Vísir - 13.08.1925, Blaðsíða 3

VlSIR
fourt úr sveitinni í bæina, eins 'og
G. H. fullyröir, er vitanlega hin
mesta fjarstæ'Sa. ÞaS sem dregur
fólkiS þanga'ö er fyrst og fremst
hinn mikli vöxtur útgeröarinnar og
bið háa kaup sem hún greiöir, auk
þess félagslíf og skemtanir bæj-
anna meS meira. f sveitunum er
íólksleysiö svo mikiS aS bændur
veröa annaS hvort að draga sarnan
í=eglin ella greiSa margfalt hærra
kaup, en dæmi eru til, viS land-
búnaSarvinnu hér á NorSurlönd-
um. Surnir bændur verSa aS sætta
sig viS þaS aS fá ekki fólk til nauö-
synlegustu starfa, hvaS hátt kaup
sem þeir bjóSa. Þá kemur höf. aS
þvi„ aS „nýlendur Englendinga
krefjist þess aS ráSa sjálfar inn-
flutningi í land sitt“. Finst honurn
vera „líkt ástatt urn bæi vora“, og
aS skorSur ætti aS setja viS flutn-
ingi fólks úr sveitunum. ÞaS sjá
•allir heilvita ménn, aS þetta er frá-
leit samlíking. Til þess aS samlík-
ingin væri rökrétt hefSi G. H. orS-
iö aS tilnefna einhverja þjóS, sem
liefSi lagt hömlur á flutning fólks
■úr sveitum til bæjanna, en slík fjar-
'Stæða getur sennilega aS eins orSiS
til í heila G. H., því aS þaS væri
sama sem aS hluta ríkiö sundur,
skifta þjóSinni i tvent. í lok þeirra
málsgreina, sem höf. fjallar um
þessa ályktun, dettur hann þó um
sínn nýsmíSaSa þrökuld, vill fara
aS öllu varlega og spyr: „HvaS á
þjóSin annars aS gera viS allan af-
ganginn ?“ En mörgum mun verSa
spurn, hvaS á höf. viS meS þessurn
„afangi", í sveitunum er hann
-ekki til, þar sem fólkiS vantar til-
finnanlega bæSi vetur og sumar.
Þá rekur hver fjarstæSan aSra
i greininni, t. d. aS bæirnir hafi
leyst þjóSina úr þeim vanda aS
'byggja hús, (líklega fyrir „af-
ganginn"!!), bæirnir hafi tekiS til
þess stórlán, meS háum vöxtum og
■sveitamenn telji eftir þessi lán og
vilji sjálfir fá lán meö betri kjör-
'iim, sem höf. auSsjáanlega undrar
mjög. í öllu þessu rugli segir G.
H. meSal annars : „Sveitirnar meS
'öllu óræktaSa landflæminu hafa
ekki séS sér fært aö vinna þetta
"þrekvirki, en telja þaS sjálfsagöa
skyldu bæjanna aS leysa þaS af
hendi.“ (Þ. e.: byggja yfir „af-
:g.anginn“). Eg vil þá leyfa mér áð
■spyrja: Getur G. H. ætlast til þess
sS sveitirnar byggi yfir þaS fólk,
sem komiS er til bæjanna? Flefir
fólk flust úr sveitunum sérstaklega
■ af húsnæSisleysi þar? Hafa bæirn-
ir haft nokkra sérstaka starfsemi
með höndum, til ab byggja yfir
sveitafólk, sem flytst þangaS?
Hafa sveitamenn nokkurntíma tal-
iS þa'S sjálfsagöa skyldu bæjarína?
•eins og G. H. fullyrSir. Og svo
finst G. H. þaS undravert, aö sveit-
irnar meS öllu ótakmarkaöa land-
inu, skuli ekki geta unniö þetta
þrekvirki. Því segir hann ekki
heldur meS öllu ræktaSa landinu?
'þaS er þó þaö, sem aöallega gef-
tir arSinn.
Nei, hér virSist alt vera á sönm
foókina lært, alt tóm endileysa, aS
undanteknum tveim sannleikskorn-
um síSar í gi’eininni, sem eru þann-
ig: AS sveitamenn muni aldrei
kæra sig um aS vera ölmusumenn
malarlýSsins og aS landbúnaSur-
inn er tryggasti atvinnuvegur
þjóSarinnar.
AS lokum vil eg leiSa athygli G.
H. aS nokkrum atriSum viSvíkj-
andi þessu máli, sem hann vill rita
um: Bæir okkar hafa myndast á
siSustu árum, sveitafólk hefir flutt
i þá árlega hópum saman, þaö hef-
ir flutt fjármuni sína meS sér úr
sveitinni, þaS hefir reist rnegniS af
liúsum bæjanna, þaS hefir korniS
á útgerSinni miklu fremur heldur
en uppaldir bæjarmenn o. fl. Megn-
iS af verslunararöi sveitanna hefir
til þessa lent í bæjunum. Opinberir
starfsmenn þjóSarinnar, sem lang-
flestir hafa aSsetur i bæjunum, eru
nær allir sveitamenn og kostaSir til
menta úr sveitupum. Fjöldi af
yngra fólki sveitanna sækir ment-
un til bæjanna og kostar sig þar aS
sjálfsögöu meö peningum úr sveit-
inni og allan besta vinnukraft
sveitanna fá bæirnir árlega. ÞaS er
vandalaust aS sanna þaS, aö land-
búnaSurinn hefir til þessa átt
drýgstan þáttinn í því aS byggja
upp bæina og koma þar á atvinnu-
rekstri.
ASalstarfi sveitanna á síSustu
árum hefir veriS sá aS ala upp fólk
sem kaupstaSirnir hafa gleypt í
sig strax og þaS er oröiS vinnu-
fært. Og nú er líka svo komiS, aS
Ixörn bæjanna eru send í sveitina
á sumrin hópum saman til þess aS
íá þar aö borSa.
ÞjóSin hefir á síSustu árum lagt
aSalkraftinn í útgerö, til þess hefir
hún notaS þi'óttmesta vinnukraft
landsins og nær alt þaS lánsfé, sem
hún hefir ha'ft hadbært til at-
vinnureksturs. — ÞaS hefði komiS
aS litlu liSi aS segja: KaupstaS-
irnir meS allan sjóinn úti fyrir, sbr.
.Sveitirnar meS alt óræktaöalandiSþ
eí ekki hefði. fengist fólk til aö
vinna né starfsfé aö láni. Hér er
mismunur milli sveita og bæja;
bæirnir hafa hvorttveggja en sveit-
iriiar hvorugt. Og svo vel hefir
tekist, aS útgerSin liefir náS því
marki aS veröa vel samkeppnisfær
meS sína vöru — fiskinn — á
heimsmarkaöinum og þar af leiö-
sndi vísan gróSa í góSu árferði og
þá um leiö handbært fé til aukn-
ingar atvinnuveginum. En aftur á
móti á landbúnaöurinn enga vöru,
enn sem komiö er, er sé samkeppn-
isfær á heimsmarkaSinum og getur
því enn ekki vænst gróöaernokkru
nemi til aukningar atvinnuvegin-
um. En þrátt fyrir velgengni út-
gerSarinnar, þá stendur þjóSin
ekki nema í annan fótinn meöan
hún ekki ræktar landiö, þvi aS all-
ar mentaþjóSir viSurkenna þaS
sem undirstöSu efnalegs og þóS-
ínenningalegs sjálfstæöis hverrar
þjóðar, en til þess aS landiS verSi
ræktaS, þarf fólk, lánsfé og bætt-
an rnarkaö fyrir afuröir landbún-
aöarins.
G.H. undrar aS bændur hér krefj-
ist lána meS betri kjörum; vegna
þess vil eg benda honum á aS
kynna sér landbúnaðai'löggjöf ná-
grannaþjóSanna, þar sem nýyrkj-
an er hafin fyrir mannsöldrum síS-
an.
ViS ræktun Iandsins .á þjóSin
mikiS og göfugt verkefni fyrir
höndurn ; til þess hún fái þaS fram-
kvæmt, verSur hún aö eiga sam-
hug og bræSralag og skilja sína a£-
stöSu gagnvart ræktun landsins.
Þeir menn, sem í ræSu eSa riti
spilla fyrir góöum skilningi og
samhug í þessu efni, eru hættuleg-
ir þjóSlegri velgengni, þeim væri
vel borgandi stórfé til þess aS
þegja.
22. júlí 1925.
Jón H. Þorbergsson.
Jarðarför
Hjartar Snorrasonar fór fram
frá dómkirkjunni i gær, aS viS-
stöddu fjölmenni. Præp. hon. síra
Kristinn Daníelsson flutti ræSu í
kirkjunni, en sira FriSrik Hall-
grímsson talaöi í kirkjugarSinum.
Alþingismenn báru kistuna úr
kirkju.
Veðrið í morgun.
Hiti i Reykjavík 9 st., iVest-
mannaeyjum 8, ísafirSi 9, Akur-
eyri 11, SeySisfiröi 11, Grindavík
9, Stykkishólmi 9, GrímsstöSum 8,
Raufarhöfn 8, Hólum í Flornafii'Si
12, Þórshöfn í Færeyjum n, Ang-
magsalik (í gærkv.) 7, Kaupmh.
18, Utsire 15, JarAiouth 16, Leir-
vík 13, (ekkert skeyti frá Jan
Mayen). (Mestur hiti í Rvik í gær
12 st., minstur 8 st. tirkoma mm.
0,5). LoftvægislægS (766) fyrir
sunnan land : VeSurspá: Vestlæg
átt á Austurlandi. Vestlæg átt fyrst
i staS, síSan kyrt' á Vesturlandi
(Yfirleitt þurt veSur.
Botnia
kom hingaS aS norSan og vest-
an laust eftir hádegi í gær. MeSal
farþega voru: Biskupsfrú Marie
Helgason, frú Jóh. Ólafson, Bjöm
Ólafsson, heildsali, ÞórSur Bjama-
son, kaupm., Ágúst Jósefsson, heil-
brigöisfulltrúi og frú hans, Krist-
ján Blöndal, póstafgreiSsíumaSur
á SauSárkróki, GuSm. GuSmunds-
son, bankaritari, O. Forberg,lands-
símastjóri, P. Smith, verkfræSing-
ur o. fl.
Lyra
fer héSan kl. 6 í kveld. MeSal
farþega verSa GuSm. prófessor
Flannesson (á mannfræSingafund i
Uppsölum), prófessor Weterpohl,
SigurSur Magnússon læknir og frú
hans, Óskar Bjarnason, kaupm„
SigurSur Þorsteinsson, hafnar-
gjaldkeiú, Jón GuSmundsson, end-
urskoöari, frú Bjarney Pálsdóttir,
Helgi Pétursson, kaupfélagsstjóri,
og frú hans, A. J. Bertelsen, kaup-
maöur o. fl.
Hljómleika
lialda þeir í Nýja Bíó á morgun
S.s. Gnllfoss
fer héðan á föstudag 14. ágúst kl,
8 síðdegis til Vestfjarða.
Vörur afhendist í dag.
Farseðlar sækist í dag.
Skipið fer héðan til útlanda,
(Leith og Kaupmannahafnar) 22.
ágúst.
snillingarnir H. Schmidt-Reinecké.
og Kurt Haeser. SíSasta sinn. NiS-
ursett verS.
Gengi erL myntar.
Reykjavík í dag.
Sterlingspund ........kr. 26.25
100 kr. danskar ...: ... — 123.94!
100 — sænskar .. — 145-38
100 — norskar ...., ,...: —• ioo.3gi
DoIIar.............. .. — 5.42
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 5 kr. frá Rúnu, 5
kr. frá G. H., 5 kr. frá V. D.
18 íþróttanienn
frá Knattspyrnufélagi Reykja-
vikur, fara héSan á e.s. Lyru í
kveld til Vestmannaeyja, undir
forustu formanns síns, Kristjáns
Gestssonar. Þeir ætla aö taka þátt
i knattspyrnu, hlaupum, stökki og
fieiri íþróttum, sem þreyttar verSa
á héraöshátíS Vestmannaeyja dag-
ana 15. og 16. þ. m. og verSa gest-
ir íþróttafélags Eyjanna, á meSan
þeir standa viS. Þeir félagar munu
koma hingaö á Esju.
Áheit til Sunöskálans.
Stjórn Sundskálanefndarinnar
hefir borist eitt áheit, 5 kr. frá ung-
frú Þórunni G. — Er þaS fyrsta
áheit, sem skálanum berst, en vænt-
anlega ekki hiS síðasta.
Leiðrétting.
Inn i grein mína um nýnorskt
mál og menningu, „EimreiSin“
april—júní 1925, hafa slæSst nokk-
urar villur. Skal eg geta þess, aS
þær viröast frekar aS kenna
ógreinilegu handriti en óvand-
virkni prófarkalesara. AS eins ein
þeirra er svo meinleg, aS hún
skifti verulegu máli. Hún er á bls.
ioí, 21. linu aS ofan. Þar stendur
norskuna, en á auSvitaS aS vera
dönskuna. Á bis. 105, 12. línu aS
ofan, stendur hýr — á aS vera
hlýr. Á bls. 115, 6.1. aS ofan, hug-
arfar — á aS vera hugarstríð. Bls.
124, 8.1. aS neSan: svo aftiu: — á
aS vera oss aftur. Bls. 125, 6. og 7.
1. aS rxéSan: þær, á aS vera það.
ASrar villur í greininni eru smá-
vægilegri, en taunar mundi eg
hafa viljaö víkja viS orSi á stökxi
staS, ef eg hefSi sjálfur lesiS próf-
arkir.
Eg biS vinsamlega önnur blöS
aS birta þessa stuttu leiSréttingu.
Koland í HarSangiá 4. ág. 1925.
Guðm. Gíslason Hagalín..