Vísir - 24.12.1925, Blaðsíða 2

Minningar frá Bvammshlíð.
— Brot úr þáttum Steinúlfs. —
Veturinn haföi veriö góöur til
mi'örar jólaföstu. En þá"brá til út-
nyröinga og kyngdi niöur mikilli
fönn.
Viku fyrir jól kom sendimaöur
frá Guörúnu á Núpi og geröi boö
eftir Steinvöru. Hann afhenti
henni vænan poka og sendibréf.
Aö erindi loknu hélt hann heim-
leiðis.
Eg vissi aö ýmislegt gott rnundi
vera í þessum poka. Guörún var
vön að gleðja Steinvöru fyrir jól-
in meö ýmsum smágjöfum. Það
haföi aldrei brugðist í mínu minni.
Og mér hafði virst pokinn stækka
ár frá ári og allra stærstur sýnd-
ist mér hann nú.--------Eg vissi
upp á hár, aö það var Guðrúnu
á Núpi að þakka, að jólamaturinn
i Hvammshlíö var svo góður, að
eg byrjaði að hlakka til hans um
veturnætur. Og aldrei haföi það
brugðist, að eg fengi sæg af kert-
um og einhverja flík utan á mig,
stundum alklæðnaö.
Steinvör fór með pokann inn í
búr og þar rannsökuðum við inni-
, hald hans. — Þarna var kaffi,
sýkur, rúsínur, gráfikjur, sveskj-
ur, hveiti, grjón, flaska með rauðu
víni og ótal margt fleira.
„Þetta er vist handa Þorfinni,"
sagði eg og handlék flöskuna.
„Hann ver'ður blindfullur, ef þú
leyfir honum að drekka þetta.“
„Nei, nei,“ sagöi Steinvör —
hún var að stafa sig fram úr bréfi
Guðrúnar — „nei, Þorfinnur fær
ekki pennadropa úr þessari flösku
—• þaö er áreiöanlegur hlutur.“ —
Hún tók af mér flöskuna. —
„Þetta er ekki til þess gert, að
menn þambi þaö í sig eins og
sýrublöndu. Það er ekki reglulegt
vín, góði minn. Guðrún mín skrif-
ar mér, aö þetta sé haft í mat.“ —
Síðan stakk hún flöskunni niður í
kistu sína.
„Hvernig þá i mat?“ Mér fanst
þetta hálf-ótrúlegt.
Steinvör bograði viö pokann,
skoðaði hvern hlut vandlega og
tautaöi við sjálfa sig. — Eg haföi
allan hugann á flöskunni og sagði:
„Langar þig ekki til að vita
hvernig það er á bragðið?“
„Langar þig?“ sagði Steinvör.
„Eg veit ekki,“ sagöi eg, þok-
aði mér nær og strauk henni hlý-
lega um bakið, frá öxl niður á
svuntustreng — „kannske dálítið.
— Eg gæti smakkaö á því fyrir
þig og sagt þér livernig J>aö
væri —“
„Hérna eru kerti til þín,“ sagði
Steinvör, og rétti mér saman-
bundið knippi af löngum, gildum
kertum.
Eg tók á móti þeim, óg þau í
hendi minni, og hjarta mitt bless-
aði Guðrúnu á Núpi, en eg sagði
ekki neitt. — Svona stór kerti
hafði hún aldrei sent mér.
„Og svo á að vera eitthvað
hérna á botninum,“ bætti hún við.
— I sömu svifum dró hún upp
stóran, gráan yfirfrakka, hélt hon-
um hátt á loft og mælti:
„Littu á hvað Guðrún sendir
þér.“
Eg hafði aldrei séð aðra eins
flík. Hann var úr gráu, svell-
þykku vaðmáli, fóðrið einhvem
veginn rúðótt og tvíhneptur var
hann og stór klauf að aftan. —•
Eg var öldungis forviða. Yfir-
frakki prófastsins var ekki hótinu
fallegri, og eg sá undir eins í hendi
minni, að enginn strákur í öll-
um dalnum mundi eiga þvílíkan
frakka.
„Guörún mín segir,“ mælti
Steinvör, „að þú eigir að vera í
honum, þegar þú gangir til prests-
ins í vetur. — Hún segist vona,
að hann skýli þér vel, og nú skaltu
koma í hann.“
Eg var fáanlegur til þess. Og
Steinvör sagði, að hann færi alveg
eins og sniðinn á mig. — „Þú ert
eins og einhver stórlax eða höfð-
ingi í þessu,“ bætti hún við.
Eg félst hálf-vegis á það með
sjálfum mér, en þagði þó og horfði
með aðdáun niður eftir boðangn-
úm. En hvað þessar tvær, stóru
hnapparaðir voru fallegar. Það
var einhver munur eða á kápu-
garminum hans Þorfinns! — Og
hvað eg var gildur og hvað mér
mundi verða hlýtt í þessari bless-
uðu flík.
Gaman væri nú að eiga spegil,
hugsaði eg. En hann var enginn
til á heimilinu. — Og ósjálfrátt
gekk eg að vatnstunnunni og
reyndi að spegla mig þar. En eg
sá ekkert, þvi að nú var orðið
harla skuggsýnt.
„En að eg kveikti á einu kert-
inu og lýsti þér,“ sagði húsfreyja.
Eg tímdi varla að fara að eyða
kertunum mínum strax, en mót-
mælti þó ekki og Steinvör kveikti
og lýsti mér. — Eg sá eitthvert
ferlíki, ákaflega digran og klunna-
legan búk og lítinn haus. — Mér
leist ekki á blikuna.
„Þetta er ekkert að marka,“
sagði eg og gekk frá tunnunni.
Eg hugsaði ékki um annað alt
kvöldið, en þennan dásamlega
frakka. — Og eg skildi ekki
hvernig á því gæti staðiö, að Guð-
rún á Núpi væri svona ástúðleg
við mig.
—o—
Maður er nefndur ísak. Hann
var bróðir Þorfinns bónda og lík-
ur honum um margt, kallaöur ísak
„buna“. — Hann var ákaflega
langur og mjór og skorpinn eins
og harður þvengur. — Isak var
hniginn að aldri, vetri miður en
sjötugur. Hann var lausamaður,
stundaði kaupavinnu á sumrin,
en fór um sveitir á vetrum og
smíðaði spæni.
Hann sat ávalt jólin hjá bróður
sínum. Kom tímanlega í jólavik-
unni og fór ekki fyru en eftir
þrettánda. — Steinvöru gast ekki
að honum, en lét þó kyrt. Kært
var með þeim bræðrum og oftast
mun ísak hafa komið með ein-
hverja brennivíns-lögg i jólakaffi
bróður síns.
Snjónum kyngdi niður vikuna
fyrir jólin. Færðin var oröin slæm,
samfeldar þiljur langar leiðir og
hvergi fótahvíld. — Sauðfénu var
gefið inni, en hross voru enn úti
og náðu til jarðar.
„Seint kemur ísak bróöir,“
sagði Þorfinnur á hverju kveldi
alla jólavikuna. — Iíúsfreyja lét
sem hún heyrði ekki til hans og
ansaði engu. — Og svona liðu
dagarnir.
Eg þurfti ekki annað að gera,
en að lesa kverið, moka flórinn
og sækja vatnið. — En nú var
orðið djúpt á læknum, niörg þrep
niður, og fyltist á hverri nóttu.
— Mér þótti skemtilegra að fást
við skaflinn en kverið og fór
langur tími í vatnssóknina. — En
er nær dró jólunum gerðist eg þó
hraðvirkari, því að nú fór Stein-
vör að fást við kökugerð og
bakstur og vildi eg vera þar nær-
staddur.
Daginn fyrir Þorláksmessu
hnoðaði hún stærðar pottköku og
setti í eldinn. Hún gerði aldrei
pottbrauð nema á stórhátíðum.
Á Þorláksmessu ætlaöi eg að
fara snemma á fætur, moka upp
lækinn i snatri og fylla vatnstunn-
una. — Þann daginn átti að búa
ti! laufabrauðið og jólakökuna og
sjóða hangikjötið. En á aðfanga-
daginn bjó Steinvör ávalt til húð-
þykkar rúsínulummur og stærstu
kleinur, sem eg hefi nokkurntíma
séð. -—■ Mér þótti ákaflega gaman
að skera laufabrauöið og bjó til
allskonar myndir. Taldi eg mig
snilling í Jjessu og reyndi að gera
myndir af hestum, kúm og kind-
um. — Á einar fimm eða sex
laufakökur risti eg mynd af ákaf-
lega kloflöngum manni og sagöi
Steinvöru, að Jjetta væri Isak. Eg
fór þess á leit við hana, að hún
skamtaði honum þessar kökur og
það gerði hún. — Hún hló að
Jæssu fyrst i stað, en er eg gerði
þetta ár eftir ár fanst henni minna
um og reyndi eg Jrá að breyta til.
— Gerði eg þá mynd af lágum og
gildum púka, sem eg lét fara á
undan ísaki og átti að tákna
fylgju hans. — En er það dugöi
ekki heldur, skar eg mynd Þor-
geirsbola á kökuna og lét hann
draga ísak á húðinni. — En eg
kom Jæssu illa fyrir og listaverk-
ið skemdist í pottinum.
Við vöknuðum öll snemma á
Þorláksmessudaginn. Þorfinnur
skreið frarn úr rúminu, púaði á
gluggann, þfddi gat á héluna og
sá út.
„Hann er meö bjartara móti,
kollheiður að eg ætla og fjúk-
laus.“ — Síðan smeygði hann sér
upp i fletið og mælti: „Eg ætla að
lúra hérna, gæska, meðan þú velg-
ir sopann."
Bóndi drakk kaffið og fékk í
bollann aftur. — Að því búnu
saug hann vandlega úr skegginu,
tók ríflega í nefið, hallaði sér út
af og mælti: „Já, seint kemur
ísak bróðir. — En nú kemur hann
í dag, með guðs hjálp.“
Hann fékk ekkert svar.
—o—•
ísak kom í ljósaskiflunum. Varð
mikill fagna-fundur með þeim
bræðrum og kystust þeir ræki-
Iega-
„Ertu elcki svangur, bróðir?"
sagði Þorfinnur, er þeir voru
sestir.
„Og minstu ekki á J)að, góði. -
Eg hefi reyrt mig saman með
snærum í allan dag. — Þetta var
enginn matur, sem eg fékk á Gili
í morgun — upphitað vellings-
glundur og súr blóðmör. — Þú
þekkir nú magann í mér, bróðir
minn, og veist að hann Jtolir ekki
súrinn.“
„Já, eg held það,“ sagði Þor-
íinnur. „Og eg held að hún Kristín
á Gili ætti að þekkja hann líka —
síðan Jnt smíðaðir þar um áriö.“
.„Á, finst þér það, bróðir! Já,
hún ætti sannarlega að Jtekkja
hann,“ sagði ísak.
„Þú kemur með sólskinið i bæ-
inn, vona eg, eing og vánt er,“
sagði Þorfinnur.
„Ætli það ekki — ætli brunka
sé ekki með,“ sagði Isak. — „Og
hákarlsbragð mun eg eiga í poka-
horninu — væna sneið, hvíta í sár-
ið eins og nýtt skyr.“
Þorfinnur kyngdi munnvatni
sínu og svelgdist á.
Þegar á kveldið leið, sagði ísak
frá því, að hann hefði meðferðis
áríðandi bréf að Eyjarseli. Hann
hefði lofað að koma því til skila
fyrir jólin. — Eyjarsel stóð spöJ
framar en Hvammshlíð, í sérstölcu
dalverpi, sem skarst inn í fjöllin,
og var yfir lágan háls að fara. —
Svo skamt var milli kotanna, að
ganga mátti á hálfri stund í góðri
færð, en nú var alt í kafi og sá
vart á hæstu mela. — Bréfið var
frá öðrum syni ekkjunnar í Sel-
inu. Hann dvaldist hið neðra í
sveitinni og var nú að tilkynna, að
hann kæmi ekki heim um jólin.
Steinvör sagði hiklaust, að bréf-
iö yrði að komast á morgun. —
Aö öðrttm kosti mundi ekkjan
verða hrædd um drenginn sinn og
engin jólagleði þar í kotinu.
„Þú hleypur með bréfið í fyrra-
málið, Isak,“ bætti hún við.
„Eg? — Hleyp eg!“ sagði ísak,
öldungis forviða. — „Nei, það
gæti eg ekki, þó að eg ætti lifið
að leysa. — Þú hlypir ekki langt,
mágkona mín, ef hælarnir á þér
væri eins og Jteir eru á mér núna
— allir í einu flatsæri.“
„Eg skal fara,“ sagði eg undur-
lágt.
Satt að segja gilti mig einú, þó
að Dísa litla í Selinu fengi að sjá
ntig x nýja frakkanum. — Við vor-
um góðir vinir og áttum sameigin-
legan smalakofa uppi í fjalli. —
Og nú áttum við að ganga til
prestsins á útmánuðunum og
fermast næsta vor. — Dísa vár há
eftir aldri, gildvaxin, rjóð í kinn-
um, glöð og kát og saklaus og
Jtótti vænt um alla. Hún var áreið-
anlega lang-fallegust og lang-best
af öllunt telpum. Mér var alveg
sama hvort hún var í nýjum kjól
eða karbættum tuskum, Hún var
æfinlega jafn-yndisleg. — Og eg
hafði hugsað mér, að hún yrði
konan ntín eftir svo sem tíu ár.
„Eg skal fara,“ sagöi eg aftur,
ofurlítið hærra.
„Það kemur ekki til mála,“
sagði Steinvör. „Isak fer eða þið
bræður báðir. Þið gerið ekki ann-
að þaríara.“
„Það getur nú verið,“ sagði
bóndi. — „En eg skil ekki að bréf-
inu því arna liggi þau ósköp á, að
rétt geti verið að stofna lífi sínu
í voða þess vegna. — Þú veist líka,
að eg kærnist ekki langt í þess-
ari ófærð, veiklaður og sundur-
slitinn.“
„Og eg kemst ekki lengd rnína
fyrir bælsærunum,“ sagði ísak.
„Þið eruð verri en aflóga ker-
lingar,“ sagði húsfreyja, „og allri
karlþjóðinni til skammar. — Jæja,
Steini minn! — Þú fer þá, með
guðs hjálp, verði fært veður. —
Ekki læt eg Sigríði mína bíða milli
vonar og ótta.“
Eg hljóp upp um hálsinn á
Steinvöru og kysti hana marga
lcossa.
Aðfangadagsmorguninn var hríð-
arlaust veður, en þoka í lofti og
veðra-gný að heyra til fjalla. Eg
var uppi fyrir allar aldir. Myrkt
var í baðstofunni, er eg vaknaði,
en Steinvör kom inn í Jteim svif-
um með ljós í hendi. Hún hafði
eigi mátt sofa þá nótt, en lét þó
á engu bera. Kvað hún veður ó-
trygt, vissara að bíða birtu og sjá
hvernig réðist. En eg vildi ekki
af því vita, og klæddist þegar.
Þvi næst skolaði eg framan úr
mér, fór í skárri treyjuna og þar
utan yfir í frakkann góða. Eg
tók í laumi þrjú kerti og stakk
í frakkavasann. Steinvör fékk mér
vaðmálshettu Þorfinns og bjó mig
að öllu sem best.
Þeir bræður sváfu enn ogrumsk-
uðu hvergi. Hvíldu þeir saman í
rúmi, tilfætis, horfðu upp báðir
og hrutu nú sem ákafast. — Þótti
mér hausamir kátlega snoðlíkir og
ekki sem eigulegastir.