Vísir - 17.02.1929, Síða 2

VISIB
^ææææsæsææææææææææææsæeæææææ
öö
æ
Öb
æ
i Fiskilínup
æ
5 punda
£ypMiggjandi.
æ
æ
æ
æ
Þúrður Sveinsson & Co.
Hrossaðeildin,
Njálsgötu 23. Sími 2349.
Símskeyti
—X—
Khöfn 15. febr. FB.
Tillögur A. Mond’s í atvinnudeilum.
Frá London er síraa'Ö til Kaup-
mannahafnarblaðsins „Berlingske
Tidende", að tvö öflugustu félög
enskra atvinnurekenda hafi felt
þá tillögu Alfred Mond’s, aÖ félög
atvinnurekenda og verkamanna
stofni sameiginlegt iÖnaðarráð fyr-
ir alt landið. Eftir allsherjarverk-
fallið neituðu námaeigendur að
semja við landsfélag námamanna,
viklu að eins semja við einstök
námahéruð. Námaeigendur óttast,
að landsfélagið risi upp af nýju, ef
þeir samþykki tillögu Mond’s. Er
búist við því, að tilraunir Mond’s
til þess að koma á samvinnu milli
verkamanna og atvinnurekenda
muni mishepnast.
Nýr leiðangur til suðurheim-
skautsins.
Landkönnuðurinn Douglas Maw-
son er kominn til Lundúna frá
Adelaide (i Ástraliu) til þess að
annast undirbúniug áformaðrar
vísindaferðar til suðurheimskauts-
ins. Ráðgert er, að leiðangurinn
leggi af stað frá Tasmaníu i byrj-
un sumars 1930.
(Sir Douglas Máwson er f. 1882.
Hann tók þátt i Shackleton-leiÖ-
angrinum bg var foringi ástralska
leiðangursins til suðurheimskauts-
landanna (1911). Lenti flokkurinn
i hinum mestu hörmungum 1912
og létu loks allir leiðangursmenn-
irnir lífið, . nema Mawson. Árið
1913 stofnaði hann visindalega at-
húganastöð á Marquarie-eyjum.
Mawson var sleginn til riddara ár-
ið 1913J.
Trotsky sjúkur.
Frá Berlin er símað til Kaup-
mannahafnarblaðsins „Socialdemo-
kraten", að Trotsky sé veikur af
lungnasjúkdómi. Hefir hann til-
kynt þýskum vinstrikommúnistum,
að hann ætli að dvelja um stundar-
sakir í Konstantínópel. Eigi hefir
verið látið neitt uppskátt um, hvert
Trotsky ætlar sér þaðan.
Utan af landi.
—x—
Vestm.eyjum 16. febr. FB.
Tnflúensa breiðist út. Sóttvárnar-
nefnd hefir Imnnað dansleika og
hlutaveltur. Mislingar eru að smá-
tina fólk upp.
Rosatið og gæftaleysi undan-
farið:
Akureyri 16. febr. FB.
Vínkæran út af átveislu einka-
sölunnar er komin aftur frá dóms-
málaráðifneytinu. Bæjarfógetanum
er falið að höfða mál gegn öllum
þeim, sem hann telur, samkvæmt
áður gerðri rannsókn, hafa brotið
lögin. Hefir þegar verið stefnt 9
af veisluboðöndum og vínneytönd-
um veislunnar, en ekki vínsala né
gistihúseiganda, þar' eð hann telur
þeirra mál sérstæð. Málið kernur
fyrir 23. þ. m.
Járnbrautin.
--X--
í „Mbl.“ 15. þ. m. birtist löng
grein um járnbrautarmálið eft-
ir Helga Iiannesson. Mun liún
eiga að teljast svar við greinar-
stúf, sem eg skrífaði i „Vísi“
ekki alls fyrir löngu um járn-
brautina og samsýslunga mína,.
Rangæinga. Eg þekki Helga
þenna nokkuð frá fornu fari og
veit, að hann hefir gengið undir
„trúar-ok“ hinna örfáu sann-
trúuðu - járnbrautarmanna
austan fjalls.
Eg mun hafa látið svo um
mælt í Vísis-grein minni, að
enn væri til eitthvert slangur
sanntrúaðra járnbrautar-vina
þar eystra. Eg hygg, að mér sé
óhætt að fullyrða, þó að eg hafi
raunar eldd verið eystra síð-
asla árið, að þeim fari stöðugt
fækkandi. Flestir munu nú
orðnir þeirrar skoðunar, að bif-
reiðirnar sé þess megnugar, að
annasl alla flutninga austur og
að austan, enda liefir það sýnt
sig svo greinilega síðustu árin,
að ekki verður um deill. Menn
vita, áð járnbrautirnar eru að
verða úrelt samgöngutæki og
að reynslan er sú víða erlend-
is, að þær geti ekki kept við
bifreiðirnar. — Allur þorri
manna veit, að þessu er svona
liáttað. En sumir vilja ekki við
þetta kannast. Þeir berja höfð-
inu við steininn og fullyrða í sí-
fellu, að járnbrautin sé eina
tiltækilega lausnin á samgöngu-
máli Sunnlendinga. — Mér virð-
ist Helgi Hannesson hæfilegur
fulltrúi slíkra manna, enda
hefir hann nú gengið fram fyr-
ir skjöldu og lætur ófriðlega
Vitanlega kemur ekki til
neinna mála, að eg fari að svara
grein Helga. Hún er nálega ekk-
ert annað en endurtekning á
þvi, sem járnbrautarmenn hafa
sagt um málið áður og búið er
að marg-hrekja. —
Eitl liöfuðatriði þessa máls
er óneitanlega það, að ganga úr
skugga um, hversu mikið Ár-
nesingar, Rangæingar, Reyk-
víkingar og aðrir þeir, sem eitt-
hvert gagn kynnu að bafa af
járnbrautinni, vilja á sig leggja
til þess að fá hana. Vilja þeir
í raun og veru leggja á sig sér-
stök gjöld, umfram aðra lancls-
menn, til þess að fá þelta úrelta
samgöngutæki? Ef þeir meina
nokkuð með glamri sínu og fiill-
yrðingum um ahnennan áhuga
og fylgi við málið og blessun
])á, sem af járnbrautinni mundi
standa, þá liljóla þeir líka að
vera fúsir til að leggja mikið á
sig, lil þess að málinu verði
hrundið i framkvæmd. Hins
vegar er augljóst, að meiri liluti
allra landsmanna mundi aldrei
hafa neitt gagn af þessu risa-
fjTÍrtæki, og því er ekki ósenni-
legt, að Vestfirðingar, Norð-
lendingar og Austfirðingar verði
tregir til að fallast á, að ráðist
verði í fyrirtækið, nema þvi að-
eins, að fórnfýsi hlutaðeigandi
héraða sé öldungis tvímælalaus
og áhuginn óbilandi. Fyrir því
væri ekki ósanngjarnt að krefj-
ast þess, að sýslurnar austan
f.jalls, Reylcjavik og Gullbringu-
og Kjósarsýsla legði fram með
frjálsum samskotum noklcurn
bluta stofnkostnaðarins. Vitan-
lega duga þar ekki loforðin
ein um fjárframlög, því.að ekki
væri vist, að við þau loforð yrði
staðið, er á reyndi. Fjársöfnun-
in og innheimta framlaganna
yrði að fara fram áður en liaf-
ist væri handa um lagning
brautarinnar.
Eg liefi nú að vísu enga trú á
því, að nokkur maður ríldi
leggja eyrisvirði úr eigin vasa
til þessa fyrirtækis. En væri
þetta skilyrði sett fjæir fjár-
framlögum til járnlbrautarinn-
ar úr rikissjóði, kæmi liinn
sanni járnbrautar-áhugi ótví-
rætt í ljós. Ef menn trúa því í
raun og veru, að járnbrautin
verði sú lyftistöng og framlíð-
arblessan, sem af er látið, þá er
líka óhugsandi annað, en að þeir
vilji mikið á sig leggja til þess
að fá hana. Þessu frjálsa sam-
skotafé væri ekki heldur á glæ
kaslað, að þeirra sköðun. Það
mundi bera margfaldan ávöxl í
hagsæld og blómgan hérað-
anna. En vilji þessir menn og
héruðin, sem hlut eiga að máli,
ekkert á sig leggja sérstaklega
fyrir þetta áhugamál sitt, þá
mun margur maðurinn verða
þeirrar skoðunar, að áhuginn
hafi aldrei verið tiltakanlega
mikill, þrátt fyrir allar fundar-
samþyktir, blaðaskrif og gaura-
gang.
Rangæingur.
Möðruvallaskólinn.
—o-—
Á næsta ári á skóli þessi fim-
tugs-afmæli, og virðist einhver
hreyfng vera í þá átt frá nemönd-
um skólans, að minnast afmælis-
ins á einhvern hátt, og tel eg það
bæði lofsvert og sjálfsagt.
Eg er einn af þeim mörgu gest-
um, sem komu að Möðruvöllum í
sumar sem leiö, og- skil því vel, að
nemendur þaðan eigi margar fagr-
ar endurminningar frá skólaárum
sínum þar, því þar er óvenju fag-
urt og staðurinn í þjóðbraut,
kirkja og vel hirtur kirkjugarður,
, sem geymir marga dána merkis-
menn og sæmdarkonur.
Af skólanum, sem brann, sjást
uú engar minjar, og rétt að eins
h.ægt að sja, hvar hann hefir stað-
ið. í skólahúsinu bjó Hjaltalín
skólastjóri og frú Guðrún, og eina
minningin sýnileg um þau merkis-
hjón er steinn, sem kallaður er
..Frúarsteinn", og notaði frúin
steininn sem skemil, er hún fór á
bak hesti sínum.
Fornleifar eru þar engar sýni-
legar ókunnugum, 0g elcki heyrði
cg getið um nein vtruleg örnefni
frá eldri tíimun. Engan hftti eg,
sem vissi hvar klaustrið nafn-
kunna hefir verið i landi jarðar-
innar, en helst giskað á, að það
hafi staðið þar, sem íbúðarhúsið
er nú. í ]>vi húsi bjó Stefán skóla-
stjóri, og hefir þótt stórt og vand-
að á sinni tið.
Möðruvellir eru eign ríkisins,
dýrmæt eign hvað landgæði snert-
ir, og því viröist mér hálfleiðin-
lcgt að sjá, hve staðnum hefir ver-
iö sýndur litill sómi hvað útlit
staðarhúsanna snertir. Allt virðist
benda á, að málarakústur liafi ekki
komið nærri íbúðarhúsinu síðan
það var bygt, og tréverk allt utan
húss, gluggar og gangrið virðist
þarfnast bráðrar endurbótar, ef
allt á ekki að grotna niður. Vitan-
lega er litið® á þetta með ferða-
mannsaugum, — en, mun þetta
ekki- taka sig þannig iit í augum
annara ferðamanna eða svipað?
Mér finst, að slíkum stööum, sem
þjóðfrægir eru, og eru i þjóðbraut,
eigi eigandinn að sýna sérstakan
sóma, svo að á þeim sjáist menn-
ingarástand þjóðarinriar.
Að sjá um, að þetta og þvílíkt
væri gert, hygg eg að væri^ ljúft
verk að vinna fyrir nemendur
Möðruvallaskóla, en þó hygg eg,
að þeir hugsi til stærra verkefnis,
til að sýna ræktarsemi sína og
fræðslu-þakklæti, og væri þá aö
minni hyggju vel til fallið, að þeir
gengjust fyrir því, að skóli yrði
stofnaður þar að nýju, unglinga-
skóli eða lýðskóli. Þannig gæti
,,MöðruveIlfnga“-nafnið haldið
áfram að lifa með þjóðinni, með
sömu sæmd og hingað til.
Þeir Möðruvellingar, sem búsett-
j’r eru i Reykjavík, ættu að hefja
byrjunarstarfið heldur fyr en
seinna. ■
Ferðalangur.
Heimsfræðarinn.
—o—
H.vert ár í ágústmánuði rís upp
hvítur tjaldbær á landareign hall-
arinnar Eerde hjá Ommen.
Þar var haldinn nú í fimta sinn
hinn árlegi furidur „Stjörnunnar".
Fundur þessi hefir vakið afarmilda
eftirtekt um allan heim. „Stjarn-
an“ hefir nú um 100 þúsund með-
limi. og formaður hennar er J.
Krishnamurti, liinn nýf Messías,
sem Guðspekifélagið hefir boðað.
Árið 1909 ifengu Dr. Annié Be-
sant og Leadbeater biskup tilkynn-
ingu á duirænan hátt, eins og þau
segja sjálf frá, um að heimsfræð-
arinn ætli að tala aftur til mann-
anna úr helcli klæddum líkama.
Þeim var tilkynt að þessi líkami
væri þegar valinn, og að hann liföi
á meðal vor sem barn.
Dr. Besant og Leadbeater tóku
drenginn að sér, og létu hann fá
ágætt uppeldi, — að nokkru leyli
i-Evrópu —- til uridirbúnings undir
þetta háleita hlutverk.
Það er einkennilegt fyrir utan-
aðkomandi mann, að sjá fólk/sem
safnast saman í Ommen.
Um 3 ])úsund manns af öllurn
stéttum, k'ynflokkumi og aldri, lifa
þar saman í bróðerni í tjöldum,
sem taka 4—40 manns.
Trúaðir og jafnvel þeir’vantrú-
uðu — það eru blaðamennirnir —
heillast áf hinu mikla töframagni
22 9 2 Slmi 2292
|£AAMAMg
I AAIA£ |
c/2 b3
bílana purfa *11- w
| lf að reyaa. |
•g Avalt tll leigu ]3
ca hjá okkur. P
gi Hvergl leagra í
verð.
I BIFR0ST. I
2292 Sími 2292
MKKKMMMSMKMS
staðarins. Miðstöð þessa töfra-
magns er Krishnamurti, Hindúi af
göfugustu ættum, 33 ára gamall.
Er þessi maður, sem ástúðin skín
af, i raun og veru heimsfræðari r'
Hann berst á móti því, að fólk
dýrki hann persónulega, og telur
þýðingarmikla kenningu sína, en
ckki persónuna: „Eg er kominn til
að leysa ykkur undan „autoritet“,
en ekki til að stofna nýtt. Lifið þið
samkvæmt þeim sannleik, sem þið
teljið sjálf göfugastan og bestan,
en ekki eftir því, sem aðrir menn
telja sannleik, jafnvel þó að það
sé eg.“ Þetta voru aðalkenningar
hans þetta ár. Hann boðar einníg
kærleik til dýranna. Fylgismenn
b.ans álíta, að lögmál hans verði
lögmál fegurðarinnar.
Að eins hreinn og fagur líkami
geti varðveitt þann kraft, sem
mannkynið þarf, til þess að geta
þroskast og náð takmarki bróður-
eískunnar.
Þegar hann með hinum stóru
fögru augum. sínum horfir yfír
fjöldann, þá’ töfrar hann alla, og
innilegur kærleikur sameinar þá.
Á meðal allra metafysiskra og
trúarhreyfinga, sem nú eru uppi, er
þessi sú lang sterkasta og eftir-
tektarverðasta, vegna kjarna þess,
sem hún er bygð utan um.
Krishnamurti hefir fórnfúsa
íylgismenn, sem láta sig gagrirýní
engu skifta 0g taka hæðni þeirri,
sem þeir auðvitað mæta utan
Stjörnufélagsins, með miklu jafn-
aðargeði.
Grein Jjessi er lauslega þýdd úr
einu stærsta blaði Þýskalands:
Berliner lllustrierte Zeitung, og cr
eftirtektarverð fyrir það, að hún er
skrifuð af blaðámanni, sem fer til
Ommen og hlustar á Krislma-
murti, án þess, að hafa fyrirfram
nokkura skoðun á þessu riiáli.
Nú er „Stjarnan" búin að gefa
út á íslensku kvæði og ræður eftir
Krishnamurti, sem hann hefir
haldið á jjessu ári, sem heimsfræð-
ari, og mun margan efalaust fýsa
ð lesa þær og kynna sér kenning-
ar hans.