Vísir - 30.12.1928, Blaðsíða 2

VISIR
til)) ManHmi & Olsem (ii
KaFteflumj el.
Hfí smj 0l. Sagó.
Innilegt þakklæti vottum við öllum þeim, er sýndu sam-
úð og liluttekningu við fráfall og jarðarför mannsins míns &£
föður; Kristins Guðmundssonar.
Guðný Guðmundsdóttir. Áslaug Kristinsdóttir.
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum, að systir
mín, Guðrún Metónía Kristjánsdóttir, andaðist á farsóttaliús-
inu þann 28. desember 1928.
Karólína Kristjónsdóttir.
Símskeyti
-X--
Khöfn, 29. des. FB.
Bretakonungur lakari.
Ástand Bretakonungs lakara
síðustu dagana. — Kraftarnir
dvína.
Heimskautsför Byrds.
Blaðið „Politiken“ birtir siiri-
skeyti frá Byrdleiðangrinum.
Er Byrd komínn að ísveggnum
sunnan við Rossflóann, eftir /
daga siglingu gegnum isinn.
þaðan fer liann til Hvalflóans.
Tollsamningur milli Breta og
Kínverja.
Frá London er símað: Bresk-
kinverski tollsamningurinn lief-
ir verið birtur. Bretland viður-
kennir kínverska sjálfstjórn í
tollamálum. Blaðið Manchester
Guardian segir, að kínverskir
tollar hækki samkvæmt samn-
ingnum og verulegs verslunar-
hagnaðs af samningnum sé ekki
að vænta í bráðina, en hins veg-
ar álítur blaðið að pólitískur
hagnaður af samningnum verði
mikill. Blaðið Daily Telegraph
álítur þýðingarmikið, að samn-
ingurinn lögleiðir reglubundið
tollfyrirkomulag í staðinn fyr-
ir aukatolla af handahófi.
Ölj stórveldin, að undanteknu
Japan, liafa gert tollsamninga
við Kína.
Uppreisnarmenn í Afganistan
fara halloka.
Blaðinu Daily Mail hefir bor-
ist skeyti frá Lahore (borg í
Indlandi), þess efnis, að upp-
reisnarmennirnir í Áfganistan
hafi verið reknir til fjallanna
fyrir norðan Kabul. Tiltölulega
friðsamlegt í höfuðstáðnum (þ.
e. Kabul, höfuðstað Áfganistan).
Lítils háttar hefir verið á það
minst, að Amanullah muni ef
til vill vilja fara frá völdum og
taki þá sonur hans við völdum.
Bústaður sendiherra Breta i
Kabul skemdist í hardögunum á
dögunum.
Kínverjar handtaka kommún-
ista.
Frá Shanghai er símað til
United Press, að kínverslc yfir-
völd hafi handtekið 52 verka-
menn, flesta kínverska, ný-
komna frá Rússlandi. Lék yfir-
völdunum grunur á, að þeir ætti
að hafa á liendi kommúnistisk-
an undirróður.
Ófriðurinn milli Paraguay og
Bolivíu.
Frá Washington er símað:
Sendisveit Paraguay’s hefir til-
kynt, að Bolivíuherinn liafi aft-
ur hertekið van Guardia virkið
og ruðst 12 mílur enskar jnn i
hið umþráttaða Chaco-hárað. —
Paraguaylierinn veitti ekki við-
nám. Stjórnin i Paraguay telur
ástandið alvarlegt.
(Chaco-svæðið er um 100 þús.
ferhyringsmílur enskar og ligg-
ur á milli Pilcomayo-fljóts og
Paraguay-fljóts. Bolivia og
Paraguay liafa lengi átt í deil-
um um svæði þetta).
Allir verða að læra að stafa!
Frá Konstantínópel er símað:
Yfirvöldin í Konstantínópel
liafa fyrirskipað að kalla dag-
lega saman alla íbúa borgar-
innar á aldrinum 16—45 ára, til
þess að lcenna þeim að lesa og
skrifa latneskt letur. Verða all-
ir áð stunda lestrarnám þetta,
hvort sem mönnum líkar betur
eða ver, enda fluttir með valdi
á námsstaðina, ef menn vilja
eigi fara fúslega.
Framhald á vinnustöðvun skipa-
smiða.
Frá Hamborg er símað: Át-
vinnurekendur í skipasmíða-
iðnaðinum hafa felt gerðardóm-
inn. Verkamenn hér sömuleiðis.
Kaapdellsr 1 Þýskalandi.
—o—
1 erlendum símskeytum i blaiS-
inu í gær var þess getiö, að verka-
menn vi'ö skipasmíðar í nekkurum
þýskum borgum hafi neitaö aö
fallast á geröardóm, er upp var
kveöinn í kaupdeilu, er þeir eiga
nú i.
Gerðardómstóll sá, sem hér um
ræöir, hefir starfaö síðan Þýska-
land varö lýöveldi og kveðiö upp
úrskuröi i deilumálum milli verka-
raanna cg vinnuveitenda. Hefir
jafnan ]iótt-sjálfsTtgt, aö hlita þeim
úrskurði. En i haust kröfðust
verkamenn i járnnámunum í Ruhr
kauphækkunar, svo sem kunnugt
ei af skeýtum. Geröardómurinn
úrskuröaöi, að þeir skyldu fá
nokkura kauphækkun, en þó ekki
svo mikla, sem þeir höföu krafist.
Ætluðu verkamenn þó aö sætta
sig við úrskurðinn. En þá strand-
aöi á vinnuveitendum. Neituðu
þeir að hlíta geröinni, þrátt fyrir
eindregnar kröfur verkamálaráð-
herrans, og varö nú ekki að gert,
því að sú var skoðun lögfræðinga.
aö eigi væri hægt aö fullnægja úr-
skurðinum, nema báðir aöiljar yröi
ásáttir. Varö nú viö svo búiö að
standa um sinn, en eftir að verk-
banni hafði staðið um hríð, sættust
aðiljar á, að láta Severing innan-
ríkisráöherra gera um deilu sína,
og skyldi sú gerð vera bindandi.
Er úrskurður hans nýkominn, sem
kunnugt er.
Nú hefir aftur verið neitað að
hlýðnast gerðardóminum þýska,
og eru þaö að þessu sinni verka-
menn, sem fara að dæmi vinnu-
veitendanna í Ruhr.
Vegamál,
Frh.
Ófœr vegur.
Það hefir kosta'5 ferÖamenn á
vetrum mikitS tjón og erfiði, og rík-
issjóð krónur i hundru'Öum þús-
unda, aÖ alókunnugur norskur verk-
fræðingur (N. Flovdenak) var lát-
inn ráða vegarstæðinu frá Réykja-
vík upp í Svínahraun. Að hans ráði
og landshöfðingja (B. Tþ.?) var
lagður vegur um Lækjarbotna og
Bolaöldur upp i Svínahraun, á ár-
unum 1886—87. (En 1879 °S úr
því, var lagður vegur í Svína-
hrauni). Geir Zoéga kaupm. var
þriðji skoðunarmaður, og svo mjög
framsýnni,* að hann vildi leggja
veginn beinni leiö, á hærri stað og
jafnlendari. (Sögn hans sjálfs).
Hann hefir ekki viljað vinna það
fyrir tvo kotbæi, að fara svo stóran
krók, gera öllum ferðamönnum,
sem fóru lengri leið, ófært að kom-
ast væntanlega veginn, þegar vetur
er kominn, eða binda landssjóði ár-
lega viðhaldsbagga óbærilegan.
Bæði um Bolaöldur, fyrir neðan
Hólm og á fleiri stöðum, er vegur-
inn lagður undir bröttustú brúnirn-
ar, setn þar eru til, og svo skáhalt
upp eftir þeim. Vegurinn verður
því þarna — eins og svo víða ann-
arsstaðar — undir fyrstu og dýpstu
sköflunum, sem finnast þar í nánd.
Og þar að auki í stórurn og kröpp-
um krókurn. En þar cr feröamönn-
um brýnust nauðsyn að forðast veg-
inn, úr því að skafla festir.
Á Sandskeiðinu var hrúgað upp
sandmálarhrygg mikluin og dýr-
keyptum. En þó hann væri alt í
senn: breiður og hár (um og yfir
meter), með tveimur stórum tré-
brúm, tyrfður á hliðum og vel gerð-
ur, eftir þvi sem þá var kostur,
nægði það ekki í slíkri snjókistu,
með löngum aðdraganda leysinga-
vatns. Þegar snjóa tók að mun,
týndisÞvegurinn. Vegna hallaleysis,
bæði frá veginuin og eftir honuin
endilöngum, fyltust loftin undir
brúnum af krapi, klaka og vatni —
þótt rúmtak þeirra væri fyrir mik-
ið vatnsfall. Önnur brúin flaut af
og mikil stykki úr veginum. Og jiví
sem næst allur þessi mörg hundruð
faðma langi vegur, hefir sópast burt
síðan.
Þrátt fyrir þessa vegagerð, hafa
])ví allir ferðamenn, sem þarna áttu
leið siðustu 4 áratugi, eins og fyr,
orðið að gera annaðhvort: vaða
snjóinn, krapið 0g brotann, þegar
svo viðrar, undir eða yfir kvið á
hesti, þegar dýpst er, ellegar að fara
mikla króka og klöngrast yfir rásir,
grjót og hæðir. Óvíða er meiri gæða
munur en hér, á vetrar- og sumar-
vegi, ])vi lengst af sumri er Sand-
skeiðið sjálft jþurt, hart, slétt og
góður akflötur. Þrisvar er nú leiðin
lögð yfir þetta sama leysingarvatn,
en þarf ekki að vera nema á þeim
eina stað, Elliðaárbrúnum, þar sem
það mun sjaldan geta komist upp
úr farvegnum, vegna straumhörku.
Hve lengi hér eftir ætlar nú ríkið
og ráðsmenn þess að lofa ferða-
mönnum að kafa i krapi þessu, tvis-
var eða oftar í sömu ferð, þegar
svo ber undir? Og lofa jafnframt
einni nytsömustu lífæð landsins að
lokast fyrir allskonar æki, á hverj-
* Eins og fleiri ])á (ísafold 1884,
bls. 11, 173—181, og 1886; bls. 114)
um árstíma, sem ó])ægileg bylgusa
kemur ?
40 ára reynsla ætti að nægja, til
sönnunar því, hvar þessi vegur má
alls ekki ,vc-ra, og lika til að sanna
hitt, hvernig vegi niá ckki gcra,
Ef vegirnir eiga að þola umferð
mikla og sífelda á öllum tíðum árs,
þá mega þeir ekki vera lauslegir
hryggir úr mold eða sandi, og síst
marflatir á löngum kafla, þar sem
vatn getur komist yfir þá. Og vegi
(eða járnbraut), sem hugsað er til
að hafa akfæra allan veturinn, hér á
landi, má hvergi leggja undir brún-
ir, hóla eða börð, eða meira snið-
halt upp eftir þeim — undir skafla,
leysingavatn og í jarðraka, — en
hallinn ítrast leyfir.
öruggur vegur.
Af þvi, sem þegar er sagt, geta
menn skilið það, að eg tel vel
settan og vandaðan veg fyrir bíla
íangbestu lausnina á þessu vand-
ræða vegamáli Sunnlendinga.
En til þess að fá veginn upp úr
snjónum cg krapan.um, verður að
leggja hann að mestu leyti austur
um fjall, á öðrum stöðum hærri,
og nokkuð brattarii en nú, á stöku
stað. Það er ólíkt hyggilegra, að
nota vindinn til þess að moka
snjónum ofan af veginum, heldur
en ofan yfir hann. Hyggilegra að
láta vatnsrensli falla frá veginum
á báðar hliðar, hvar sem kostur
er, heldur en mest alt á aðra hlíð,
og þá undir og yfir veginn, eftir
því, sem verkast vill.
Til þess að vegurinn geti þolaö
slíka umferð, sem þar hlýtur að
verða, sumar og vetur, verður lika
að setja hann á þá hæstu og þur-
lendustu staði, sem kostur er.
Allsstaðar á hrauni og i nánd við
það, á vegurinn að vera úr grjóti
einusaman. Þar, sem hlaða þarf
háan veg, getur stórgrýtii veríð i
undirstöðu, er þó verður að skorða
vel og hvíla á þurlendi eða þurk-
aðri undirstöðu.
Dýr verður svona vegur að sjálf-
sögðu, en gera verður hann samt
á löngum köflum hvað sem hann
kostar. En sú er bót í máli, að
meginhluti slíks vegar yrði ævar-
andi. Og ef þess yrði svo gætt,
aö hafa sifelt eftirlit og óslitna að-
gerð á veginum, hvenær, sem eitt-
hvað verður að, þá yrði viðhaldið
ekki ægilega mikið. Það gæti:
ekki crðið neitt líkt þeirri óskap-
legu hít: aðgerðinni á moldarveg-
unurn, með liknarbelg ofan á, af
grjóti, möl eða sandi, sem svo er
sjaldnast byrjað að gera við, fyr
en klaki endist ekki lengur og
hjólin sitja föst i forinni.
~ Ef spara mætti með nýjum vegi
austur um Hellisheiði, og í vitur-
legra viðhaldi veganna 60 þús. kr.
árlega og aðrar 60 ])ús. kr. í snjó-
Beitnsíld.
300 tunnur at beitusíld til
sölu. — Upplýsingar gafur
Sveinn Benediktsson.
Suni 3t5.
mokstri, þá nemur það riíleguaa
vöxtum (6%) af 2 milj. kr.
Að óreyndu og órannsökuðti
piáli, þykir mér ótrúlegt, að meira
fé ])yrfti en 2—3 milj. kr. til þess,
að gera vandaða vegarkafla cg
örugt samband við undirlendið,
aaglega á veturna, svo lengi sem
fært er um flatlendið, eða veðrið
ekki öldungis óviðráðanlegt.
Þessi fjárfúlga-er þó elcki meim
en Yz af þeim 6—9 milj. kr., setn
áætlað hefir verið með nákvæm-
um rannsóknum, að járnbraut
mundi kosta frá Reykjavík að
Ölfusá.
Munur væri fyrir ríkiö, að
standa straum af 2—3 milj. kr., —
jafnvel þó taká þyrfti þær alveg
tii láns, — ellegar af ])refalt stærra
láni. Miklu munar líka, að vegar-
féð nálega alt rynni í vasa lands-
manna, sem verkalaun, og kæmi
sér ])að vel i atvinnuleysi. En hér-
umbil 3ý járnbrautarlánsins kæmu
aldrei inn i landið, heldur rynnu í
vasa útlendinga, fyrir timbur og
járn i brautina (sem bæði grotn-
uðu niður og ryðguðu sundur með
timanum), svo cg fyrir eimvagna
og lest, með öllu öðru þar til heyr-
andi. í þann hluta skuldarinnar
þyrffi því að reyta úr vösum lands-
manna, líklega um 4—5 rnilj. kr.
(Sbr. Tímarit V, F. í. 1926, bls. 9).
Enn meira munaði samt, að vand-
aður vegur þyrfti miklu minna
viðhald en vegarómynd sú, seiw
nú er verið að káka við, og sem
að sjálfsögðu mætti til að káka
sífelt við, þrátt fyrir járnbrautina,
— Eg vil ekki að óreyndu, gera
ráð fyrir svo voðalegri einokun,
sem það v æri, að eincka allau
flutning og umferð fólks og féu-
aðar við þá lest, sem allir mættu
skilja, að lítið gagri gæti gert eða
el'kert, vikum og mánuðum sam-
an, suma veturna a. m. k. Nenia
þá með' stórfeldum viðbótarkostn-
aöi, upphækkun mikilli, eða fok-
heldri yfirbyggingu lengst af leiö-
inni austur i Ölfus.
Allra mestan mun og hættu, tel.
eg þó liggja í rekstri lestarinnar
og árlegum, óvissum halla af
henni. Ekki er gott að giska á,
hve miklu getur skakkað írá gyll-
ingaáætlun verkfræðinga, í jafn
óvissum póstum. Hve öfgafulla
vitleysu þeir geta leitt menn út í,
við snjómokstur í byljatíð, og
annað þessháttar. Eða hversu lít-