Vísir - 18.09.1925, Blaðsíða 2

VlSIR
Höfnm tyrirliggjandi:
Eldspýtur
Þa8 tflkynnist hér meS vinum og vandamönnum, að'faSir
minn elskulegur, Guðmundur Einarsson, steinsmiður, andaðist
að heimili sínu, Vitastíg 12, þann 17. þ. m.
♦ * ■; SV- y
Fyrir hönd mina og móður minnar.
Ámi Guðmundsson.
ödýrar.
i
Allskonar skófatnaðnr:
i
Landsbankinn
40 ára
-O-~■
í dag eru liöin 40 ár frá því að
lögin um stofnun Landsbankans
öðluSust konungsstaðfestingu. AS-
dragandi málsins á Alþingi var
ekki mjög langur. Stjórnin lagSi
fyrir Alþingi 1881 frumvarp til
laga um stofnun lánsfélags fyrir
eigendur fasteigna á íslandi; var
fyrirkomulag félagsins aS miklu
leyti sniðið eftir samskonar félög-
Hm i Danmörku. Neðri deild af-
greiddi frumvarpið lítið breytt, en
nefnd sú, er fékk máli'S til meS-
feröar í efri deild, bar fram nýtt
frumvarp, sem var um stofnun
landsbanka. Samþykti Ed. þetta
nýja frumvarp, en i Nd. var þaS
íelt. Á þinginu 1883 var aftur bor-
iS fram i Ed. frumVarp til laga
urn stofnun landsbanka og var þaS
svipaS frv. frá x88i. Efri deild af-
greiddi frumvarpiS, en í neSri deild
féll þaS aftur. Stjórnin tók nú mál-
iS aS sér og bar þaS undir stjórn
Þjóðbankans danska. GerSi ÞjóS-
bankastjórnin tillögur um rnáliS og
fylgdi stjórnin þeim i frumvarp.i
þvi urn stofnun landsbanka, er
bún lagði fyrir Alþingi 1885. Gekk
frumvarpiS greiölega og meS litl-
urn breytingum i gegn um þingiS
og öSluðust lögin konungsstaS-
festingu 18. sept. s. á. Skipulag
bankans var rnjög einfalt og óbrot-
iö, en eigi að síöur að ýmsu leyti
mjög merkilegt og frábrugSiS þvi,
er tíökaöist í öörum löndunx. Mikl-
ar blaðadeilur risu þegar í byrjun
um skipulag og starfsemi bankans
og komu fram hinar fáránlegustu
skoöanir í þessu efni; var þyí
meSal annars haldiS frarn, aS út-
gáfa landssjóSsseölanna mundi
fljótlega setja landssjóS á höfuSiS.
1. gr. laganna er á þessa leiö:
„Banka skal stofna í Reykjavík,
er kallast Landsbanki; tilgangur
hans er aS greiSa fyrir penginga-
viöskiftum í landinu og stySja aS
framförum atvinnuveganna. Til
bess aS koma stofnun þessari á
fót, leggur landssjóöur 10000 kr.
til." Sem starfsfé lagSi landssjóS-
ur bankanum til milj. kr. í seöl-
um, er stjórninni heimilaSist aS
gefa út; jafnframt ákváSu lögin,
aö engum öörum en landssjóSi
væri heimilt að gefa út bréfpen-
inga hér á landi. Bankanum bar
aö greiöa í landssjóö, eftir aS 5 ár
væri liöin frá stofnun hans, 1%
um áriS í vexti af skuld sinni, og
leggja 2% árlega af henni í vara-
sjóS'. Samkvæmt lögunum var
bankanum ætlað aS reka alla
venjulega bankastarfsemi og enn-
fremur veittu lögin bankanum ýms
tiltekin hlunnindi. í stjórn bank-
ans var framkvæmdarstjóri skip-
aSur af landshöfSingja og tveir
•gæslustjórar, kosnir’sinn af hvorri
deild Alþingis. LandshöfSingi
skipaSi ennfremur bókara og fé-
hirði bankans.
Landsbankinn tók til starfa 1.
júlí 1886 í húsi SigurSar Kristjáns-
. sonar við Bankastræti. Fyrsti
framkvæmdarstjóri bankans var
Lárus E. Sveinbjörnsson, yfirdóm-
ari, en gæslustjórar Jón Pétursson,
háyfirdómari, kosinn af efri deild
og Eiríkur Briem kosinn af neSri
deild. Bókari var skipaöur Sig-
hvatur Bjarnason og féhirSir
Halldór Jónsson.
Skal hér á eftir lauslega vikiS
að breytingum þeim og viðaukum
er síSar hafa orSiS.á lögunum um
Landsbankann. MeS lögum frá 12.
jan. 1900 var seölalán landssjóös
til bankans aukiS um J4 milj. kr.
og.nemur því alls % milj. kr. Enn-
frernur var starfsfé bankans aukiö
meS* lögumHrá 10. nóv. 1913; sam-
kværnt þeim leggur landssjóSur
bankanum til 100000 kr. á ári í 20
ár og gengur þetta innskotsfé til
þess aS greiSa 2 milj. kr. veöbréfa-
lán, sem bankinn hafSi áSur tekiS;
af innskotsfénu fær ríkiö sömu
hutdeild af hreinum ágóSa bank-
ans, sem það mundi fá af jafn-
hárri hlutafjárupphæS í hlutfalli
viS .annaS eignarfé bankans. —
Vegna inndráttar á seSlum Islands-
banka var meS lögum frá 1922
ákveöiö, aS ef frekari seSlaútgáfa
sé nauðsynleg, þá annist Lands-
bankinn útgáfu seSlanna.
Fram til ársloka 1909 var stjórn
bankans skipuS einum fram-
kvæmdarstjóra og tveim gæslu-
stjórum. Frá 1. jan. 1910 voru
framkvæmdarstjórarnir tveir og
héist þetta fyrirkomulag í 8 ár.
MeS lögum frá 1917 var svo gerS
sú breyting, aS bankanum skyldi
stjórnaS af þrem bankastjórum,
en jafnframt væri gæslustjóra-
stöSuriiar lagöar niSur. Kom þetta
fyrirkomulag til framkvæmda 1.
jan. 1918 og hefir haldist óbreytt
síSan.
ÁriS 1900 var stofnuS veSdeiíd
við Landsbankann og var þaS
fyrsta og fram til þessa eina fast-
eignalánstofnun í landinu. Hefir
veSdeildin gefiS út 4 flokka af
bankavaxtabréfum. Síðasti flokk-
urinn tók til starfa 1914.
Bankinn starfrækir nú fjögur
Karla, kvenna ogfbarna nýkominn Verð og gæði standast
allan samanburð. Altaf eitthvað nýtt með hverri ferð.
Virðingarfyllst
Skóverslun B. Stefánsseuar.
Laugaveg 22 A. Sími 628.
G.s. Botnia
er til útlanda laugardagskvöld kí. 12.
Farþegar sæki farseðla í dag
Tekið á móti vörum til hádegis á morgun
; Skipið blæs ekki.
«
C. Zimsen.
|B»\ THE FIRST PATEnTÉD
SWISS MILK CHOCOLATE
WÝ920 (WITH ALWONDS U HONEY)
Fæst alsstaðar.
Hættið að biðja um „átsúkkulaði“. Biðjið um
„TOBLEROI\E“
— Af br&gðinu skulu þér þekkja það.

útbú. Fyrsta útbúiS var sett á
síofn á Akureyri 1902, annaS á
ísafiröi 1904, þriSja á EskifirSi
1917 og fjórSa á Selfossi 1918.
Eins og aS framan er getiS hafSi
bankinn fyrst húsnæSi í Banka-
stræti í húsi Sigurðar Kristjáns-
sonar, bóksala. ÁriS 1898 bygSi
bankinn eigiö hús í Austurstræti
cg flutti í þaS 17. ágúst 1899. En
þaS brann í brunanum rnikla í
april 1915; frá því og til 19214
leigöi' bankinn húsnæöi, fyrst í
pósthúsinu og siSar í húsi Nathan
& Olsen. ÁriS 1922 lét bankinn
byrja-áS reisa aS nýju bankabygg-
ingu á lóö sinni viS Austurstræti
og var hún tekin til afnota 1. mars
síSastliSiS ár.
Símskeyti
. —°—
.. Khöfn, 17. sept. FB...^
Abdel Krim flúinn.
SímaS er frá New .York, a8
fréttaritarar amerískra bíaSa í
Marokkó sími, aS Abdel Krim sé
flúinn vegna ósamkomulags viS yf-
irmann Riff-kynstofnsins.'
Skuldaskifti Frakka og Banda-
ríkjamanna.
SímaS er frá París, aS nefnd
fari af staS þaðan í dag til Wash-
ington, undir forystu Caillaux, til
þess aS semja um afborganir á
skuldum Frakka. Ætlan manna er,
aS Caillaux ætli aS bjóSa 75 milij.
dollara afborgun árlega.
Sóknin mikla stöðvuð í bráð.
SímaS er frá Fez, at árásin sé