aS vera
nokkurskonar ímynd kvenna efna-
stéttarinnar, þá hygg eg, að höf.
skjátlist aS stórum mun. Sem bet-
ur fer, munu þær konur vera til
innan efnastéttarinnar, sem meira
Jxarf til þess aS heilla, heldur en
gljástrokiS hár, gullna slifsisnál,
djúpa skinnstóla, suSræna pálma
og áfengt vín. Þarna heggur sá
heldur óvægilega, sem hlifa skyldi.
Frá höfundarins hendi er Freyja
þannig úr garSi gerö, aö lesand-
anum virðist það vera aöalógæfa
og slysni Þorbjarnar, aS hann
skyldi ekki hafa hugsun á aS gera
JxaS sama viS Freyju, sem Helgi
Thordarsen gerSi.
Helgi Thordarsen á vist líka að
vera „fyrirmyndar borgari", maS-
ur, sem verSur feitur á því, aS
setjast í auð föSur síns og gera
ekki neitt, nema drekka suSræn
vín, vera á kvennafari og „vera
sætur og yndislegur" í „selskaps-
lífinu“, eins og þaS heitir á reyk-
visku. En höf. bregst alveg geta
tii þess aö gera Helga aðdáunar-
verSan, — hver óspiltur lesandi
hiýtur aS fá megnustu skömm á
honum og aSförunx hans.
Ritstjórahjónin eru best frá höf-
undar hendi; — hann venjulegur
broddborgari með MorgunblaSs-
speki á vörunum, en hún ágæt
kona, trygglynd og staðföst, bæSi
alveg sönn og algeng i daglegu
lífi, eins og þaS gengur og gerist.
Smávægilegri fjarstæSur í bók-
inni nenni eg ekki aS vera aS eltast
við. Þó vil eg nefna sem dæmi, aö
Þorbjörn kallar fóstra sinn „rit-
stjóra“, áSur en nokkur veruleg-
ur fjandskapur er oröinn milli
þeirra; þaS er fullkuldalegt og á
ekki viö á því stigi málsins. —
Þá er ádeilan. Ekki tekst hún
betur. Fjall er jafnan taliS eins
hátt og hæsti tindör þess. Líkt er
um skoSanir. Þær eru jafnan eins
sterkar og öflugustu rökin, sem
aS þeim liggja. Fyrir því dugir
j ekki annaö, en ráðast þar á garS-
inn, sem hann er hæstur, — láta
þaS, sem skoðanirnar hafa rnest
og best til síns máls, koma sem
greinilegast í ljós, — og rífa það
siSan niður, ef maöur hefir vilja
og getu til. En þarna er ekki því
aS heilsa. Rök jafnaðarstefnunn-
ar korna þarna nauöalítiS fram,
Veggfóður
fjölbreytt úrval — lágt verð.
Myndabíiðín Laugav. L
Síml 5SS.
svo aS ekkert verSur til að hrekja
fyrir andstæðinga hennar, enda
eru rök þeirra í sögunni eftir því.
En ef auövaldsstefnan eöa nú-
verandi skipulag hefir ekki betri
rökon á aS skipa, en japli því um
friS og eindrægni (undir yfirstjórn
burgeisa), sem fram kemur í þess-
íLri bók, þá hygg eg eklci, að nein-
um snúist hugur viS þaS. Annars
rná minna höf. og aðra friösemi-
og eindrægnis-postula á þaS, aS
„fred er ei det bedste, men at man
noget vil,“ og aS sjálfur Jesús
kvaðst ekki kominn til að flytja
friS, heldur sverS. Annars hefir
þessi sami andlegi sultarsóim kveS-
iö við úrri flesta eða alla rnestu
umbótamenn og umbótaflokka
heimsins, — aS þeir geröu fólk
óánægt og spiltu friðinum, — og
þurfa jafixaSarmenn ekki að kippa
sér upp viö þaS. Kristnin var líka
fyrir eina tíS talin hættuleg og
heimskuleg hjátrú. .Yfirleitt mega
jafnaSarmenn óska þess, að sem
oítast korni út gegn þeim slikar
bækur, sem „JafnaöarmaSurinn‘‘
er. —i
Sem ádeila er bókin gagnslaus,
sem sálaríýsing er hún vitlaus,
sem heild er hún marklaus. Og
alt þetta stafar af því, aS höf. hef-
ir reist sér hurSarás um öxl. Til
þess aS skrifa slíka bók svo, að
rnark sé á takandi, Jxarf meira viS-
sýni, meiri þekkingu og meiri
óhlutdrægni, en höf. hefir til aS
bera.
Jakob Jóh. Smári.
EyjaíjaUajökull.
Er morgunljómi gyllir hjálminn hans,
og himindrottning sveigir geislákrans
aS enni fjallsins; — eg þaS skil og finn,
að eldur sólar vermir jökulkmn.
Brattur og hár hinn bjarti jökull skín,
breiSist um herSar drifhvítt fanna lín;
um aldur stóð hann, skrýddur skærum hjúp, —
en, skuggsjá hans er Vestmannnaeyja djúp.
Hann horfir yfir haf og bygSar sIóS,
hann horfði fast, er streymdi’ út Gunnars blóS,
og eins er Flosi fór á brennu þing,
fremstur í reiS, um kvöld, hjá Þríhyming.
— Hann sá, er HéSinn eldinn aleinn tróS,
frá öllum skilinn, Bergþórshvols hjá glóö,
og hann leit Kára hlaupa’ af þekju-brún,
en helnorn rista Njáli feigðarrún.--
ÞiS hreinu jöklar hæst á fjallareit,
þiS haldiS tignarvörS um land og sveit,
og enn er sem þiS sitjið sæmdar þing,
sólbjörtu goSar, yfir bygSarhring. —
Auganu mætir aldrei fegri sýn,
en Eykonan, með tignarfaldsins lín.
Og ef þú kýst þér unaö mesta’ aS sjá,
austur á RangárhéraS faröu þá.
Þar er hvert leiti tengt viS sagnasöfn,
og sveipast grænu laufi hetju nöfn.
Þar kveSa straumar foman fróðleiksbrag,
um frelsi, þrek og manndáS, — enn i dag.
Ágúst 1924. P„ P„