Vísir - 22.03.1927, Page 2

RÍSIR
D HamM & Oilsh<I1i8
Hðfam fyrirliggjðBdi:
Lauk,
Kartöflur.
i
Margir munu kann-
ast við það að sultur
þjáir þá á milli máltíða
og oft er þá nauðsyn-
legt að fá sér örlitla
næringu.
M gr til ráð við
Á leið til vinnu skjólist þér inn i nffistu búð og
kaupið einn pakka af
TOBLERONE,
Það er Nærandi, Hressandi, Ljúffengt
og enginn tefst frá vinnu, þó að hann fáí sér bita við og við.
Símskeyti
Khöfn 21. mars. FB.
Friðlegra á Balkan.
Símað er frá Berlín, aS í heims-
blöðunum sé ekki um anna'S meira
rætt, en ófriðarhættuna á Balkan-
skaganum. Blaðið Vossische Zeít-
ung heldur því fram, að ítölum sé
mest um að kenna, og segir ásak-
anirnar á hendur Júgóslövum ó-
sannar meS öllu. Stingur blaðiö
upp á því, að Stresemann geri til-
raun til þess að miðla málum.
;Vi8sjár með Frökkum og ítölum.
Símað er frá Rómaborg, að blöð-
in í ítalíu halda því fram, að
Frakkar vinni að því með Ieynd.
að Júgóslavar hrindi ófriðar-
áformum sínum í framkvæmd. —
Símað er frá París, að stjórnin í
Frakklandi neiti því harðlega, að
r.okkur fótur sé fyrir ásökunum
ítala. Leggur hún báðum máls-
aðilum þau ráð, að gæta stilling-
ar. Sum frakknesku blaðanna virð-
ast hallast að því, að um samvinnu
á milli Englendinga og ftala í
Balkandeilunni sé að ræða.
Vopnahlé í Kína.
Símað er frá Shanghai, að yfir-
hershöfðingi borgarinnar hafi far-
ið þess á leit við yfirstjórn Can-
ton-hersins, að vopnahlé verði
samið. Menn búast við því, að
Cantonherinn fái Shanghai án
frekari bardaga.
Fri Alþingi.
—o—
Efri deild.
Þar voru þessi mál til umræðu
í gær:
1. Frv. til 1. um breytiagu á 1.
um samþyktir um sýsluvegasjóði,
2. umr. Samþyktar voru allmarg-
nr brtt. við frv. frá samgmn., og
því síðan vísað til 3. umr.
2. Frv. til 1. um heimild handa
ríkisstjórninni til aö ábyrgjast lán
fyrir Landsbanka íslands, 3. umr.
— Um þetta mál var enn mikið
talað, en flest hið sama sem við
2. umr. málsins. Skömmu fyrir kl.
11 varð loks atkvæðagreiðsla. Féll
hún svo, að frv. var samþ. með
7:5 atkv. Já sögðu íhaldsmenn,
Bjöm Kristjánsson og Magnús
Kristjánsson, en nei aðrir fram-
sóknarmenn og Jón Baldvinsson.
Tveir íhaldsmenn vora fjarstaddir.
— Frv. breyttist ekkert í efri deild
og var því afgreitt sem lög frá
’AIþingf. ‘ 1 ,
Neðri deild.
Þar stóð fundur yfir frá kl. 1
—4 í gær, og voru þessi mál rædd:
1. Frv. til 1. um breyting á 1.
um notkun bifreiða, sem áður hef-
ir verið frá skýrt í Vísi, var til
3. umr., og var afgreitt til efri
deildar umræðulítið.
2. Frv. til sveitastjórnarlaga, 3.
umr. Frv. var tekið af dagskrá
eftir hokkrar umræður, með því
að Hákon Kristófersson tilkynti,
að hann mundi bera fram nokkr-
ar brtt. við það.
3. Frv. til 1. um breyting á og
viðauka við 1. 1926, um heimild
fyrir veðdeild Landsbanka íslands
til að gefa út nýja flokka banka-
vaxtabréfa, 1. umr. Frv. þetta er
borið fram af fjhn. neðri deildar,
og fer fram á að rikissjóður taki
lán að upphæð 4J4 tniljón króna
til að bæta við nýjum flokki banka-
vaxtabréfa og til að efla Ræktun-
arsjóð. Einnig á að liðka ögn á-
kvæðin um veðdeild í gildandi
lögum, svo að hægt sé að hafa
meira en einn flokk hennar „op-
inn“ til útlána í einu. — Frv. var
vísað til 2. umr. umræðulitið.
4. Till. til þál. um skipun milli-
þinganefndar til að rannsaka hag
bátaútvegsins og gera tillögur til
tryggingar honum, fyrri umr. Till.
þessi fer fram á, að kosin verði 5
manna milliþinganefnd, í samein-
uðu þingi, sem komi með tillögur
sínar fyrir næsta Alþingi. Verk-
efni nefndarinnar er að athuga
ýmislegt um smábátaútveginn, hve
gera megi hann tryggari og til-
kostnaðarminni, breyttar veiðiað-
ferðir, hve auka megi verðmæti
fiskúrgangs og verðlítilla fiskteg-
unda, hver ráð sé til að útvega ó-
dýrara rekstrarfé o. fl., o. fl. —
Flm. eru þeir Sveinn Ólafsson og
Ásgeir Ásgeirsson. Sv. Ö. flutti
langan fyrirlestur um landbúnaö
og smábátaútveg og hve þær at-
vinnugreinir væri andlegu lífi
manna miklu hollari en aðrar, sem
hér tíðkast. Að lokum var till. vis-
að til síðari umr. og sjútvn.
5. Till til þál. um kaup á hús-
eignlnni nr. 16 við Hafnarstræti,
fyrri umr. — Húseign þessi er
austan viið Iandssimastöðina, og
stöðvarinnar vegna festi lands-
stjómin kaup á húseigninni í vet-
ur, þótt ekki verði til fullnaðar
frá kaupunum gengið fyrr en Al-
þingi hefir sagt sitt álit. Till. var
vísað til síðari umr.
6. Till. til þáL um breyting á
reglugerð Ræktunarsjóðs fslands,
ein umr. Þingmenn Norð-Mýlinga
(ÁJ og HStef) og Jón Kjartans-
son, flytja þessa tillögu. Fer hún
í þá átt, að lán til rafmagnsstöðva
á sveitabæjhm njóti betri kjara
en verið hefir. Eftir litlar umr.
var umræðu frestað og málinu vis-
að til landbn.
7. Frv. til 1. um breyting á 1.
um hvíldartíma háseta á íslensk-
um botnvörpuskipum, 1. umr. Frv.
þetta er fram borið af Héðni
Valdimarssyni, og fer fram á að
bækka hinn lögboðna hvíldartíma
á botnvörpuskipum upp í 8 stund-
ir á sólarhring. Um þetta frv. urðu
nokkurar umr., og vildu margir
íhaldsmenn láta fella það þegar í
stað. Loks var því þó vísað til 2.
umr. með 11:9 atkv. Margir þm.
voru fjarstaddir, en af þeim, sem
við voru, greiddu allir íhaldsmenn
atkvæði gegn frv., nema Magnús
Jónsson; allir aðrir með.
Nýtt frumvarp.
Pétur Þórðarson flytur frv. til
1. um breyting á 1. um þingsköp.
Sérleyfið
til Titans.
Fyrsta ræða Jakobs Möllers móti
sérleyfisdfrumvarpinu, við 2. umr.
þess.
Svo er til ætlast við þessa um-
ræðu, að rætt sé aðallega um ein-
stök atriði frv., en eg býst við að
eg komist ekki hjá því að tala
nokkuð alinent um málið líka. Eg
skal þó í byrjun víkja a-ð einstök-
um atriðum þess. En eg hlýt að
hafa hér nokkuð aðra skoðun en
þeir, sem tekið hafa til máls hing-
að til.
Yfirleitt skilst mér, að þm. vilji
bera það fyrir, að málið sé aðal-
lega járnbrautarmál og sem tákn
þess hefir því verið vísið til sam-
göngiímálanefndar við 1. umr. En
það ætti að vera öllum ljóst, að
málið er miklu víðtækara en svo,
að það sé að eins samgöngumál.
Háttv. þm. hafa mjög haldið
fram þýðingu og nauðsyn járn-
brautarinnar. En það er annað í
þessu efni, sem er enn þýðingar-
meira en járnbraut austur að
Þjórsá.
Það er lakur fiskimaður, sem
ekki beitir vel öngulinn, enda
sparar enginn beituna, ef hann vill
fiska. Hér er öngullinn vel beitt-
ur, og beitan er í mynd járnbraut-
arinnar. Er það líka hin girnileg-
asta beita, sem völ er á. Og hún
virðist hafa þann stóra kost fyrir
útgerðarmanninn, að hún virðist
jafnvel ekki þurfa að kosta neitt.
— Mér virSist máliS horfa þannig
viS, ólíkt því sem háttv. 2. þm.
Ám. (Jör. B.) hélt fram, aS rétt-
ur ríkisstjórnarinnar sé harla illa
trygður í frv. Það stendur að vísu
svo í 9. gr„ að ráðherra' skuli
samþykkja flutningagjöldin. Eftir
venjulegri málvenju þýðir þetta
ekki annað en það, að hann sé
skyldugur að samþykkja þau
gjöld, sem eigendur brautarinnar
setja. Þetta ákvæði hljóðar ekkert
um þaS, aS ráSherra ákveSi sjálf-
ur gjöldin. (M. G.: ÞaS liggur í
því). Nei, hér segir aSeins, að hann
sé skyldugur að samþykkja það,
sem hinir koma með. (M. G.: Já,
ef honum líst svo). Nei, um það
stendur ekkert. Segjum t. d. að
tveir menn geri meS sér samning,
og í þeim samningi standi, að ann-
ar þeirra „skuli“ gera þetta eða
hitt, þá er hér um hreina skuld-
bindingu að ræða, frá hans hendi.
Hér við bætist svo, að þótt í
gr. sje kveðið svo á, að félagið
reki járnbrautina á sinn kostnað,
þá eru engin viðurlög sett, ef það
gerir það ekki. Fjelagið getur hætt
hvenær sem er, og hvað verður
þá? Ríkissjóður er þá neyddur til
að taka við öllu saman, fyrir þaö
sem það kostar. Hér er því ekki
um neina betri aðferð að ræða en
þá, að ríkið ráðist sjálft í þessar
framkvæmdir. Því að járnbrautin
verður því aðeins rekin af félag-
inu, að það hafi hagnað af henni.
Ef tap verður á rekstrinum, hættir
félagið, og þá kemur til kasta rík-
isins. Að þessu leyti er áhættan
lítil fyrir sérleyfishafa, þótt þeir
leggi járnbrautina, og því er beit-
an ekki dýr.
Eg vil taka undir það með háttv.
2. þm. Árn. (Jör. B.), að æskileg-
ast væri, ef leggja skal járnbraut,
að við værum færir um að gera
það upp á eigin spýtur. Við fáum
hvort sem er, engar gjafir í þessu
efni frá útlendingum. Þeir koma
ekki hingað með neinar gjafir,
heldur til þess eins að hafa ágóða
af fyrirtækjum þeim, sem þeir
leggja fé í. En þó að félagið, sem
standa á fyrir þessum framkvæmd-
um, reki nú járnbrautina, þá er
það víst, að hún verður ekki rek-
ín fyrst og fremst með hag lands-
ins fyrir augum, heldur eingöngti
með hag félagsins sjálfs. Það er
í alla staði óheppilegt að fela nauð-
synleg samgöngutæki einkafélagi,
sem hugsar aöeins um eigin hags-
muni, og þar á ofan útlendu félagi,
sem að engu leyti er háð hag 0g
velgengni manna hér á landi. Það
er rétt hjá háttv. 2. þm. Árn. (Jör.
B.), aö það er ekki glæsileg braut,
sem við erum að leggja hjer út
á, að fá útlendingum í hendur sam-
göngutæki þessi. — Við höfum
reynt á allan hátt að bæta sam-
göngurnar á sjó, og ná þeim að
sem mestu leyti i okkar hendur.
Og eg býst við að enginn sjái
eftir því fé, sem í það hefir farið.
Allir æskja þess, að við náum sem
fyrst samgöngunum á sjónum al-
gerlega í okkar eigin hendur. En
hví á þá að fela útlendingum sam-
göngurnar á landi?
Þá er annað athugavert við frv.,
sem sé, að ekki skuli vera neitt
ávæði í því um það, hvernig járn-
brautin skuli gerð. Að yísu er sagt
í aths. við frv., að þetta verði
tekið fram í sérleyfinu. En það
hefði þá eins vel farið á því, að
í frv. væri trygt, að minsta kosti,
að járnbrautin yrði ekki bygð úr
járnarusli, sem ónothæft er í Nor-
egi.
Meðan verið er að tala um.,frv.
og einstakar greinar þess, vildi eg
koma fram með þá spurningu,
hvort 3. gr. muni ekki vera alveg
óþörf. Mjer skilst á frsm. (K1 J.),
að það sé gert ráð fyrir því, að
fossafélagið Titan komi þessu
máli í framkvæmd. En þá er ekki
þörf á því, að veita undanþágu,
hvað snertir framsal á sérleyfinu.
Það er ekki nauðsynlegt, nema
gert sé ráð fyrir, að félagið ráðist
ekki sjálft í þetta fyrirtæki, heldur
reyni að gera sér mat úr sérleyf-
inu, til þess að ná aftur því fé,
sem það þegar hefir lagt í kostu-
að, með því að selja það Englend-
ingum, Ameríkumönnum, Þjóð-
verjum eða hverjum, sem hafa
vilja. Eg álít því, að 3. gr. sé ekki
nauðsynleg, eftir þeim upplýsing-
um, sem fram hafa komið.
Hæstv. atvrh. (M. G.) sagði, að
enn væri ékki komið svo langt út
á þá braut, að veita sérleyfi, að
nokkur hætta væri á ferðum. S
fyrra voru þó samþykt tvö „svin-
dil“-brasks-sérleyfi. (KL J.: Þm.
var þó með öðru þeirra). Nei, eg
hafði sérstöðu í nefndinni. Jeg
kann hæstv. stjórn þakkir fyrir,
að hún hefir þó ekki veitt annað
sérleyfið. Hitt hefir enn ekki kom-
ist til framkvæmda, vegna þess,
að þeir, sem um það sóttu, hafa
ekki reynst þess megnugir, að út-
vega það fé, sem nauðsynlegt var
til framkvæmda. Það vantaði þó
ekki, aö háttv. fylgismenn þessa
máls fullyrtu, að hægt væri að út-
vega fé. Þeir höfðu jafnvel skjöl
og skilríki frá ýmsum mætum fjár-
málamönnum í Danmörku, sem
létu í veðri vaka, að þeir gætu
útv.egað nægilegt fjármagn. — Eg
var að bíða eftir því, að hæstv.
atvrh. (M. G.) gæfi upplýsingaf
um, hverjar líkur væru fyrir þvi,
að Titan gæti komið þessu fyrir-
tæki í framkvæmd. Um þetta var
rætt viö 1. umr., og þá hélt eg
því fram, að engin trygging væri
fyrir því að félagið gæti útvegað
fé, en háttv. frsm. (Kl. J.) hélt
fram liinu gagnstæða. Þá var og
vísað til þess, að hæstv. atvrh,
(M. G.) mundi gefa þær upplýs-