Vísir - 19.12.1928, Blaðsíða 3

VISIR
MiíSvikudaginu 19. des. 192S.
Símskeyti
--X—
Khöfn 18. des. FB.
Úfriðurinn í Suður-Ameríku.
Frá Washington er símað:
Bardagar á inilli Bolivíu-liers
og Paraguay-hers halda áfrani.
Boliviu-herinn liefir tekið
nokkur virki frá Paraguay-
mönnum, en Paraguaymenn
náð einu þeirra á vald silt aft-
ur. Sendiherra Paraguay í
Washington tilkynnir, að Boli-
via hafi byrjað ófriðinn við
Paraguay; liafi her Boliviu ráð
ist inn í Paraguav, án þess að
segja Paraguay slríð á hendur.
Paraguay liafi þess vegna verið
til neydd að kalla saman her-
lið i varnar sicyni.
Frá Genf cr simað: Stjórnin
í Boliviu hefir sent þjóða-
bandalagínu tilkynningu um
bardagana siðustu dagana, og
skellir allri skuldinni á Para-
guay, segir í tilkynningunni, að
Paraguay-herinn hafi ráðist á
lier Bolivíu, sem var saman
kominn á landamærunum, i
varnar slcyni.
Búist er við, að Briand kalli
saman auka-ráðsfund þjóða-
handalagsins í lok vikunnar.
Atvinnuleysið í Bretlandi.
Frá London er símað: Bald-
win forsætisráðherra hefir til-
lcynt i þinginu, að stjórnin ætli
að fara fram á það við þingið,
að það samþvkki fjárveitingu
til þess að draga úr neyð hinna
atvinnulausu i námuhéruðun-
um.
Frá Afghanistan.
Frá Delhi í Indlandi er sím-
að: Uppreisnarmenn liafa liaf-
ið sókn af nýju, nálægt .Tolala-
J>ad i Afghanistan. Uppreisnar-
menn hafa einnig ráðist á Ka-
J)ul og Jiertekið tvö virki ná-
lægt borginni. Aðstaða Afgha-
nakonungs er talin alvarleg, og
óttast menn alment um örygg
útlendinga. Óttast margir, að
uppreisnin gegn Afglianakon-
ungi beinisl einnig gegn úllend-
ingum, einkanlega Tyrkjum og
Rússum, þar eð uppreisnar-
menn álíta þá upphafsmenn að
evrópeiskum uml)ótum kon-
ungsins.
Útvarpið.
Margir liafa spurt mig að því,
hvort eldvi yrði neitt útvarp liér
um jólin. Eg liefi auðvitað ekki
getað svarað þyi neinu, en visað
spyrjendunum til réttra lilutað-
eigenda. Með því að það mun
vera mjög almenn ósk manna,
að fá eitthvert jólaútvarp, og
þar sem eg er sannfærður um,
að það muni auka mjög liátíð-
ina hjá mörgum, ætla eg að
reyna að gangast fyrir því að
guðsþjónustunum verði að
jninsta kosti varpað út liátíðisT
dagana. Takist mér að koma {
þessu í kring, mun eg Jnðja
blöðin að skýra nánara frá til-
liöguninni. — Eg get þessa svo
tímanlega, til þess að fólk hafi
nokkurn fyrirvara með að setja
tæki sín í stand. peir sem geta
náð lil mín, geta fengið lijá mér
ókeypis leiðbeiningar um það.
Viðgerðir get eg ekki tekið að
mér, vegna annríkis, en get bent
á menn iil þeirra hluta, ef ósk-
að er. 17. dcs.
O. B. Arnar.
Jón Bjarnason
héraðslæknir á Kleppjárns-
Reykjum í Borgarfirði liefir
verið fluttur hingað sjúkra-
flutningi og liggur í Landakots-
spítala.
£. R. F. í.
lieklur fund í I'Snó fimtudags-
bveldið 20. ]). ni. kl. &y2. Einar H.
Kvaran flytur erindi. Efni: Frum-
kristnin, kirkjan og sálarrannsókn-
irnar.
Trulofuö'.
Nýlega hafa opinberatS trúlofun
sína Jósefína Waage Ólafsdótíir,
S])italastíg' 10 og Vigfús Pálma-
son. skósmiður, Bjarnarstíg 11.
Kafbátahernaðurinn,
lieitir ný l)ók, sem Árni Óla,
blaðamaður, hefir skrásett, en þaö
eru endurminningar Július Schop-
J.a, sem tók þátt i kafbátahernaði
ÞjóSverja hin síðari ár styrjaldar-
innar, en búið liefir Jiér í Reykja-
vík sí'ðan áriö 1920. Fátt liefir ver-
ið ritaö á íslensku um kafbáta-
berna'S, anna'S en þessi bók. Hef-
ir Schopka fengið góðan sam-
verkamann, ])ar sem Árni er, og
muii mörgum leika forvitni á a'S
lesa þessár frásagnir, sem Jýsa
háskaferðum, ólíkum öllu, sem
sögur fóru af fyrir styrjaldarárin.
Mun ])aö og fátítt, að menn kom-
ist lífs af úr svo mörgum og mikl-
um hættum, sem Schopka rataði
i þessi ái*, sem, hann var í kafbáta-
hemaði. Margar myndir eru í bók-
iuni og allur frágangur hinn, be ti.
Stjórn „Bandalags ísl. listamanna",
sem stofnað var í Reykjavík sí'ð-
astli'ðiö haust. hcfir sent Sigric
Undset, í tilefni af veitiTigu No-
bels-verðlaunanna, slceyti á ís-
lensku eins og hér segir: ..Banda-
lag íslenskra listamanna, Reylcja-
vík, samgleðst yður og fagnar end-
urlífgun íslenskrar sögu í list y'ð-
ar.“ (ÍF.B.).
Hættuleg leið
er ])að crðiu fyrir vegfarendur
að fara i myrkri frá Skólavörðu
inn að Hafnarsmiðjunni við Hlíð.
Stafar ])að af því, að lnúið er a'ð
grafa fyrir grunni stúdentagarðs-
ins þarna miðja vegu, og nær
gnmnurinn, sem er alldjúpur á
köflum, yfir gangstíginn, sem
})arna var áður niður af Skóla-
vörðuhæðinni. — Vísir veit til
þess, að maður, sem. elcki vissi um
grunninn eða mundi ekki eftir
honum, hefir hrapað þarna niður
í myrkri. Og þótt eig'i hafi orðið
stórslys að því sinni, er eigi að
vita, livort svo giftusamléga tæk-
ist til ööru sinni. — Er þess að
vænta, að Irorgarstjóri sjái um, að
þarna verði komið upp einltverj-
um Jjóstirum, til að vernda líf og
limu vegfaranda. ?
Ðjúpbáturinn,
„Arthur Fann,y“, fer bráðlega
lil ísafjarðar, seqnilega á föstu-
dag. Tekur vörur og póstflutning.
Mun þetta verða síðasta ferðin til
. safjarðar fyrir jól.
úlieit á Strandarkirkju,
afh. Vísi: 5 kr. (gamalt áheit)
irá S., 5 l<r. frá H. L. J., 5 lcr. frá
A. G., 4 kr. frá R. S.
Gjafir
til lieilsulausa drengsins, aflient-
:.r Vísi: 4 kr. frá náunga, 5 lcr. frá
Ó. IT., 5 kr. frá G.. 5 l<r. frá Ó.
B. , 5 kr. frá ömniu, 5 kr. frá Ó. G.,
2 kr. frá ónefndum, 10 kr. frá IV.,
2‘kr. frá Ó. !>.. 10 kr. frá Sigga
og Gaja, 1 kr. frá N. G., 5 kr. frá
P. B., 5 kr. frá K. Ó., 1 kr. frá 1.,
5 kr. frá V. G., .10 kr. frá D. E. og
Ó.. 3 kr. frá E. J.. K. S. og M. J.,
40 kr. frá nokkuru af starfsfólki
landssímans, 5 kr. frá S. J., 4 kr.
frá K., 1 kr. frá Oddi.
Bálfapiv.
—o—
Hinn 9. þ. 111. skrifaði dr.
Helgi Péturss grein í Visi, er
hann nefnir „Lík og lif“. Legg-
nr hann til, að líkbrenslustöð
sé i-eisi liér, en hugmyndinni
um nýjan kirkjugarð vísað á
hug í bili. Greinin er skrifuð af
þeim skarpleika og snilli, sem
þeim manni er eiginleg, og á
fylsta hátt orð í tíma töluð. Ekki
er ólíklegt, að einmitt þetta sé
orðið mörgum í mun, þótt dr.
H. P. liafi fyrstur riðið á vaðið
að þessu sinni.
Slík stofnun sem þessi hefði
þurft að vera komiii hér fyrir
löngu. Er þá engum vafa undir-
orpið, að líkbrensla væri orðin
nokkuð almenn og færi stöðugt
i vöxt. Mundu þá þrengsli þau,
sem orðin eru í núverandi
kirkjugarði, enn eigi hafa kom-
ið til greina. En licr mun sama
reglan gilda sem á öðrum svið-
um, að menn eru alment vana-
1‘astir og í fyrStu tregir til þess
að leggja inn á nýjar brautir.
pess má þó geta i þessu sam-
bandi, að hér er ekki um alls-
endis nýja aðferð að ræða. Lík-
brensla hefir tíðkast með ýms-
11111 þjóðum frá ómunatíð og
jafnvel með forfeðrum vorum
á eiröldinni. Skýrar sagnir höf-
um við líka af því í fornritum
vorum. Allir kannast við sög-
una um bálför Baldurs.
pegar þess er gætt, að lik-
brenslufélög eru ekki stofnuð
hér í álfu fyrr cn á áttunda tug
19. aldar og á Norðurlöndum
cklci fyrr en 1881, má segja, að
þessi siður liafi rutt sér mjög
til rúms. í pýskalandi voru ti
dæmis 54 likbrcnslustöðvar ár-
ið 1920 og lilutfallslega ekki
færri í öðrum menningarlönd-
um Evróp.u. í Tokió einni sam-
an eru um 30 ofnar og helm-
ingur allra líka fluttur þangað.
í Kaupmannahöfn og víða í
ítaliu, Sviss, pýskalandi og Eng-
landi liafa bæirnir keypt stöðv-
arnar af þeim félögum, sem í
fyrstu hafa reist þær.
Hversu almenn líkbrensla
mundi verða hér á landi, i
fyrstu, er ekki golt að fullyrða.
En þegar þess er gætt, að nokkr-
ir þeirra manna, sem efni og
ástæður hafa haft á þvi að velja
Efnlang Reykf&viknr
Kemisk fatahreinsnn og lifnn
Langaveg 32 B. — Sími 1300. — Símneíni; ESnalaag.
Trcinsar með nýtisku áhöldum og aðferðum allan óhreinan fatnað
og dúka, úr hvaða efni sem er.
Litar upplituð föt og breytir um lit eftir óskum.
Eykur þœgindi. Spara* fé.
um, nú á síðari árum, liafa
íeldur kosið að láta flytja lík
sitt af landi burt til brenslu,' má
draga þá ályktun, að liún yrði
þegar í stað nokkuð tíðkuð. pað
er og vist, að alment mundi
hrensluaðferðín engri andúð
sæta. Að liinu má aftur ganga
sem vísu, að ef likbrensla hefði
verið tíðkuð hér á landi öldum
saman, mundu greftrunarað-
ferðir aldrei geta rutt sór til
rúms ,eða að minsta kosti mæta
öflugri mótspyrnu. Nútíðar-
menn mundu ófúsir til þess að
láta rotnunargerla vinna það
verk árum eða jafnvel ölduni
saman, sein eldurinn fram-
kvæmdi á 60—70 mínútum.
Yert er og að gæta þeirrar
skoðunar, sem kemur fram i
grein dr. H. P., að meðyitund
hins framliðna um hinn rotn-
andi líkama geti valdið honum
nokkurra þjáninga á framleið
hans. Er langt frá þvi, að sú
fullyrðing hafi við ekkert að
styðjast. í þjóðsögum vorum og
sögnum bæði skráðum og
óskráðum kemur það skýrf
fram, að hinum framliðna er
oft ekki sama um aðbúð og
ástand liins andvana likama
síns. Og svo vissir voru Egvpl-
ar og aðrar fornþjóðir um
þetta atriði, að þær beittu allri
sinni þekkingu og hugviti til
þess að smyrja líkin á þann
hátt, að þau kæmust lijá rotnun
um þúsundir ára. pptt sumir
•geri, ef -til vill, lítið úr sögusögn-
um, vitrunum og áliti frum-
stæðrá þjóða, þá verður þó oft
sú reyndin á, að er all þetia er
krufið til mergjar, hefir það eigi
alllítið s'annleiksgildi að geyma.
í grein, sem dr. G. Claessen
skrifar í Yisi 14. þ. m., gelur
liann þess, að bálfarir ættu að
geta orðið hér ódýrari en jarð-
arfarir. Hér er um mann að
ræða, sem kunnur er þessum
efnum og er síst að efa, að með
rétt mál sé farið. Ef hér væri
einnig um sparnað að ræða
væri stórt spor stigið, þegar
þess er gætt, hve jarðarfarir
eru orðnar kostnaðarsamar og
óhóflega íburðarmiklar — að
ógleymdum krönsunum, sem
ýmist eru moldu orpnir með
hinum látna eða lagðir á gröf
hans vindum og vetrarhríðum
að leiksoppi. Síðar mun.eg, ef
til vill, cf til framkvæmda
kemur i þessu máli, henda á
atriði, sem orðið gæti til eigi
alllítils sparnaðar. Má með
sanni segja, að fátælct fólk
standist ekki straum af jarðar-
förum eins og nú er i garðinn
búið. Mundi það og eigi verða
til liægðarauka, ef ldrkjugarð-
ur Reykvíkinga yrði fluttur suð-
ur í Fossvog eins og komið hef-
ir til orða. pá mundi líka sá
gamli, íslensld siður niður íalla,
að Ijkfylgdin fylgdi likama hins
látna til grafar.
U-D-fundur í kveld kl. 8p2-
— Sölvi. —
A-D-fundur annað kveld
kl. 8y2. Allir karlmenn
_ velkomnir.
Dr. G. C. getur þess í grein
sinni, að í væntanlegri bálstofu í
Reykjavik þurfi að vera salur,
þar sem minningaratliöfn geti
farið fram og gerir hann ráð
fyrir, að sá salur rúmaði 100—
200 manns. Enga ástæðu finn
eg til þess, að salur sá yrði
reistur. í fyrsta lagi mundi
liyggingin kosta töluvert fé og
ef til vill seinka fyrir því, að
ofnarnir kæmust upp, ef sjálf-
sagt þætti að byggingin yrði
reist jafnhliða. í öðru lagi hefir
það þótt viðeigandi alt til þessa,
að minning hins látna væri í
heiðri höfð, með því, að menn
væru viðstaddir hinar kirkju-
legu atliafnir í tilefni af jarðar-
för liins látna. Get eg ekki vænst
þess, að um blábera forvitni sé
þar altaf að ræða. Kirkjur liér
í bæ hafa oft reynst rúmlitlar
við ýmsar jarðarfarir og býst
eg við að mörgum þætti þröngt
fyrir dyrum, ef um litla kapellu
yrði að ræða. Finst mér einnig
að íslendingar ættu að leggja
niður þann sið að stæla alt efl-
ir útlendum fyrirmyndum. —
„Ekki verður heldur með sanni
sagt, að ef ekki eru líkin grafin,
þá verði ýmsar ræktar- og trú-
arvenjur að falla niður,“ segir
dr. H. P. í grein sinni. Munu og
allir geta verið lionum sammála
um það. Eg geri ráð fyrir, að
liinn dauði líkami væri borinn
i kirkju og hin venjulega athöfn
færi þar fram. Hvort liann væri
fluttur þaðan til kirkjugarðsins
eða líkbrenslustöðvarinnar yrði
þá aukaatriði. Ef kirkjugarður
yrði suður í Fossvogi mundi
fóllv í báðum tilfellum dreifast
í allar áttir, þá er kirkjuathöfn-
inni væri lokið.
Víst er um það, að mörgum
er liugfróun að því að hlúa að
gröfum ástvina sinna. Væri það
og fjarri mér að gera lítið úr
þeirri ræktarsemi, þótt liins
vegar mætti augsýnilega beina
henni inn á aðrar brautir. En
hitt má og benda á, að hér í bæ
er margt af umkomulausu og
ókunnugu fólki og koma fáir
að leiðum þess að því látnu.
Að endingu i-ona eg, að þeir
sem lilut eiga hér að máli láti
eitthvað til sín lieyra.
15. des.
Einar M. Jónsson.